Στις 28 Σεπτεμβρίου το Αρχαίο Θέατρο της Σαλαμίνας κατακλύστηκε από 3500 χιλιάδες θεατές, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, οι οποίοι πήγαν να παρακολουθήσουν την «Αντιγόνη», μια συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου Ελλάδος, του ΚΘΒΕ και του ΘΟΚ. Την ίδια ώρα, στις ελεύθερες περιοχές, έξω από την ελληνική πρεσβεία ομάδα διαδηλωτών με παρουσία κομματικών αρχηγών παρέδιδαν ψήφισμα στον Έλληνα πρέσβη, κοινοποιώντας την έντονη αντίδραση τους για την απόφαση να ανεβεί η «Αντιγόνη» στο κατεχόμενο Αρχαίο Θέατρο.

Μια εβδομάδα μετά και ακόμη γίνεται συζήτηση για το αν θα έπρεπε να γίνει, αν ήταν σωστό, αν ήταν έμμεση αναγνώριση του κατοχικού καθεστώτος και διάφορα άλλες απόψεις, ακραίες ή πιο ουδέτερες που υποστήριζαν ή κάκιζαν το γεγονός.

Όλες αυτές τις ημέρες ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά, εμείς δεν θα κρίνουμε ποιοι έχουν δίκαιο και ποιοι άδικο, αυτό που θελήσαμε να κάνουμε ήταν να ακούσουμε και την άποψη «των άλλων». Ενός Τουρκοκύπριου που βρέθηκε στην παράσταση και βίωσε εκείνο το βράδυ μαζί με χιλιάδες άλλους συμπατριώτες μας, την αναγέννηση του Αρχαίου Θεάτρου.

Πόσο επίπονο είναι, αλήθεια, να κλείνουμε ήδη μισό αιώνα με την Κύπρο μας μοιρασμένη, αποτυγχάνοντας συνεχώς να βρούμε μια λύση.

Κεντρική φωτογραφία: Ελένη Νικολάου

Πιο κάτω το κείμενο του Τ/κ Hüseyin:

 

«Η ειρήνη είναι ένα παιδί, που ακόμη δεν έχει γεννηθεί» 

Το πιο δύσκολο σημείο όταν ξεκινάς να γράψεις κάτι, είναι η αρχή. Η πρώτη πρόταση που θα ξεκινήσεις το κείμενο σου. Όταν το καταφέρεις αυτό και δεν υπάρχει πλέον ανάγκη να ξαναδιαβάσεις την αρχή του κειμένου σου, για να σιγουρευτείς πώς σε ικανοποιεί, τότε σημαίνει πώς έχεις φτιάξει κάτι με γερές και στέρεες βάσεις.

Η συγγραφή ξέρεις είναι ένα σοβαρό επάγγελμα και όχι μια σχολαστική εργασία.

Όταν μου ζητήθηκε να γράψω κάτι για την «Αντιγόνη» άρχισα να βάζω σκόρπιες προτάσεις στο χαρτί, τις οποίες θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να ξεκινήσω το κείμενο μου, μα στη συνέχεια τις έσβηνα. Έψαχνα συνεχώς για την καλύτερη πρόταση, που θα γινόταν η βάση για να δημιουργήσω το κείμενο μου.

Το ταξίδι μου ξεκίνησε στο σκοτάδι και προχωρούσα προς το φως, το φως που η Κύπρος χάραξε με το ίδιο της αίμα, ψιθυρίζοντας στη ψυχή μου ‘Ζω στο σκοτάδι που περπατάς, γίνε το φως μου’, και το σκοτάδι δεν κράτησε πολύ.

Πόσο επίπονο είναι, αλήθεια, να κλείνουμε ήδη μισό αιώνα με την Κύπρο μας μοιρασμένη, αποτυγχάνοντας συνεχώς να βρούμε μια λύση.

Να ξαναενώσουμε τις οικογένειες μας, να μοιραστούμε ξανά το φαγητό μας δίπλα στις οικοδομές, να τραγουδάμε και να χορεύουμε μαζί σε γάμους, και να κλαίμε μαζί στις κηδείες των αγαπημένων μας προσώπων. Να οργανώνουμε μαζί εκδηλώσεις πολιτισμού και τέχνης, σε μια ειρηνική Κύπρο.

Παρόλα αυτά όμως, δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε την ειρήνη. Ούτε μπορούμε να ξεγεννήσουμε ένα παιδί που έχει μείνει κολλημένο στη μήτρα.

Την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου πήγα στην παράσταση της Αντιγόνης στο Αρχαίο Θέατρο της Σαλαμίνας, με όλες αυτές τις σκέψεις να γυρνάνε μέσα στο μυαλό μου.

Πάρκαρα το αυτοκίνητο μου σε ένα σκοτεινό δρομάκι και περπάτησα στο σκοτάδι με τολμηρά βήματα προς το φωτισμένο θέατρο, που θα γινόταν η παράσταση. Η διαδρομή μου μέχρι το θέατρο κατακλύστηκε με λέξεις φιλίας και ειλικρίνειας. Κάποιοι μιλούσαν τούρκικα, κάποιοι άλλοι ελληνικά και κάποιοι αγγλικά. Πρόσωπα γεμάτα χαρά, ενωμένα με ένα στόχο, μια ειρηνική και επανενωμένη Κύπρο.

 Αυτό που έχει σημασία είναι η ανθρώπινη αγάπη, η υπεροχή του δικαίου, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η αναγκαιότητα της δημοκρατίας, ο συνεπής προσδιορισμός της επανάστασης και πάνω απ’ όλα η αναγκαιότητα της παγκόσμιας ειρήνης.

Το ταξίδι μου ξεκίνησε στο σκοτάδι και προχωρούσα προς το φως, το φως που η Κύπρος χάραξε με το ίδιο της αίμα, ψιθυρίζοντας στη ψυχή μου ‘Ζω στο σκοτάδι που περπατάς, γίνε το φως μου’, και το σκοτάδι δεν κράτησε πολύ.

10 λεπτά αργότερα, ένα φωτισμένο πλήθος έδιωξε μακριά όλο το σκοτάδι από το μυαλό μου. Για ακόμη μια φορά, επιβεβαιώθηκα πώς η ειρήνη και η ένωση είναι μια υπέροχη ιδέα, μια ιδέα που ονειρευόμουν από τότε που ήμουν μικρό παιδί.

Η εκδήλωση άρχισε με τις δικοινοτικές οργανώσεις να διαβάζουν τα μηνύματα τους μπροστά σε χιλιάδες Κύπριους. Μίλησαν για το μέχρι σήμερα έργο τους, για την επίτευξη μιας ορθής και περιεκτικής λύσης. Επανέλαβαν ότι θα βρίσκονται στο πλευρό των κατοίκων του νησιού, και θα προσπαθούν συνεχώς να φέρνουν τις δύο κοινότητες κοντά, για την ειρήνη. Επίσης, τόνισαν την αναγκαιότητα όλες αυτές οι δραστηριότητες και οι κινήσεις να μεταφερθούν σε όλο το νησί.

Χιλιάδες Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι, χειροκρότησαν όρθιοι. Μετά ήρθε η τραγική ιστορία της Αντιγόνης…

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Οιδίποδας ήταν ο πατέρας της Αντιγόνης. Όπως είναι γνωστό ο Οιδίποδας παντρεύτηκε τη μητέρα του, και όταν μετά από χρόνια έμαθε την αλήθεια, για τιμωρία έβγαλε μόνος του τα μάτια του. Η Αντιγόνη γίνεται τα μάτια του Οιδίποδα, και οι δύο στέλνονται στην Αθήνα για εξιλέωση. Μετά το θάνατο του πατέρα της, η Αντιγόνη επιστρέφει στη Θήβα.

Στο μεταξύ προσπαθεί να δώσει ένα τέλος στον καυγά των δύο αδελφιών της Ετεοκλή και Πολυνείκη, μα αποτυγχάνει και τα αδέλφια της σκοτώνονται μεταξύ τους. Μετά το θάνατο τους, ο θείος της Κρέοντας αναλαμβάνει ως βασιλιάς. Ο Κρέον ανακηρύσσει ως προδότη των Πολυνείκη και δίνει διαταγή να μην τον θάψουν, για να γίνει δημόσιο παράδειγμα.

Η Αντιγόνη πηγαίνοντας κόντρα στην εντολή του, υποστηρίζει πώς υπακούει μόνο στους νόμους των Θεών και θάβει των αδελφό της μυστικά, ενάντια στη διαταγή του Κρέοντα. Όταν την συλλαμβάνουν μετά από λίγο, την παρουσιάζουν μπροστά στον Κρέοντα, ο οποίος αποφασίζει να την τιμωρήσει με θάνατο.

Ο αρραβωνιαστικός της Αντιγόνης όμως, που είναι και γιός του Κρέοντα, απαιτεί από τον πατέρα του να τη συγχωρήσει, εκβιάζοντας τον πως αν δεν το κάνει, θα αυτοκτονήσει. Ο Κρέοντας αγνοεί τις παρακλήσεις του γιού του και φυλακίζει την Αντιγόνη αφήνοντας την να πεθάνει. Μα η Αντιγόνη, αντιστέκεται ξανά στη βούληση του Κρέοντα και αυτοκτονεί. Ο γιός του Κρέοντα, μένοντας πιστός στο λόγο του, αυτοκτονεί.

Η Βασίλισσα, μαθαίνοντας για την αυτοκτονία του γιου της, αυτοκτονεί και η ίδια και κάπως έτσι μια από τις τραγικότερες ιστορίες της εποχής, γράφεται στην ιστορία με χρυσά γράμματα. Όλο αυτό, μεταφέρεται στην εποχή μας, επί σκηνής.

Οφείλουμε -αν πραγματικά θέλουμε να δούμε το νησί μας ενωμένο- να ξεκινάμε κάθε μας πρόταση, κάθε μας κείμενο, κάθε μας σκέψη με την «ειρήνη».

Αυτή η μυθολογική τραγωδία, χάρισε σε Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους μερικές αξέχαστες στιγμές, καθ’ όλη τη διάρκεια της βραδιάς, με τα λυρικά και τα ανθρωπιστικά συναισθήματα να ρέουν άφθονα, σε συνδυασμό με τις μοναδικές ερμηνείες, το φωτισμό και τον ήχο.

Το θεατρικό που παρακολουθήσαμε την περασμένη Τετάρτη, θα ήθελα να θυμίσει σε όλους μας πώς οι κανόνες και οι νόμοι δεν είναι απαράβατοι, αυτό που έχει σημασία είναι η ανθρώπινη αγάπη, η υπεροχή του δικαίου, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η αναγκαιότητα της δημοκρατίας, ο συνεπής προσδιορισμός της επανάστασης και πάνω απ’ όλα η αναγκαιότητα της παγκόσμιας ειρήνης.

Χρωστάω σε αυτούς τους οργανισμούς ένα μεγάλο ευχαριστώ: Εθνικό Θέατρο Ελλάδος, Εθνικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, Mağusa Suriçi Association (MASDER) και Bicommunal Culture Techincal Comitee που με την απόφασή τους αυτή, μας έφεραν μαζί και έκαναν αυτό το όνειρο πραγματικότητα, έστω και για λίγες ώρες.

Πρέπει επιτέλους να δώσουμε ένα τέλος σε αυτό το διαχωρισμό που κρατάει σχεδόν μισό αιώνα.

Οφείλουμε -αν πραγματικά θέλουμε να δούμε το νησί μας ενωμένο- να ξεκινάμε κάθε μας πρόταση, κάθε μας κείμενο, κάθε μας σκέψη με την «ειρήνη». Την ειρήνη που αντιπροσωπεύει όλες αυτές τις αρχές της ισότητας που θέλουμε να δημιουργήσουμε.

Πρέπει να σταματήσουμε να κοιτάμε συνεχώς πίσω. Πρέπει να ξαναφέρουμε την ειρήνη στον τόπο μας για να αντιμετωπίσουμε τον πόνο και να τον ξεχάσουμε.

Όταν τόσοι Κύπριοι, που έχουν μέσα τους αυτή την αρχή και αυτό το όνειρο, άφησαν πίσω το σύγχρονο τρόπο ζωής τους και ενώθηκαν για να παρακολουθήσουν την Αντιγόνη, τότε όλοι μαζί οφείλουμε να προσπαθήσουμε να «γεννήσουμε» την ειρήνη, να ξεχάσουμε τον πόνο και να προχωρήσουμε μπροστά.

Πρέπει επιτέλους να δώσουμε ένα τέλος σε αυτό το διαχωρισμό που κρατάει σχεδόν μισό αιώνα. Η πρώτη μου πρόταση είναι εμπνευσμένη από ένα ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Η ειρήνη είναι ένα όνειρο, που το ονειρεύτηκε ένα παιδί…»



 

Ακολουθεί το αυθεντικό κείμενο του Hüseyin Bahca, στα τουρκικά:

[ ANTİGONE VE BARIŞ]

[Henüz doğamamış çocuk barışa…

Bir yazıya başlamanın en zor yanı ilk cümleyi kurgulayabilmektir. İlk cümleyi kurguladığımız zaman, içimizde yazının başına geri-dönüş hissiyatı/kaygısı kalmamışsa, yazımızı kendi iç-dünyasında sıkı bir temele dayandırdık demektir… Ve yazı yazmak titiz bir uğraştan çok, ciddi bir meslektir. Antigone isimli oyunu yazmak için bilgisayarımın başına geçtiğim an, defalarca ilk olabileceğini sandığım cümleler yazıp sildim ve yazımın temeli için en doğru cümleyi arayıp durdum…

Ne büyük bir acıdır ki; Kıbrıs’ın ikiye ayrılması ve henüz bir bütün haline gelememesinin yarım asırlık sürecine yaklaşıyoruz. Faşist güçlerce ikiye bölünen adamız da, 2003 yılından beridir; aile kurabiliyoruz, inşaatlarda birlikte öğle yemeğimizi paylaşabiliyoruz, birlikte şarkılar söyleyebiliyor, düğünlerimizde karşılıklı oynayabiliyoruz, cenazelerimize katılabiliyoruz ve birlikte hiç çekinmeden barış içerisinde yaşanabilir bir Kıbrıs için sosyal, kültürel ve sanatsal etkinlikler düzenleyebiliyoruz. Ama bir türlü barışı kurgulayamıyoruz. Yurdumuzun rahmine sıkışıp kalmış barış isimli çocuğu bir türlü doğuramıyoruz! Evet, aklımdaki bu düşüncelerle gittim dün akşam gerçekleştirilen etkinliğe…

Ne ironiktir ki; karanlık bir yola park ettim arabamı ve o karanlığın içerisinde dirayetli adımlarımla ilerledim tiyatro performansının sergileneceği aydınlığa doğru… İlerlediğim yönde kelimelerin dostlukla, samimiyetle buluşması vardı. Kimi kelimeler Türkçe, kimi kelimeler Elence, kimi kelimelerse İngilizce çıkıyordu neşe dolu yüzlerden, kelimelerin tek bir amacı vardı; barış içerisinde bir Kıbrıs…

Karanlığın içerisinde ilerleyen serüvenim aydınlığa doğru yolunu alırken, Kıbrıs, zihnimi kanlı tırnaklarıyla cırmaladı ve “ilerlediğin karanlığın içerisinde yaşıyorum, aydınlığım olun…” diye fısıldadı ruhuma… Yürüdüğüm karanlık uzun sürmedi. Ve on dakika sonra karşılaştığım ışıklar içerisindeki kitle, tüm karanlığı alıp gitti zihnimden… Karşılaştığım manzara karşısında çocukluğumdan beri düşlerimde canlandırdığım barışın, ne kadar doğru bir düşünce olduğunu bir kez daha yaşadım kendi dünyamda…

Etkinlik, organizatör örgütlerin, binlerce Kıbrıslının önünde manifestolarını okumasıyla başladı… Okunan manifestolarda, bütünlüklü bir çözüm için sivil toplum örgütlerinin üstlenmiş olduğu misyona değinildi. Bununla birlikte; örgütler, halkla iç içe olmaya devam edeceklerini ve barış için iki toplumu buluşturmaya devam edeceklerini de yinelediler. Bu tür çalışmaların ise tüm adaya yayılması gerektiği noktasında bir beyanatta bulundular… Binlerce Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum’un okunan manifestoları alkış yağmuruna tutmasının ardından, perde dedi, Antigone’nin trajik hikayesi…

Mitolojiye göre Oidepus, Antigone’nin babasıdır. Bilindiği gibi; Oidepus, kendi öz annesi ile evlenir, yıllar sonra evlendiğini öğrenince de kendi kendinin gözlerini çıkarır. Antigone, Atina’ya sürgüne gönderilen babası Oidepus’a göz olur yolculuk boyunca... Babasının, Atina’da ölmesinden sonra da Thebai’ye geri döner.

Bu sırada kardeşi Eteokles ve Polyneikes’in kavgasını sonlandırmak ister ama başaramaz ve iki kardeşi de birbirini öldürür. Kardeşlerinin ölümünden sonra dayısı, yani kral Kreon, Polyneikes’i vatan haini ilan eder ve halka ibret olması için gömülmemesi emrini verir. Antigone, tanrıların yasalarına inandığını iddia ederek, Kreon’un yasağına karşı çıkar ve kardeşini sabaha yakın gizlice gömer. Kısa süre sonra yakalanan Antigone, Kreon’un huzuruna çıkarılır. Kreon’da, Antigone’nin ölümüne karar verir. Tabii Antigone’nin nişanlısı, Kreon’un oğludur. Kreon’un oğlu Prens, Kreon’dan, Antigone’nin affedilmesini ister, affedilmediği takdirde de intihar edeceği şantajını yapar…

Kreon, Prens’i de karşısına alır. Ve Kreon, Antigone’yi yeraltı mezarına canlı canlı ölmesi için kapattırır. Fakat Antigone, ölümünde bile Kreon’a kafa tutar ve intihar ederek ölür. Prens’de, Antigone’nin ardından şantajını gerçekleştirir ve intihar eder. Oğlunun intihar edip öldüğünü öğrenen Kraliçe’de intihar eder… Ve çağın en trajik hikayelerinden biri böylelikle tarihe altın harflerle yazılır ve günümüze kadar ulaşır…

Yunan mitolojisinden derlenen bu trajik eser, tüm lirik ve insan-i duygu akışları, üstün oyunculuk, ışık ve ses performansları ile akşam Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırumlara unutulmaz anlar yaşattı… İzlemiş olduğumuz eser bizlere başkaldırıyı, kuralların yıkılabileceğini, nefret söylemlerinin devlet nezdindeki yerini, insan sevgisini, hukukun üstünlüğünü, kadının toplumdaki yerini, demokrasinin gerekliliğini, devrimciliğin azimli inadını[D1] [D2]  ve en çokta evrensel bir barışın gerekliliğini tekrardan hatırlatmıştır diye umut ediyorum…

Yunanistan Ulusal Tiyatrosu, Kuzey Yunanistan Ulusal Tiyatrosu ve Kıbrıs Tiyatro Örgütü’ne ve bizleri bu tiyatro toplulukları ile buluşturan Mağusa Suriçi Derneği(MASDER), Kıbrıs Tiyatro Organizasyonu(THOK) isimli sivil toplum örgütlerine ve İki Toplumlu Kültür Teknik Komitesine de teşekkürü bir borç bilirim…

Eşitliğe dayalı bir zeminde yaratacağımız barış için ilk cümleleri hemen kurgulamamız gerektiğine inanıyorum. Ve bir daha arkamıza dönüp bakmamamız gerektiğine... Barışı, acılarımızı unutmak için, acılarımızla yüzleşerek doğurmalıyız! Hazır, binlerce yüreği barıştan mahrum Kıbrıslı, yaşadığı çağa kafa tutarak yola koyulmuş ve yıldızlı bir Eylül akşamında Antigone’ye dönüşmüşken... Barışı, acılarımızı unutmak için, acılarımızla yüzleşerek doğurmalıyız… Ve yarım asırlık ikiye bölünmüşlüğü sonlandırmalıyız.

Barış için ilk cümlem; Ritsos’tan, “çocuğun gördüğü düştür barış(…)]