Φωτογραφίες: Θεοδώ​ρα Ιακώβου

Φεύγοντας από το χωριό φορτωμένοι με τα ζεστά χαλούμια, αλλά και το παστελάκι και το χαρουπόλεμο από το «Παραδοσιακό» της θείας Δεσπούλας, το κυρίαρχο αίσθημα που μας διακατείχε ήταν η ηρεμία που μας μετέδωσε ο Νέαρχος, η μητέρα του, ο πατέρας του, τα ζώα. Όλα εκεί είναι τόσο αρμονικά, τόσο διαφορετικά, τόσο αυθεντικά, έστω κι αν το χωριό Ανώγυρα απέχει μόλις μισή ώρα από τη Λεμεσό.

Με τον Νέαρχο προσπαθούσαμε να διευθετήσουμε συνάντηση για αρκετό καιρό, μας πήρε περίπου δύο μήνες μέχρι να καταφέρουμε να βρούμε ημερομηνία που να μας βολεύει όλους. Βρεθήκαμε τελικά στο χωριό, στην Ανώγυρα, νωρίς το πρωί. Στην πλατεία του χωριού δεν άκουγες τίποτα, εκτός από τους ήχους της φύσης.

Αφήσαμε το αμάξι στο χώρο στάθμευσης και περιμέναμε τον νεαρό βοσκό να έρθει να μας πάρει στην κτηνοτροφική μονάδα. Το κεντρικό μπακάλικο στην πλατεία το έχει η αδελφή του. Η Χριστιάνα μάς φιλοξένησε για όση ώρα περιμέναμε, και αρχίσαμε να λέμε ιστορίες. Για τα επιμορφωτικά που κάνουν μια φορά τη βδομάδα, πλέξιμο, ζωγραφική και άλλες χειροτεχνίες.

Εν τρόπος ζωής, δεν είναι απλά ένα επάγγελμα. Όσο κουραστικό τζαι να είναι, όσο τζαι να σε ταλαιπωρεί, αν το σταματήσεις, μαραζώνεις.

«Ευτυχώς που έρκουνται για τα επιμορφωτικά πάνω, τζαι έχουμεν την ευκαιρία να συναχτούμε κάπου ούλλο γεναίτζες να πιούμε τον καφέ μας, τζαι να μιλήσουμε. Εν έχει πολλά πράματα να κάμεις δαπάνω, ειδικά έτσι τζιαιρό». Από δίπλα, ο 17χρόνος γιος της κουνάει το κεφάλι του καταφατικά, και χαμογελάει λες και κέρδισε μια μικρή μάχη.

Ο Νέαρχος είχε φτάσει ήδη και περίμενε να μας πάει στη μάντρα. «Φορτωθήκαμε» στο φορτηγάκι και ξεκινήσαμε για τη μονάδα, λίγο έξω από το χωριό. «Εν σας άφησα να πάρετε αυτοκίνητο γιατί ο δρόμος εν χάλια. Τωρά όμως που είμαι στο κοινοτικό συμβούλιο, εν να φροντίσω να σαστούν τούτα ούλλα. Πλέον, είμαστεν ούλλο νεαροί που εκλεγήκαμε».

Ο Νέαρχος Γεωργίου, στα 35 του, έχει ήδη προϋπηρεσία 20 χρόνων ως βοσκός, στην ουσία όμως όλη του τη ζωή αυτό έκανε. «Μόλις τελείωσα τις υποχρεώσεις μου στο στρατό, άρχισα να ασχολούμαι με τη μάντρα επαγγελματικά. Ασχολούμαι με τούτον ούλλη μου τη ζωή, μεγάλωσα εκτρέφοντας ζώα».

 

Δεν σκέφτηκες ποτέ να δοκιμάσεις κάτι άλλο, να ασχοληθείς με ένα άλλο επάγγελμα;

Όχι, αυτό είχα μάθει, αυτό ήξερα να κάνω, αυτό ήθελα να κάνω.

 

Τον τελευταίο 1.5 χρόνο έχει μετακομίσει για πρώτη φορά από το χωριό στη Λεμεσό, όπου και ζει μόνιμα πλέον με την οικογένεια του. Η καθημερινή του ρουτίνα ξεκινά από τις 6 το πρωί, και τελειώνει περίπου το βράδυ της ίδιας ώρας, όπου και επιστρέφει στο σπίτι. «Η ημέρα στη μάντρα αρχίζει με το γάλεμα των αιγών, για να μπορέσει η μάνα μου μετά να πιάσει το γάλα τζαι να αρκέψει να κάμνει το χαλλούμια τζαι τις αναράες. Μετά εγώ με τον Βασίλη (σ.σ. ο βοηθός του), βγάζουμε τα ζώα για τάισμα και βοσκή έξω στα χωράφια.

 

Δύσκολο επάγγελμα;

Είναι πολλά δύσκολο. Στην ουσία εν έχουμε ούτε Σαββατοκύριακα, ούτε αργίες ούτε τίποτε. Πρέπει να είμαστε δαμέ συνεχώς. Ευτυχώς εγώ είμαι τυχερός, γιατί έχω τον παπά μου που ακόμα βοηθά με, τζαι κρατά τζαι τζίνος την μάντρα, αλλιώς μόνος μου εν επρόκειτουν να τα καταφέρω.

 

Όταν πιο νέος δεν ήθελες να βγαίνεις με φίλους, να ξενυχτάς, να διασκεδάζεις. Πώς το συνδύαζες;

Ήθελα εννοείται. Λύκειο επήγα στη Λεμεσό, άρα οι παραπάνω φίλοι μου ήταν στην πόλη. Όπως σου είπα όμως, είχα πάντα δίπλα μου τους γονιούς μου, άρα άμαν ήθελα να φκώ καμιά φορά τζαι να ξενυχτίσω, αναλάμβανε ο παπάς μου μόνος του. Έπιανα άδεια που τη σημαία που λέμεν.

 

Όση ώρα μιλούσαμε, ο Νέαρχος μας ξεναγούσε παράλληλα στα διάφορα τμήματα της μονάδας. Κυρίως πρόβατα και αίγες, τα οποία έχει χωρισμένα ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση. «Δαμέ που βλέπει εν εκείνες που γεννήσαν πρόσφατα, πιο μέσα εν τα νεογνά, πίσω οι τράγοι, τζαι οι αίγες μεσαία ηλικίας. Έτσι ξέρουμε τζαι εμείς τι έχουμε, ποιες να φκάλουμε για βοσκή, ποιες θέλουν ειδικές τροφές κ.ο.κ.

Στην κτηνοτροφική μονάδα του Νέαρχου, αυτή τη στιγμή εργάζονται οι γονείς του ο Σαββάκης και η Άννα, ο ίδιος και ο Βασίλης από το Βιετνάμ. Ο Βασίλης δεν μιλούσε πολύ, χαμογελούσε και έκανε τη δουλειά του, εκείνο όμως που σου τραβούσε το βλέμμα πάνω του, ήταν τα μακριά ξανθά μαλλιά του.

 

«Όταν ήρτεν πριν ενάμιση χρόνο, είδε που είχα εγώ μακρύ μαλλί τζαι ήθελε να αφήσει τζαι τζίνος όπως το δικό μου. Εν εκουρεύτηκε που τότε», διευκρινίζει ο Νέαρχος.

 

Εσύ τι παράγεις στη μονάδα, μόνο γαλακτοκομικά ή πουλάς και κρέας;

Κρέας απαγορεύεται να πουλώ ή να σφάζω. Τα ζώα μας είναι αριθμημένα που το κρατικό κτηνιατρείο και ξέρουν ακριβώς τι και πόσα έχουμε. Εγώ δαμέ κάμνω και πουλώ χαλλούμια, αναρή και τυριά. Βασικά η κυρία Άννα εν η υπεύθυνη για τούτα, εμείς είμαστε πάνω στη φροντίδα των ζώων.

 

Η κυρία Άννα, μητέρα του Νέαρχου, ασχολείται με αυτό εδώ και 35 χρόνια. «Λίγο μετά που παντρεύτηκα, εμπήκα στη δουλειά. Αγάπησα το, μπορεί να παραπονιούμαι καμιά φορά, αλλά αν μου το στερήσεις εν θα είμαι καλά». Ένας γλυκύτατος άνθρωπος, με πλατύ χαμόγελο και ζεστασιά. Με το που φτάσαμε είχε ήδη στρωμένο το τραπέζι με βραστό χαλλούμι που μόλις είχε βγάλει από το χαρτζί, αναρή φρέσκα και μας έφτιαχνε ζεστό γάλα κατσίκας με καφέ.

 

Αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί κάποιος σήμερα; Αφήνει λεφτά;

Αξίζει τον κόπο ναι, αλλά θέλει δουλειά. Πρέπει να περπατάς σωστά τζαι μετρημένα. Έχει πολλήν κούραση, πρέπει να θυσιάσεις πολλές ώρες από την προσωπική σου ζωή.

 

 

Ο κόσμος αγοράζει, ζητά τέτοια προϊόντα;

Ναι η ζήτηση είναι αρκετά μεγάλη δόξα το Θεό, σε σημείο που μπορεί να μην προλαβαίνουμε να την καλύψουμε.

 

Και που τα πουλάς, που μπορεί να βρει κάποιος τα προϊόντας σας;

Η διαφήμιση μας γίνεται κυρίως που στόμα σε στόμα, και παράγουμε προϊόντα ανάλογα με τις παραγγελίες που έχουμε. Δεν παίρνουμε σε υπεραγορές τζαι καταστήματα. Φορτώνω τα εγώ ο ίδιος και διανέμω τα από πόρτα σε πόρτα.

 

Η κυρία Άννα αφήνει για λίγο τα χαλλούμια και τις αναράες και έρχεται να κάτσει μαζί μας. Φέρνει και ντομάτες για να κόψει, ψωμί και ετοιμάζει καφέ κυπριακό. Συζητάμε για το μακρύ μαλλί, για το νεαρό της ηλικίας του, για τις δυσκολίες να είσαι μακριά από την πόλη. «Τζίνο το μούσι είπα του τόσες φορές να τα κόψει, αλλά εν μου ακούει, εν μου αρέσκει εμένα», η κυρία Άννα σπάει τη συζήτηση.

 

 

Πλέον έκανες τη δική σου οικογένεια, δεν σκέφτεσαι να τα αφήσεις και να έβρεις μια δουλειά στην πόλη;

Δεν το σκέφτηκα ποτέ, μακάρι να είμαι καλά τζαι όσο μπορώ θα είμαι δαμέ να δουλεύω στη μάντρα. Τούτη είναι η ζήση μου, τούτη ήταν και θα είναι πάντα.

Μετά από σένα όμως;

Μετά από εμένα δεν ξέρω τι εννά γίνει. Εν το έχω σκεφτεί, φαντάζομαι πώς αν δεν θέλει κανένας να το αναλάβει, η μάντρα θα πουληθεί ή εννά κλείσει.

 

 

Τι κόστος έχει για κάποιον που θέλει να ανοίξει σήμερα μια κτηνοτροφική μονάδα;

Μεγάλο κόστος. Στοιχίζει αρκετά λεφτά, γιατί πλέον δεν χτίζεις δυο παράγκες τζαι πετάσσεις τα ζώα μέσα. Η Ευρώπη απαιτεί προδιαγραφές για να σου δώκει άδειες τζαι να πουλάς κανονικά προϊόντα.

 

 

Όση ώρα μιλούσαμε δεν σταματήσαμε παράλληλα να δοκιμάζουμε το ζεστό χαλλούμι που άχνιζε και τη φρέσκα αναρή με λίγη ζάχαρη από πάνω. «Εννά έρτετε να γυρίσουμε τα χαλούμια;» μας ρωτάει η κυρία Άννα από το δίπλα δωμάτιο.

 

 

Ποια είναι τα βασικά έξοδα για τη λειτουργία της μονάδας;

Τα πετρέλαια και οι ζωοτροφές, που στην Κύπρο τις αγοράζουμε πολύ ακριβά. Μπορώ να σου πω, τούτον εν το μεγαλύτερο μας κονδύλι.  

 

Δεν υπάρχει επιλογή, ανταγωνισμός για να υπάρχουν διάφορες τιμές; 

Όχι, τις ζωοτροφές τις αγοράζουμε που το ΣΙΛΟ στη Λεμεσό ή που το λιμάνι απευθείας, αλλά είναι πολύ υψηλές οι τιμές.

Επιδοτήσεις από το κράτος δεν υπάρχουν;

Μειωμένες. Υπάρχει ένα μικρό κονδύλι, αλλά μεν φανταστείς ότι είναι και ιδιαίτερα βοηθητικό.

 

 

Ο Βασίλης από το Βιετνάμ, ήρθε στην Κύπρο για να εργαστεί στη μάντρα. «Έκαμα του τα χαρτιά του κανονικά και έφερα τον, αλλά σε 3 χρόνια εννά πρέπει να φέρω άλλον, τέσσερα χρόνια μόνο πάει η άδεια εργασίας μετά πρέπει να φύει τζαι να ψάξω άλλον, τζαι ξανά που την αρχή».

 

Γιατί δεν ψάχνεις για προσωπικό από την Κύπρο, για να μην έχεις αυτό το πρόβλημα;

Πιάνουμε κατά καιρούς Κυπραίοι που ενδιαφέρονται να εργαστούν στη μάντρα. Όταν όμως τους λέω τις συνθήκες εργασίας, τα ωράρια και τις διαδικασίες, μετανιώνουν και έχουν δίκαιο, αν θες να μιλήσουμε ειλικρινά. Αν δεν πονάς αυτή τη δουλειά, δεν την κάμνεις εύκολα.

 

 

Εσύ την αγαπάς τη δουλειά;

Για να είμαι δαμε τόσα χρόνια, εν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά. Όπως σου είπα τζαι πριν για να το κάμεις, πρέπει να πονάς και να αγαπάς τόσο τα ζώα, όσο τζαι τη φύση της δουλειάς, διαφορετικά εν αντέχεις.  

 

Στα γύρω χωριά υπάρχουν περίπου ακόμη 10 τέτοιες μικρές κτηνοτροφικές μονάδες, αλλά όπως μας είπε ο Νέαρχος, είναι ο πιο νέος που κάνει αυτή τη δουλειά, οι υπόλοιπες μονάδες συντηρούνται από τους πιο παλιούς.

 

Θα πρότεινες σε έναν νέο που είναι άνεργος να ασχοληθεί με το επάγγελμα;

Αν δεν το κατέχει, εν δύσκολο να προσαρμοστεί τζαι να το κάνει. Εννοώ πώς χρειάζεται αρκετός χρόνος μέχρι να μάθεις τις διαδικασίες τζαι τους σωστούς τρόπους διαχείρισης, για να μπορείς να λειτουργείς αποδοτικά μια δική σου μονάδα.

 

 

Δηλαδή;

Από το πιο απλό που είναι το να ξεγεννήσεις ένα ζώο τζαι να το μεγαλώσεις, μέχρι να φροντίσεις έναν άλλο που αρρώστησε.

 

 

Έλεγχος γίνεται από το αρμόδιο υπουργείο; Τι απαιτήσεις υπάρχουν;

Έλεγχος υπάρχει που το κρατικό κτηνιατρείο, οι οποίοι έρχονται και μας αριθμούν τα ζώα για να ξέρουν πόσα έχουμε. Κάθε χρόνο γίνεται καταγραφή, και ανάλογα με τα ζώα που έχεις, πληρώνεσαι αναλόγως που τον ΚΟΑ.

 

 

Τι γίνεται όταν αρρωσταίνουν τα ζώα, υπάρχει κτηνίατρος στο χωριό;

Όχι στο χωριό εν υπάρχει κτηνίατρος, αλλά υπάρχει ένας ιδιώτης γιατρός που Λεμεσό τζαι κάθε βδομάδα επισκέπτεται τις μονάδες της περιοχής τζαι ελέγχει. Οι κρατικοί κτηνίατροι δυστυχώς εν απόντες σε τέτοιες περιπτώσεις.

 

Ως κτηνοτρόφοι, τι βοήθεια θα θέλατε από το κράτος;

Βασικά όπως σου είπα, το μεγαλύτερο μας πρόβλημα εν το κόστος των ζωοτροφών. Είναι πολλά ακριβές τζαι τούτο πάει τζαι πάνω στο τελικό προϊόν. Επίσης το θέμα των κρατικών κτηνιατρείων που δεν βοηθούν στα καθημερινά μας προβλήματα, παρά μόνο όταν είναι να έρθουν για ελέγχους.

Πόσα χρόνια μπορείς να κάνεις αυτή τη δουλειά;

Όσον αντέχεις τζαι έχεις τη δύναμη. Ο πατέρας μου είναι 60 ετών και ακόμη ασχολείται ενεργά τζαι θα το κάμνει όσον μπορεί.

Εν τρόπος ζωής, δεν είναι απλά επάγγελμα. Όσο κουραστικό τζαι να είναι, όσο και να σε ταλαιπωρεί, αν το σταματήσεις, μαραζώνεις. Λείπει σου η επαφή με τη φύση, με τα ζώα, με τη γη.