Illustration: Ελένη Νικολάου

Υπάρχουν ως γράμμα στο ακρωνύμιο ΛΟΑΤΙ (Α για Αμφισεξουαλικοί), ωστόσο αποτελούν την πιο περιθωριοποιημένη μειονότητα τόσο εντός όσο και εκτός της κοινότητας, ένεκα της «μη ξεκάθαρης» σεξουαλικότητάς τους.

Το περίεργο είναι πως, ενώ η κοινωνία ακούει οικεία τον όρο «bisexual» ο ορισμός που του αποδίδεται ισορροπεί μεταξύ σεξουαλικού φετίχ ή βίτσιου και πειραματισμού, κυρίως από γυναίκες, για να ικανοποιήσουν τις ορέξεις των (αρσενικών) συντρόφων τους.

Το γεγονός ότι -σύμφωνα με την πλειοψηφία- δεν έχουν επιλέξει στρατόπεδο και γέρνουν το ίδιο και στα δύο φύλα, αποτελεί πρόβλημα και στην αναγνώρισή τους και στην κατανόησή τους. Ενώ μεγάλη μερίδα είναι εκείνη που υποστηρίζει ότι τα αμφισεξουαλικά άτομα είναι απλώς κάποιοι σεξομανείς που προτιμούν να το έχουν δίπορτο.

Ωστόσο, για τα αμφισεξουαλικά άτομα είναι πολύ ξεκάθαρο στο μυαλό τους και το τι είναι και το τι θέλουν και γιατί το επιλέγουν. Γιατί, όμως, εξακολουθούν να υφίστανται αυτή την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό, σχεδόν από όλα τα οργανωμένα σύνολα;

Μια εκπρόσωπος της bi κοινότητας στην Κύπρο, μας μίλησε ανοιχτά για όλα όσα τους ενοχλούν, για όλα τα ψέματα και τους μύθους που τους ακολουθούν και για το τι σημαίνει να είναι κάποιος bisexual.

Είναι τα bi άτομα, άτομα αναποφάσιστα, που δεν ξέρουν τι θέλουν;

Όχι. Αυτό είναι ένα στερεότυπο που ακούγεται τόσο εντός όσο και εκτός της ΛΟΑΤΙ κοινότητας. Υπάρχουν, όντως, άτομα τα οποία περνάνε από κάποια σύγχυση. Όταν το άτομο όμως αυτοπροσδιορίζεται ως αμφισεξουαλικό, είναι ένα χαρακτηριστικό της ταυτότητάς του που πρέπει να σεβόμαστε. Από την άλλη, πιθανόν η σύγχυσή τους να προέρχεται από την κοινωνία (και την κοινότητα ΛΟΑΤΙ) που τους υποχρεώνει να διαλέξουν μία από τις ‘συνηθισμένες’ ταμπέλες, γιατί είναι, ίσως, πιο εύκολα κατανοητές.

Ποιος είναι ο πιο συχνός μύθος ή ψέμα που ακούτε για τα bi άτομα;

Ότι ο μόνος λόγος που αυτόπροσδιορίζονται ως bi, είναι επειδή φοβούνται να «αποδεκτούν» ή να «παραδεχτούν» ότι είναι λεσβίες ή γκέι. Δεν μπορώ να φανταστώ για ποιο λόγο αυτό να θεωρείται ευκολότερο. Από τη στιγμή που παραδέχονται ήδη κάποια έλξη προς το αντίθετο φύλο, ίσως να ήταν και ευκολότερο να «διαλέξουν» στρατόπεδο, στο τέλος.

Και το χειρότερο πράγμα που μπορεί να πει/ρωτήσει κάποιος ένα bi άτομο;
Παρότι δεν θεωρώ ότι εκφράζω όλα τα bi άτομα, θεωρώ πως είναι πολύ ενοχλητικό να ρωτάνε για το «τρίο» ή να το έχουν δεδομένο ότι γίνεται. Είναι ένα σχόλιο των αντρών, συνήθως, που εμπερικλείει όλα τα στερεότυπα που προαναφέρθηκαν για τους bi. Είναι επίσης σχόλιο που ακούς και προς τις λεσβίες «αφού σου αρέσουν και τα δύο φύλα, μάλλον έχεις κάνει/θέλεις να κάνεις τρίο».
Εννοείται εδώ ότι ο όρος χρησιμοποιείται πατριαρχικά, προϋποθέτοντας αυθαίρετα ότι τα τρία άτομα συμπεριλαμβάνουν ένα άντρα και δύο γυναίκες.
Δεν σημαίνει ότι επειδή με ελκύουν και οι άντρες και οι γυναίκες, με ελκύουν όλοι ή ότι είμαι πολυγαμικό άτομο. Και σίγουρα δεν με ελκύεις εσύ που επειδή ανακάλυψες μια μικρή μου πλευρά, θεωρείς ότι έχεις και δικαίωμα να χωθείς στο κρεβάτι μου. Δεν σημαίνει ότι επειδή δεν έχω τα δικά σου όρια (τα οποία βρίσκω παράλογα), δεν έχω τα δικά μου. Όρια τα οποία δεν έχουν να κάνουν μόνο με το σεξουαλικό μου προσανατολισμό, αλλά κυρίως με την προσωπικότητά μου και τον χαρακτήρα μου.

Μπορεί ένα bi άτομο να είναι μονογαμικό;

Φυσικά και μπορεί. Πολλοί bi που έχω γνωρίσει, έχω ακούσει να χρησιμοποιούν τη φράση «έχει να κάνει με το άτομο και όχι με το φύλο». Η δήλωση αυτή με αντιπροσωπεύει και προσωπικά. Εάν το σκεφτείς λίγο, είναι αρκετά ρομαντική δήλωση, και έρχεται σε καθαρή αντίθεση με το στερεότυπο των bi που μας θέλει να είμαστε σεξομανείς και «bi, πάει, κι όπου πάει». Η δήλωση - ή και ιδεολογία θα μπορούσε να πει κανείς - αυτή, λέει: «Δε με νοιάζει για το σώμα σου. Δε με νοιάζει τι έχεις ανάμεσα στα πόδια σου, με νοιάζει τι άνθρωπος είσαι, και τι με κάνεις να νιώθω». Χωρίς να θέλω να δώσω ακόμη ένα στερεότυπο στους bi, αυτό του ρομαντικού, και χωρίς να θέλω να αποκλείσω ή να ‘εξαφανίσω’ τα άτομα που είναι πολυγαμικά, πιστεύω ότι αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό των bi ατόμων. Bi σημαίνει απλά κάποια/ος που θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να νιώσει έλξη για κάποιον άνθρωπο, ανεξαρτήτως φύλου.

Αν έπρεπε να δώσεις έναν ορισμό στην αμφισεξουλακότητα, ποιος θα ήταν αυτός;

Ο όρος αναφέρεται σε σεξουαλικό προσανατολισμό. Ένας άνθρωπος αυτοπροσδιορίζεται ως αμφισεξουαλικός όταν προσανατολίζεται σεξουαλικά και στα δύο επικρατούντα φύλα.

Όταν, δηλαδή, νιώθει να έλκεται και από άντρες και από γυναίκες, σε οποιοδήποτε βαθμό ή τρόπο (ρομαντικά, σεξουαλικά ή και τα δύο). Υπάρχουν αμφισεξουαλικά άτομα τα οποία μπορεί να έλκονται μόνο σεξουαλικά ή μόνο ρομαντικά με το ένα από τα δύο αυτά φύλα, ή μπορεί να έλκονται λιγότερο ή περισσότερο αντίστοιχα. Πιστεύω είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάθε άνθρωπος, ακόμα και στα πλαίσια μιας ‘κατηγορίας’ είναι διαφορετικός.

Η κοινότητα των bisexual είναι αυτή με τη λιγότερη προβολή ανάμεσα στη ΛΟΑΤΙ κοινότητα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Καταρχάς, πιστεύω ότι έχει να κάνει με τη φύση του συγκεκριμένου σεξουαλικού προσανατολισμού. Για την κοινωνία μας θεωρείται ταμπού η επαφή με άτομα του ιδίου φύλου, εξ ου και προβάλλεται αυτό. Η επαφή με άτομα του αντίθετου φύλου, επειδή είναι αποδεκτή, δεν προβάλλεται ούτε συζητείται.

Τα bi άτομα, όμως, έχουν διαφορετικού είδους στερεότυπα να αντιμετωπίσουν, και ίσως μεγάλο μέρος να οφείλεται και σε αυτή τη «μονόπλευρη» προβολή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον εξοστρακισμό τους τόσο από την ευρύτερη κοινωνία όσο και από τη ΛΟΑΤΙ κοινότητα.

Προσωπικά, μου έχει ειπωθεί ότι πρέπει να διαλέξω «στρατόπεδο» τόσο από άτομο με το οποίο ήμουν σε σχέση, από φίλους, όσο και από γιατρούς, καθώς «συγχίζω τόσο τον εαυτό μου όσο και τους άλλους». Πιστεύω ότι ο κάθε ένας από εμάς γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και όσοι δεν καταλαβαίνουν, πρέπει να λύσουν μόνοι τους τις απορίες.

Υπάρχουν, όμως, κατηγορίες ανάμεσα στην κοινότητα των bisexual; Bi gay ή bi straight;

Δεν έτυχε να ακούσω ποτέ κάτι τέτοιο, ωστόσο είναι πιθανόν, γιατί ακόμη και εντός μιας κοινότητας που προσπαθεί να «πειράξει τα κουτάκια» μιας ολόκληρης κοινωνίας, να τα προκαλέσει ούτως ώστε να «φανούν τα παράλογα». Χρησιμοποιούνται τόσο πολύ τα κουτάκια (κατηγορίες) και άλλα τόσα στερεότυπα που τα συνοδεύουν, που είναι και λίγο αστείο, κατ’ εμένα. Ο κάθε άνθρωπος, ακόμη και στα πλαίσια μιας όποιας κατηγορίας, είναι διαφορετικός. Ο καλύτερος τρόπος να τον καταλάβουμε, είναι να ρωτήσουμε τον ίδιο.


Οι άντρες ή οι γυναίκες εμφανίζονται ως αμφισεξουαλικοί πιο συχνά;

Σύμφωνα με μία έρευνα που έχω διαβάσει, οι άντρες ήταν αρκετά λιγότεροι απ’ ότι θυμάμαι. Θεωρώ, παρόλα αυτά, πως οι αιτίες είναι κυρίως κοινωνικές και δεν ανταποκρίνεται σε πραγματικό ποσοστό σεξουαλικού προσανατολισμού.

Ισχύει, όντως, ότι για τις γυναίκες είναι πιο εύκολο να αποκαλύψουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους;

Δεν ξέρω τι σημαίνει πιο εύκολο, πραγματικά. Πιστεύω ότι είναι πιο εύκολο, ή μάλλον όχι τόσο δύσκολο, εάν έχεις μια οικογένεια που σε υποστηρίζει, που σε αγαπά ή όταν έχεις καλούς φίλους που σε βλέπουν για το άτομο που είσαι και όχι ως τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό. Αν πιο εύκολο θεωρούμε ότι είναι πιο αποδεκτό στην κοινωνία, θα μπορούσα να πω πως όχι. Ίσως οι γυναίκες να υποτιμηθούν με διαφορετικό τρόπο, ως πουτάνες, ως «εύκολες», ως «ελευθέρων ηθών», γενικότερα ως έρμαια της σεξουαλικότητας τους που ως γνωστόν δεν θα έπρεπε να είχαν, καθώς υπάρχουν για να υπηρετούν τον άντρα. Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι μια γυναίκα γίνεται bi, για να ικανοποιήσει τις ορέξεις του άντρα της, για να φαίνεται πιο τολμηρή. Είναι διαφορετικό, λοιπόν, αλλά όχι πιο εύκολο.

Για τα gay και τα τρανς άτομα, είναι γνωστά τα δικαιώματα που καταπατούνται, για τα bi άτομα ποια είναι αυτά;

Πιστεύω, όσον αφορά τα δικαιώματα, καλύπτονται ως επί των πλείστων με αυτά των gay ατόμων (εφόσον κατοχυρωθούν). Μπορούμε, φυσικά, να μιλήσουμε για διακρίσεις έναντι των αμφισεξουαλικών, για ρητορική μίσους που να στοχοποιεί συγκεκριμένα τα άτομα αυτά. Γενικά, όμως, πιστεύω πρέπει να θυμόμαστε ότι τα ΛΟΑΤΙ δικαιώματα είναι Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ορίζοντας τα ως τέτοια, τότε ναι, υπάρχουν bi δικαιώματα που καταπατούνται. Τα bi άτομα, πέραν των δικαιωμάτων όπως για παράδειγμα της τεκνοθεσίας και του γάμου (σε περίπτωση που επιλέξουν μόνιμο σύντροφο άτομο του ίδιου φύλου), αυτό που έχουν κυρίως να αντιμετωπίσουν είναι οι διακρίσεις σε βάρος τους, καθώς και ο κοινωνικός (και κοινοτικός) αποκλεισμός.

Μπορεί στο μέλλον να ζητηθεί από την ACCEPT η αναγνώριση της bi ταυτότητας φύλου; Υπάρχει στο εξωτερικό κάτι αντίστοιχο;

Η μόνη ομοιότητα της bi ταυτότητας φύλου και του bisexuality ως σεξουαλικού προσανατολισμού, είναι η συλλαβή ‘bi’, που αναφέρεται στα δύο φύλα. Η ταυτότητα φύλου bi, αναφέρεται στα άτομα τα οποία ταυτοποιούνται τόσο ως άντρες όσο και ως γυναίκες.

Η σύγχυση, πιστεύω, υπάρχει συνήθως γιατί τείνουμε να εξισώνουμε το κοινωνικό με το βιολογικό φύλο, καθώς και να υποθέτουμε, ή να επιδίδουμε αυθαίρετα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή συμπεριφορές σε κάθε φύλο, συνήθως στα πλαίσια της ετεροκανονικότητας. Δηλαδή, περιμένουμε ότι μία γυναίκα έλκεται από άντρες.

Θεωρούμε, κατ’ επέκταση, ότι μία γυναίκα που έλκεται από γυναίκες, είτε θα ταυτίζεται με άντρες, είτε θα παρουσιάζει «αντρικές» συμπεριφορές (συμπεριφορές που στερεοτυπικά αποδίδουμε στην ιδιότητα του αρσενικού φύλου). Κάπως έτσι δημιουργείται για παράδειγμα το στερεότυπο της λεσβίας, που την περιμένει να έχει κοντά μαλλιά, να είναι δυναμική ή/και δυνατή, να μην βάφεται, να μην φοράει τακούνια κ.ο.κ.

Η ACCEPT έχει την υποχρέωση να ανταποκρίνεται σε οποιεσδήποτε μειονότητες τυγχάνουν διάκρισης ή καταπάτησης δικαιωμάτων που αφορούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου. Εάν, λοιπόν, παρουσιαστεί τέτοια ανάγκη, τότε ναι, θα ζητηθεί και αυτό.