Ο σεισμός των 8,8 Ρίχτερ που σημειώθηκε στην Ανατολική Ρωσία την Τετάρτη, και αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους που έχουν καταγραφεί ποτέ, προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες για τους παράκτιους πληθυσμούς σε όλο τον Ειρηνικό.

Εκατομμύρια άνθρωποι απομακρύνθηκαν, υπό τον φόβο μεγάλων καταστροφών, αλλά τελικά το τσουνάμι κατέληξε να είναι λιγότερο σοβαρό απ’ όσο αναμενόταν.

Τι οδηγεί σε έναν μεγάλο σεισμό;

Η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι απομακρυσμένη, αλλά βρίσκεται στο «Δαχτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού» – που ονομάστηκε έτσι λόγω του μεγάλου αριθμού σεισμών και ηφαιστείων που συμβαίνουν εκεί.

Τα ανώτερα στρώματα της Γης χωρίζονται σε τμήματα – τεκτονικές πλάκες – τα οποία κινούνται όλα μεταξύ τους.

Η πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά με ταχύτητα περίπου 8 εκατοστών ετησίως, αρκετά γρήγορα για τα τεκτονικά δεδομένα.

Ο «Δακτύλιος της Φωτιάς του Ειρηνικού» είναι ένα τόξο αυτών των πλακών που εκτείνεται γύρω από τον Ειρηνικό. Το 80% των σεισμών στον κόσμο συμβαίνουν κατά μήκος του δακτυλίου, σύμφωνα με τη Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία.

Ακριβώς στα ανοικτά των ακτών της Χερσονήσου, η πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά με ταχύτητα περίπου 8 εκατοστών ετησίως, αρκετά γρήγορα για τα τεκτονικά δεδομένα, αναφέρει δημοσίευμα του BBC.

Εκεί έρχεται σε επαφή με μια άλλη, μικρότερη πλάκα – που ονομάζεται μικροπλάκα Okhotsk.

Η πλάκα του Ειρηνικού είναι ωκεάνια, πράγμα που σημαίνει ότι έχει πυκνά πετρώματα και προσπαθεί να βυθιστεί κάτω από τη λιγότερο πυκνή μικροπλάκα.

Καθώς η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται προς το κέντρο της Γης, θερμαίνεται και αρχίζει να λιώνει, και αρχίζει ουσιαστικά να εξαφανίζεται.

Αλλά αυτή η διαδικασία δεν είναι πάντα ομαλή. Συχνά οι πλάκες μπορεί να κολλήσουν καθώς κινούνται η μία δίπλα στην άλλη και η υπερκείμενη πλάκα σύρεται προς τα κάτω.

Αυτή η τριβή μπορεί να συσσωρευτεί επί χιλιάδες χρόνια, αλλά μπορεί στη συνέχεια να απελευθερωθεί ξαφνικά μέσα σε λίγα μόνο λεπτά.

Αυτό είναι γνωστό ως μεγάλος σεισμός.

«Όταν συνήθως σκεφτόμαστε τους σεισμούς, φανταζόμαστε το επίκεντρο ως ένα μικρό σημείο σε έναν χάρτη. Ωστόσο, για τόσο μεγάλους σεισμούς, το ρήγμα θα έχει διαρραγεί σε πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα», εξήγησε ο δρ Στίβεν Χικς, λέκτορας περιβαλλοντικής σεισμολογίας στο University College του Λονδίνου.

«Είναι αυτή η τεράστια ποσότητα ολίσθησης και η έκταση του ρήγματος που δημιουργούν ένα τόσο υψηλό μέγεθος σεισμού».

Οι μεγαλύτεροι σεισμοί που έχουν καταγραφεί στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένων των τριών ισχυρότερων στη Χιλή, την Αλάσκα και τη Σουμάτρα, ήταν όλοι σεισμοί μεγαθραυσμάτων.

Και η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι επιρρεπής σε ισχυρούς σεισμούς.

Στην πραγματικότητα, ένας άλλος μεγάλος σεισμός μεγέθους 9,0 βαθμών σημειώθηκε σε απόσταση μικρότερη των 30 χιλιομέτρων από τον σημερινό σεισμό το 1952, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.

Τι μείωσε την ισχύ του συγκεκριμένου τσουνάμι σε σχέση με άλλα;

Αυτή η ξαφνική κίνηση μπορεί να μετατοπίσει το νερό πάνω από τις πλάκες, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να ταξιδέψει προς την ακτογραμμή ως τσουνάμι.

Στα βάθη του ωκεανού, το τσουνάμι μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα άνω των 800 χιλιομέτρων/ώρα, δηλαδή περίπου τόσο γρήγορα όσο ένα επιβατικό αεροπλάνο.

Εδώ, η απόσταση μεταξύ των κυμάτων είναι πολύ μεγάλη και τα κύματα δεν είναι πολύ ψηλά – σπάνια ξεπερνούν το ένα μέτρο.

Καθώς όμως ένα τσουνάμι εισέρχεται σε ρηχά νερά κοντά στη στεριά, επιβραδύνεται. Η απόσταση μεταξύ των κυμάτων μικραίνει και τα κύματα αυξάνονται σε ύψος, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει αποτελεσματικά ένα τείχος νερού κοντά στην ακτή.

Αλλά δεν εγγυάται κανείς πως ένας πολύ ισχυρός σεισμός θα οδηγήσει σε ένα ιδιαίτερα ψηλό τσουνάμι που θα φτάσει μακριά στην ενδοχώρα.

Ο χθεσινός σεισμός έφερε κύματα τσουνάμι ύψους 4 μέτρων σε τμήματα της ανατολικής Ρωσίας, σύμφωνα με τις εκεί αρχές.

Αλλά δεν πλησιάζουν τα κύματα ύψους δεκάδων μέτρων της Boxing Day του 2004 στον Ινδικό Ωκεανό και της Ιαπωνίας του 2011.

«Το ύψος του κύματος τσουνάμι επηρεάζεται επίσης από τα τοπικά σχήματα του θαλάσσιου πυθμένα κοντά στην ακτή και το [σχήμα] της ξηράς όπου φτάνει», δήλωσε η καθηγήτρια Λίζα ΜακΝίλ, καθηγήτρια τεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον.

«Αυτοί οι παράγοντες, μαζί με το πόσο πυκνοκατοικημένη είναι η ακτή, επηρεάζουν το πόσο σοβαρές είναι οι επιπτώσεις», πρόσθεσε.

Οι αρχικές αναφορές από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ ανέφεραν ότι ο σεισμός είχε επίκεντρο σε αρκετά μικρό βάθος, περίπου 20,7 χιλιόμετρα (12,9 μίλια) κάτω από την επιφάνεια της Γης.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη μετατόπιση του πυθμένα της θάλασσας, και επομένως σε μεγαλύτερο κύμα τσουνάμι, αλλά είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα τόσο σύντομα μετά το συμβάν.

«Μια πιθανότητα είναι ότι τα μοντέλα τσουνάμι έχουν ίσως λάβει μια συντηρητική εκτίμηση για το βάθος του σεισμού», δήλωσε ο Δρ Χικς στο BBC News.

«Ενδεχομένως θα μπορούσατε να μετατοπίσετε τον σεισμό άλλα 20 χιλιόμετρα βαθύτερα, και αυτό θα μείωνε στην πραγματικότητα το πλάτος των κυμάτων τσουνάμι σε μεγάλο βαθμό».

Σημαντικά τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.

Λόγω της συχνής εμφάνισης σεισμών στην περιοχή του Ειρηνικού, πολλές χώρες διαθέτουν επιστημονικά κέντρα που ασχολούνται με τα τσουνάμι. Στέλνουν προειδοποιήσεις μέσω δημόσιων ανακοινώσεων για την εκκένωση του πληθυσμού.

Κανένα τέτοιο σύστημα δεν υπήρχε όταν σημειώθηκε το τσουνάμι το 2004 – αφήνοντας πολλούς ανθρώπους χωρίς χρόνο για εκκένωση. Περισσότεροι από 230.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε 14 χώρες του Ινδικού Ωκεανού.

Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ κατέγραψε σεισμό μεγέθους 7,4 βαθμών στην ίδια περιοχή δέκα ημέρες πριν. Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι σημαντικά λόγω της περιορισμένης ικανότητας των επιστημόνων να προβλέπουν πότε θα συμβεί ένας σεισμός.

Αυτό μπορεί να ήταν ένας προσεισμός – μια πρώιμη απελευθέρωση ενέργειας – αλλά δεν αποτελεί πρόβλεψη για τον ακριβή χρόνο ενός μελλοντικού σεισμού, εξήγησε η καθηγήτρια ΜακΝίλ.

«Αν και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το πόσο γρήγορα κινούνται οι πλάκες, το GPS για να μετρήσουμε τις τρέχουσες κινήσεις και πότε έγιναν προηγούμενοι σεισμοί, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις πληροφορίες μόνο για να κάνουμε προβλέψεις για την πιθανότητα ενός σεισμού», δήλωσε.

Η Γεωφυσική Υπηρεσία της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (GS RAS) θα συνεχίσει να παρακολουθεί την περιοχή, καθώς αναμένει ότι οι μετασεισμοί θα μπορούσαν να συνεχιστούν για τον επόμενο μήνα.

ΠΗΓΗ: in.gr