Το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών είχε εκδώσει ένα εξαιρετικό δίγλωσσο λεύκωμα στη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (β’ εξάμηνο 2012) με τίτλο «Η Κύπρος ήταν πάντα Ευρώπη». Πράγματι, από την αρχαιότητα, όταν το νησί άρχισαν να αποικίζουν οι Αρκάδες από την Πελοπόννησο, από το 13ο αιώνα π.Χ. και επικράτησαν πολιτισμικά, η Κύπρος παραμένει στη μακραίωνη πορεία της αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού, παρά τις πολύχρονες αλλότριες κατακτήσεις. Και οι ευρωπαϊκές ρίζες δεν σταματούν εδώ. Η νύφη Ευρώπη αρπάχθηκε από το Δία μεταμορφωμένο σε ταύρο με σκηνικό την αρχαία Κρήτη, σύμφωνα με τον αρχαιοελληνικό μύθο.
Φωτογραφία: Η Συλλογή του Παρισιού (Αίθουσα Β')
Ωστόσο, στη νεότερη ελλαδική και κυπριακή ιστορία, συχνά, φαινόμενα νοοτροπίας, συμπεριφοράς και «κουλτούρας» αποκλίνουν του μέσου ευρωπαϊκού όρου, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να κάνουμε χρήση του όρου «ευρωπαϊκός» ως κοσμητικό επίθετο με θετικές συνδηλώσεις, αναφερόμενοι σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης ή σε μία «πολιτισμένη» λεκτική ή έμπρακτη εκδήλωσης στο εσωτερικό μας, ωσάν να είναι κάτι ξένο από εμάς και όχι αυτονόητο, εγγενές της ιστορικής μας εξέλιξης στοιχείο.
Η καθημερινή συμπεριφορά, η νοοτροπία και η μακροπρόθεσμη στοχοθεσία των εκπροσώπων της πολιτικής, αλλά και της κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή όλων εμάς, οφείλει να εκφράζει τη θετική σημασία του επίθετου «ευρωπαϊκός».
Στους δραστήριους, διανοούμενους και φιλότεχνους ευεργέτες οφείλει πολλά ο Ελληνισμός, μία πτυχή άγνωστη σε πολλούς σήμερα. Σίνας, Δούμπας, Αβέρωφ, Τοσίτσας, αδερφοί Ζάππα, Μπενάκης, Αρσάκης και τόσοι άλλοι, κυρίως αυτοδημιούργητοι που αναδείχθηκαν στο εξωτερικό, μετά την Άλωση της Πόλης το 1453, υπήρξαν γενναιόδωροι για την πολιτιστική αναγέννηση του Ελληνισμού από τις στάχτες του.
Ο Αναστάσιος Γ. Λεβέντης (1902-1978), από το ορεινό χωριό Λεμύθου της Κύπρου, ανήκει σε αυτή τη μακρά σειρά εθνικών ευεργετών, διαθέτοντας ευρυμάθεια πνεύματος, γνήσια «ευρωπαϊκή κουλτούρα» και γενναιοδωρία ψυχής.
Πέθανε, έχοντας προνοήσει για τη δημιουργία ενός Ιδρύματος για την υποστήριξη εκπαιδευτικών, πολιτιστικών, καλλιτεχνικών και φιλανθρωπικών σκοπών στην Κύπρο, την Ελλάδα και αλλού, το οποίο υποστηρίζει μέχρι σήμερα αξιόλογα προγράμματα ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού, εκδηλώσεις και εκδόσεις.
Ένα από τα πρώτα αξιοθέατα που επισκέφθηκα όταν ήρθα στην Κύπρο, το 2009, ήταν το πανέμορφο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο στη Λαϊκή Γειτονιά της πρωτεύουσας, το οποίο επισκέφθηκα από τότε ξανά και ξανά, με αφορμή εκθέσεις, εκδηλώσεις και ειδικές ξεναγήσεις. Όσοι δεν το έχετε δει, αξίζει να το συμπεριλάβετε στις βόλτες σας στην παλαιά Λευκωσία! Αξιόλογο και το πωλητήριό του με αναμνηστικά δώρα.
Είσοδος Λεβεντείου Πινακοθήκης
Η Λεβέντειος Πινακοθήκη που εγκαινιάστηκε τον περασμένο Απρίλιο, στην πρώην οδό Λεωνίδου, νυν Αναστάσιου Λεβέντη, πλησίον της Λέσχης Αξιωματικών της ΕΛΔΥΚ αποτελεί μία «ευρωπαϊκή νησίδα», μία αληθινή «όαση» για κατοίκους και τουρίστες που ενδιαφέρονται να κάνουν ένα όμορφο διάλειμμα από τη συχνά «στεγνή» καθημερινότητα ενός ντόπιου ή ενός επισκέπτη για τη θάλασσα και τον ήλιο.
Μία θαυμάσια ευκαιρία να γίνουν κοινωνοί γνωστών και άγνωστων έργων ελληνικής και ξένης Τέχνης, διαφόρων σχολών και χρονικών περιόδων, τοποθετημένα σε ένα μοντέρνο κτήριο με ευρύχωρους, λιτούς, γήινους και ταυτόχρονα αέρινους χώρους.
Το ταξίδι ξεκινά στο ισόγειο με την Κυπριακή Συλλογή, όπου κυριαρχεί ο «Κόσμος της Κύπρου», ένας πίνακας διαστάσεων 17.50x1.75m με σχεδόν 70 αντιπροσωπευτικά πρόσωπα, που φιλοτέχνησε ο σπουδαίος Αδαμάντιος Διαμαντής (1900-1997).
Αρχικά είχε ονομάσει τη σύνθεσή του Δημογραφία, την οποία αποδίδει στο φίλο του, γνωστό διανοούμενο, Ανδρέα Χριστοφίδη, αλλά τελικά διάλεξε έναν τίτλο με έμπνευση από έκφραση του Γιώργου Σεφέρη, με τον οποίο επίσης τον συνέδεε μεγάλη φιλία. Ο διπλωμάτης-λογοτέχνης Σεφέρης του αφιέρωσε άλλωστε ένα ποίημα:
«Λεπτομέρειες στην Κύπρο»
Στον ζωγράφο Διαμαντή
Η μικρή κουκουβάγια ήτανε πάντα εκεί
σκαρφαλωμένη στ’ ανοιχτάρι τ’ Άγιου Μάμα,
παραδομένη τυφλά στο μέλι του ήλιου
εδώ ή αλλού, τώρα, στα περασμένα: χόρευε
μ’ ένα τέτοιο ρυθμό το φθινόπωρο.
Άγγελοι ξετυλίγανε τον ουρανό
και χάζευε ένας πέτρινος καμαροφρύδης
σε μια γωνιά της στέγης.
Τότες ήρθε ο καλόγερος· σκουφί, κοντόρασο, πέτσινη ζώνη,
κι έπιασε να πλουμίζει την κολόκα.
Άρχισε απ’ το λαιμό: φοινικιές, λέπια, και δαχτυλίδια.
Έπειτα, κρατώντας στην πλατιά παλάμη τη στρογγυλή κοιλιά,
έβαλε τον παραυλακιστή, τον παραζυγιαστή, τον παραμυλωνά, και τον κατάλαλο·
έβαλε την αποστρέφουσα τα νήπια και την αποκαλόγρια·
και στην άκρη, σχεδόν απόκρυφο, τ’ ακοίμητο σκουλήκι.
Ήταν ωραία όλ’ αυτά, μια περιδιάβαση.
Όμως το ξύλινο μαγκανοπήγαδο -τ’ αλακάτιν,
κοιμισμένο στον ίσκιο της καρυδιάς
μισό στο χώμα και μισό μέσα στο νερό,
γιατί δοκίμασες να το ξυπνήσεις;
Είδες πώς βόγκηξε. Κι εκείνη την κραυγή
βγαλμένη απ’ τα παλιά νεύρα του ξύλου
γιατί την είπες φωνή πατρίδας;
Συνεχίζοντας την περιήγηση στο υπέροχο κτήριο, μπορεί κανείς να θαυμάσει τη Συλλογή του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένου ενός ανασυσταθέντος δωματίου της οικίας του ιδρυτή-συλλέκτη στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας, που εντυπωσιάζει! Στην Αίθουσα Α εκτίθενται έργα Παλαιών Δασκάλων και της ακαδημαϊκής τέχνης (El Greco, Boucher, Canaletto, Guardi κ.ά.). Μικροαντικείμενα τέχνης και έπιπλα εποχής συμπληρώνουν την περιδιάβαση. Στην Αίθουσα Β παρουσιάζεται η πορεία από τη Σχολή του Ιμπρεσιονισμού προς τολμηρά βήματα του Μοντερνισμού (Corot, Boudin, Monet, Renoir, Pissarro, Signac, Dufy, van Dongen, Chagall κ.ά.).
Το γαλάζιο μποά του Jean-Pierre Cassigneul
Στον ίδιο όροφο έχει διαμορφωθεί το υπερσύγχρονο από άποψη διαμόρφωσης και τεχνολογικών δυνατοτήτων αμφιθέατρο εκδηλώσεων (ήδη εγκαινιάσθηκε η διάλεξη της Τετάρτης τον Απρίλιο, θεσμός που θα διατηρηθεί ολόχρονα).
Στο δεύτερο όροφο της Πινακοθήκης ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει έργα της Ελληνικής Συλλογής -με αρχικό πυρήνα τη συλλογή Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα που αγόρασε ο Αναστάσιος Γ. Λεβέντης το 1973- σε δύο αίθουσες με κριτήριο χρονικές περιόδους (Παρθένης, Μαλέας, Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Μόραλης, Εγγονόπουλος κ.ά.).
Ορφέας του Νίκου Εγγονόπουλου (1967)
Μα το ταξίδι στον πολιτισμό δεν τελείωσε. Στο ισόγειο λειτουργεί καλαίσθητο πωλητήριο με χρηστικά δώρα που έχουν ιδιαίτερο στυλ, τα οποία μπορείτε να χαρίσετε σε αγαπημένους σας... Σημειώστε ότι η Πινακοθήκη είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε Τετάρτη έως τις 22.00, που στερεί από πολλούς τη δικαιολογία της έλλειψης χρόνου σε μία πολιτιστική όαση! Μην φοβηθείτε επίσης να την επισκεφθείτε, επικαλούμενοι την άγνοια για σχολές και ονόματα της Τέχνης. Οι χώροι, οι επιτοίχιες ιστορικές εισαγωγές σε κάθε Αίθουσα, τα έργα και οι δίγλωσσες επεξηγήσεις σε κάθε πίνακα συνθέτουν μία εύκολη περιδιάβαση!
Και στο τέλος, μην παραλείψετε να ξεκουραστείτε στον επίσης απέριττο, καθ’ όλα «ευρωπαϊκό», χώρο του εστιατορίου-καφέ, ένα γαστρονομικό παράδεισο με πολύ λογικές τιμές. Δοκιμάστε τις σαλάτες, το τρυφερό φιλέτο κοτόπουλου ή τον άψογα ψημένο σολωμό με άγριο ρύζι και βότανα, με ένα ποτήρι ροζέ Κυπερούντας ή λευκό Πετρίτη, απολαμβάνοντας τη νυχτερινή αύρα της Λευκωσίας, και θα με θυμηθείτε!
Α, το ρεπορτάζ ΔΕΝ είναι διαφημιστικό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής πρωτοβουλίας, γιατί ο πολιτισμός, η καλαισθησία και η παιδεία μπορούν να συνδυάζονται με την ψυχαγωγία στην Ελλάδα και την Κύπρο, όπως καλά γνωρίζουν όσοι έζησαν σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως στο Βερολίνο, τη Βιέννη ή το Παρίσι…
Από την Αικατερίνη Λάμπρου, Δρ σε θέματα Πολιτιστικής Πολιτικής, Διαχείρισης και Επικοινωνίας, Σύμβουλος Τύπου & Επικοινωνίας στην Πρεσβεία της Ελλάδος στην Κύπρο.
e-mail: aiklamprou@cytanet.com.cy