Γράφει η ψυχολόγος Στέλλα Μυριάνθους, MSc

 

Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, ο Άγιος Βασίλης είναι στο μυαλό πολλών παιδιών, τα οποία τον περιμένουν με ανυπομονησία.

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται, πότε και αν θα πρέπει να ενισχύσουν τον μύθο του χαρούμενου γενειοφόρου που φέρνει δώρα στα παιδιά, ντυμένος στα κόκκινα, και τι θα απαντήσουν στις διάφορες ερωτήσεις των παιδιών γύρω από αυτό το θέμα.

Κάτω από αυτές τις ανησυχίες βρίσκεται μια ερώτηση: Είναι καλό τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη; Θα έλεγα πως ναι, γιατί υπάρχει όφελος από τη γνωστική / νοητική και συναισθηματική εξέλιξη μέσα από αυτή τη διεργασία.

Το να πιστεύουν τα παιδιά σε μη υπαρκτά πρόσωπα όπως ο Άγιος Βασίλης, τα βοηθά να εξασκήσουν τις επιχειρηματολογίες τους ικανότητες. Το να διερευνάς και να βάζεις ερωτήματα για το τι είναι εφικτό, πραγματικό και τι όχι είναι μέρος μιας φυσιολογικής νοητικής ανάπτυξης.

Οι νοητικές διεργασίες που υπάρχουν όταν τα παιδιά φαντάζονται εννέα ταράνδους να πετούν στον ουρανό μεταφέροντας ένα βαρύ έλκηθρο με τον Άγιο Βασίλη κλπ, δεν είναι διαφορετικές από εκείνες που χρειάζονται για να ανακαλυφθεί η λύση για την τρύπα του όζοντος ή την θεραπεία μιας ασθένειας. Ο προβληματισμός για το τι είναι εφικτό και τι όχι έβαλε τα θεμέλια για ανακαλύψεις όπως το αυτοκίνητο, το διαδίκτυο κ.α.

Η πίστη των παιδιών στον Άγιο Βασίλη τα βοηθά να εξασκήσουν τον επαγωγικό συλλογισμό και τη χρήση τεκμηριωμένων στοιχείων.

Ίσως το μεγαλύτερο όφελος για τα παιδιά, πέραν απο την ανάπτυξη της λογικής σκέψης και της συναισθηματικής ωριμότητας, βρίσκεται στην ίδια την ανακάλυψη πως ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει.

Δεν υπάρχει σωστή ηλικία να τους το αποκαλύψουμε αφού είναι μεγαλύτερο το όφελος να το ανακαλύψουν από μόνα τους. Αυτή η ανακάλυψη γίνεται σταδιακά, υπάρχει μια σχετικά μεγάλη περίοδος κατά την οποία τα παιδιά υποψιάζονται πως αυτό που πιστεύουν δεν είναι εφικτό. Κατά το τέλος αυτής της περιόδου, τα παιδιά μπορεί και να βιώσουν μια περίοδο κατά την οποία ψάχνουν για αποδεικτικά στοιχεία για να επιβεβαιώσουν τις υποψίες τους.

Όταν τα παιδιά αρχίσουν να αμφιβάλουν, γίνονται μεθοδικά στον τρόπο που σκέφτονται και δρουν, κάνοντας μέχρι και μικρά πειράματα για να βρουν την αλήθεια.

Όταν μας ρωτούν, λοιπόν, αν υπάρχει Άγιος Βασίλης, καλό είναι να τα βοηθήσουμε στην έρευνά τους απαντώντας για παράδειγμα «δεν ξέρω, δεν τον έχω δει ποτέ, εσύ τι νομίζεις;». Για να κάνουν αυτό το ερώτημα σημαίνει ότι άρχισαν οι αμφιβολίες και η εκλογίκευση γύρω από το θέμα.

Εάν δεχόμαστε πραγματικά πιεστικές ερωτήσεις όπως «εσύ μαμά / μπαμπά βάζεις τα δώρα κάτω από το δέντρο;» κλπ, τότε είναι σίγουρα ώρα για την αλήθεια. Στο τέλος, τα παιδιά ενδυναμώνονται από αυτή τους την ανακάλυψη, μέσω της διαδικασίας αυτής, και γίνονται μέρος του ενηλίκου κόσμου, ίσως παίρνοντας και τον ρόλο να προστατεύσουν τον μύθο για αλλά παιδιά.

Φυσικά, θα πρέπει να τονίσουμε πως δεν πιστεύουν όλα τα παιδιά στον Άγιο Βασίλη, είτε γιατί το έχουν εκλογικεύσει πιο γρήγορα, είτε γιατί δεν το βιώνουν μέσα από την οικογένειά τους, είτε επειδή φοβούνται στην ιδέα ότι ένας άγνωστος μπαίνει στο σπίτι ενώ κοιμούνται, κλπ. Τα παιδιά αυτά δεν βρίσκονται σε καμία περίπτωση σε μειονεκτική θέση έναντι σε αυτά που πιστεύουν. Είναι και αυτό φυσιολογικό και θα βρουν άλλα ερεθίσματα να εξερευνήσουν το υπαρκτό.

Κι αν μας ανακαλύψουν ότι τους λέμε ψέματα με οποιονδήποτε τρόπο ή εάν μεγαλύτερο παιδί τους το αναφέρει;

Το παιδί εάν δεν είναι πραγματικά έτοιμο να απορρίψει τον μύθο του Αγίου Βασίλη τότε το ποιο πιθανόν είναι να απορρίψει την ιδέα πως δεν υπάρχει, δεν θα το πιστέψει και θα συνεχίσει να πιστεύει. Εάν όμως το παιδί αρχίσει τις ερωτήσεις και εκφράζει αμφιβολία για το τι  πιστεύει τεκμηριώνοντας και εκλογικεύοντας αυτές τις αμφιβολίες, τότε θα το βοηθήσουμε με την έρευνά του και θα αποδεχτούμε το συμπέρασμά του.

Το χειρότερο σενάριο για κάθε γονιό είναι να τον τσακώσουν τα παιδιά την ώρα που βάζει τα δώρα κάτω από το δέντρο.

Σε αυτή την περίπτωση θα λάβουμε υπόψη το τι ακριβώς είδε, την ηλικία του παιδιού και εάν είναι αναστατωμένο ή όχι. Δεν είναι λάθος αν το παιδάκι είναι πολύ μικρό να ενισχύσουμε τον μύθο παραπλανώντας το λίγο πως αυτό το δώρο που κρατούμε είναι από τη μαμά και τον μπαμπά, πως ακούσαμε θόρυβο και πήγαμε να δούμε τι ήταν κλπ. Αν όμως το παιδί είναι αρκετά μεγάλο και η ανακάλυψη αυτή δεν φαίνεται να το αναστατώνει, ίσως χρειαστεί να το παραδεχτούμε.