Φωτογραφία: Flickr/Δημήτρης Ηλιόπουλος

Αναφερόμαστε στο έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του πατρινού καρναβαλιού, το οποίο είχε καταγγελθεί το 2015 από τον Σύλλογος Ψυχικής Υγείας της Πάτρας το 2015, ως ένα έθιμο που διαιωνίζει μια ιστορία βίας και εξευτελισμού.

Η Γιαννούλα η Κουλουρού ήταν υπαρκτό πρόσωπο: Μια γυναίκα με ελαφριά νοητική υστέρηση, που γεννήθηκε το 1868 στην Πάτρα και ζούσε πουλώντας κουλούρια στους δρόμους. Μεγαλώνοντας δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τη φτώχεια αλλά και τον καημό της να παντρευτεί. Στον τελευταίο βρήκε πάτημα μια παρέα Πατρινών για να ξεκινήσει μια κακόγουστη φάρσα σε βάρος της, η οποία πήρε απίστευτες διαστάσεις.

Εκμεταλλευόμενοι την περιορισμένη αντίληψη της γυναίκας, την έπεισαν τον Φεβρουάριο του 1914 ότι θα της βρουν γαμπρό και αφού η Γιαννούλα ντύθηκε νύφη, άρχισαν να την περιφέρουν στους δρόμους της πόλης, με ένα πλήθος να μαζεύεται γύρω της και να τη χλευάζει. Την επόμενη χρονιά μάλιστα δύο Πατρινοί μετέφεραν το γεγονός σε μια επιθεώρηση, με τη Γιαννούλα να υποδύεται ένας άντρας, ο βαυαρικής καταγωγής Εδμόνδος Φυρστ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ίδια παρέα κατάφερε ξανά να πείσει τη Γιαννούλα ότι της είχε βρει σύζυγό. Την έντυσε νύφη και με τη συνοδεία ενός μεγάλου πλήθους και με όργανα, η Γιαννούλα έφτασε στην εκκλησία και παραδόθηκε στον υποτιθέμενο γαμπρό. Καθώς η εκκλησία ήταν κλειστή, της είπαν ότι θα αναζητούσαν τους ιερείς για να τους παντρέψουν. Τότε εμφανίστηκαν δύο άλλοι άντρες, που έπαιζαν τον ρόλο των στρατιωτικών, οι οποίοι σύμφωνα με το σενάριο της φάρσας πήραν τον γαμπρό που δεν είχε δηλωθεί στα μητρώα αρρένων.

Η ίδια παρέα συνέχισε να στήνει φάρσες σε βάρος αυτής της γυναίκας, με κατάληξη πάντα τη Γιαννούλα να ξεσπάει σε κλάματα και να γυρίζει σπίτι ντροπιασμένη. Σταδιακά η κατάστασή της επιδεινώθηκε και η διαπόμπευση συνεχίστηκε.

Αποκορύφωμα ήταν μάλλον ένας γάμος-φάρσα στον οποίο 10.000 άτομα τη συνόδευσαν στο λιμάνι. Η άμοιρη Γιαννούλα πέθανε μέσα στη φτώχεια και τη μοναξιά στη διάρκεια της Κατοχής.

Η αληθινή ιστορία της ξεχάστηκε, αλλά πήρε τη μορφή του εθίμου που επιβίωσε ως τις μέρες μας. Ενός εθίμου που εκφράζει το πνεύμα μιας εποχής χωρίς έλεος για τα άτομα με αναπηρίες, εξ ου και ο Δήμος της πόλης, έστω και ετεροχρονισμένα, αποφάσισε να το σταματήσει.