Ένα κορίτσι 13 χρονών μεταφέρεται στο νοσοκομείο εσπευσμένα, έπειτα από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, την ίδια ώρα που λίγες μέρες προηγουμένως η Κύπρος έγινε μάρτυρας του θανάτου ενός αγοριού, 16 ετών, από αλκοολική δηλητηρίαση, για λόγους που ακόμη διερευνώνται.

Πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατέταξε το αλκοόλ στις καρκινογόνες ουσίες, την ίδια ώρα που τα αποτελέσματα της έρευνας European School Survey Projecton Alcohol and Other Drugs (ESPAD), που διενεργείται κάθε τέσσερα χρόνια και εξετάζει τη χρήση και την πρόσβαση ανηλίκων σε αλκοόλ και ναρκωτικά, κατέταξε την Κύπρο 3η πανευρωπαϊκά χώρα στην κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ανάμεσα σε ανήλικους, με σημαντικό εύρημα την αύξηση χρήσης αλκοόλ στα κορίτσια.

Τα ανησυχητικά ευρήματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν και έγιναν γνωστά το 2015, ενώ φέτος αναμένονται να δημοσιοποιηθούν τα ευρήματα της νέας έρευνας. Τι έγινε, ωστόσο, από τότε έως σήμερα στην Κύπρο για καταπολέμηση του φαινομένου;

Όπως αναφέρει ο βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ελάχιστα, αφού όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει «κάναμε τα αντίθετα από όσα μας είχαν προτείνει για μείωση του προβλήματος».

Ο Εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας Κύπρου κ. Ανδρέας Αγγελίδης, σε σχόλιό του σχετικά με την υπόθεση της 13χρονης, ανέφερε πως από το 2017 έως το 2019 η Αστυνομία δέχτηκε 52 καταγγελίες για πώληση αλκοόλ σε ανηλίκους, εξηγώντας ότι σε μία από τις 52 αυτές περιπτώσεις εντοπίστηκαν 55 πρόσωπα που σχετίζονταν με πώληση ή κατανάλωση αλκοολούχων ποτών από ανήλικους.

Το 2014, η ‘Έλενα Φιτικίδου Αλωνεύτη, έπειτα από ένα περιστατικό χρήσης νοθευμένου αλκοόλ από τον ενήλικο γιο της, διαπίστωσε πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει κανένα νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών, ούτε και τις κατάλληλες υποδομές για να διαχειριστεί τέτοιες περιπτώσεις. Αυτό ήταν και η αφορμή για να ξεκινήσει μια έρευνα, ένα ντοκιμαντέρ, που ολοκλήρωσε μόλις πρόσφατα, για να εξετάσει τις πραγματικότητες που ισχύουν στην Κύπρο σε σχέση με τη χρήση αλκοόλ από εφήβους, την προσβασιμότητα σε αυτό, τις εφαρμογές τις νομοθεσίας, αλλά και τις θέσεις ειδικών επί του θέματος, οι οποίοι μελετούν ανάλογες καταστάσεις στο εξωτερικό.

Οι 4 έφηβοι που κλήθηκαν να πρωταγωνιστήσουν στο ντοκιμαντέρ με τίτλο Έμπουσα, καταγράφουν με ρεαλισμό την ωμή πραγματικότητα που ισχύει σήμερα στην Κύπρο, αναδεικνύοντας μέσα από τις εμπειρίες τους, την ανοχή του κράτους απέναντι στις παρανομίες των καταστηματαρχών και των ιδιοκτητών νυχτερινών κέντρων, οι οποίοι χωρίς κανένα έλεγχο πουλούν οινοπνευματώδη ποτά σε ανήλικους.

Ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στην έρευνα για την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, αναφέρει χαρακτηριστικά στη CITY πως όταν ο ίδιος έθεσε το ζήτημα της μείωσης των σημείων πώλησης/πρόσβασης οινοπνευματωδών ποτών, δέχτηκε απειλές και βρισιές από διάφορους επιχειρηματίες, οι οποίοι θεώρησαν πως θα επηρεαστούν αρνητικά από μία τέτοια εξέλιξη.

«Παρότι υπάρχει πολιτική κατά των εξαρτήσεων και μπορεί να τη βρείτε αναρτημένη και στην ιστοσελίδα της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, το κυπριακό κράτος πράττει ακριβώς τα αντίθετα, απ' όσα συστήνει η εν λόγω πολιτική. Στην Κύπρο μπορείς να βρεις αλκοόλ σχεδόν παντού, δεν υπάρχει περιορισμός, δεν υπάρχει έλεγχος. Είναι το πιο εύκολο πράγμα για έναν ανήλικο να πάει σε ένα περίπτερο και να πάρει οινοπνευματώδη ποτά, χωρίς κανείς να του το αρνηθεί», αναφέρει ο κ. Θεοπέμπτου.

Μια άλλη πτυχή του προβλήματος που εντοπίζεται στην Κύπρο, είναι και το γεγονός ότι σύμφωνα με την έρευνα του ESPAD, οι Κύπριοι χαρακτηρίζονται ως Binge Drinkers.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει το binge drinking ως την κατανάλωση έξι ή περισσότερων ποτών κατά τη διάρκεια μιας περίστασης. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα για να περιγράψει τους επιβλαβείς τύπους κατανάλωσης, σημαίνοντας «κατανάλωση που οδηγεί σε μέθη» ή έξοδος με σκοπό τη μέθη, καθώς και καταγραφή του αριθμού των ποτών που καταναλώνει κάποιος σε ορισμένο χρονικό διάστημα και πλαίσιο. Με απλά λόγια, στην Κύπρο βγαίνουμε για να μεθύσουμε. Φαινόμενο εντονότερο σε νεαρές ηλικίες και εφήβους, οι οποίοι το βλέπουν και ως μία μορφή επίδειξης δύναμης και εντυπωσιασμού ανάμεσα στην παρέα.

Εκτός, όμως, από την έλλειψη στρατηγικής για την αντιμετώπιση του φαινομένου, ο κ. Θεοπέμπτου θίγει κι ένα άλλο ενδιαφέρον ζήτημα σε σχέση με τους γονείς και την οικογένεια. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει στη CITY, στο πλαίσιο των ερευνών για το ντοκιμαντέρ, προέκυψαν και μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τους χειρισμούς των γονιών σε συνάρτηση με το αλκοόλ και τα έφηβα παιδιά τους, «Πολλοί γονείς διοργανώνουν πάρτι στο σπίτι για τα παιδιά, γεμίζουν το ψυγείο με οινοπνευματώδη ποτά και φεύγουν. Αποτέλεσμα, η αλόγιστη χρήση αλκοόλ από ανήλικα άτομα, με την έγκριση των δικών τους», σημειώνει.

Ενώ, συνεχίζει ο κ. Θεοπέμπτου, στην εξίσωση μπαίνουν και τα διάφορα μαθητικά πάρτι που διοργανώνουν κάποιοι, στα οποία επίσης επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ, η προώθηση bar και club εντός του σχολικού χώρου από δημοφιλείς μαθητές κ.ο.κ.

Οι ειδικοί στο εξωτερικό, τονίζει ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, έχουν καταλήξει πως δεν πρέπει να γίνεται χρήση αλκοόλ πριν τα 21 έτη. «Στην Κύπρο η νομοθεσία επιτρέπει την κατανάλωση από τα 17, ούτε καν 18 και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει. Είχα θέση παλαιότερα σχετική τροπολογία στη Βουλή και δέχτηκα επιθέσεις».

Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης;

Αρχικά, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, πρέπει να περιορίσουμε τα σημεία πρόσβασης στο αλκοόλ, ενώ παράλληλα οφείλουμε να ενημερώνουμε και να εκπαιδεύουμε τα παιδιά αλλά και τους γονείς σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις. Είναι αποκαρδιωτικό ότι στην Κύπρο εξακολουθεί να επικρατεί η κουλτούρα του «Άηστον μιτσή να πιει λλίην μπίρα, τι εν να πάθει;». Κι όμως, θα πάθει.

Σε σχέση με τους ελέγχους από την Αστυνομία, ο κύριος Θεοπέμπτου αναφέρει πως προκύπτει σοβαρό πρόβλημα λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των ιδιοκτητών νυχτερινών κέντρων, γεγονός που δημιουργεί κωλύματα. «Γίνεται μια καταγγελία από έναν ιδιοκτήτη, για έναν άλλον ότι ο δεύτερος πουλά αλκοόλ σε ανήλικους. Η Αστυνομία επειδή υποθέτει ή γνωρίζει πως η καταγγελία μπορεί να έγινε για λόγους ανταγωνισμού, δεν προβαίνει σε έλεγχο. Επειδή έτυχε να βρεθώ έξω από club βράδυ Σαββάτου και να δω πως βγαίνουν οι έφηβοι από μέσα, σας βεβαιώ ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο απ’ όσο μπορούμε να φανταστούμε».

Στα θετικά, ο κ. Θεοπέμπτου, κατατάσσει την εισαγωγή στους κανονισμούς λειτουργίας Μέσης Εκπαίδευσης, την απαγόρευση προώθησης club και bar από μαθητές σε άλλους μαθητές, το οποίο επετεύχθη έπειτα από εισήγηση του ιδίου και στηρίχτηκε από την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.

Με τα δύο τελευταία περιστατικά -της 13χρονης και του 16χρονου- να αιωρούνται σαν μαύρο σύννεφο πάνω από τα κεφάλια μας, το ντοκιμαντέρ «Έμπουσα» της σκηνοθέτιδας Έλενας Αλωνεύτη , ρίχνει αλάτι στην πληγή σε μια προσπάθεια να αναδείξει το πρόβλημα, ελπίζοντας εν τέλει να επουλώσει την πληγή.

Στο ντοκιμαντέρ συμμετέχουν και πρωταγωνιστούν 4 έφηβοι, η Ευθυμία Ζίττη, ο Χρήστος Χαραλάμπους, η Άντρεα Ζουμίδου και ο Χρυσόστομος Ψηλογένης, οι οποίοι καταγράφουν τις εμπειρίες τους σε σχέση με το θέμα, ενώ μιλούν ειδικοί από Κύπρο και εξωτερικό αναλύοντας εις βάθος το φαινόμενο της χρήσης αλκοόλ από ανηλίκους και το πώς η κοινωνία οφείλει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Όπως ανέφερε στη CITY, η κυρία Αλωνεύτη, προς το παρόν το ντοκιμαντέρ δεν θα είναι διαθέσιμο για το ευρύ κοινό, αφού αναμένεται να συμμετάσχει στο επερχόμενο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού.