Στα 5.000 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας στα Ινδικά Ιμαλάια, η λίμνη Roopkund ήταν προφανώς γνωστή στους αρχαίους ταξιδιώτες, πολλοί από τους οποίους δεν βγήκαν ζωντανοί. Ωστόσο, γύρω στη δεκαετία του 40’ ανακαλύφθηκε ξανά από έναν δασοφύλακα και το μυστήριο επανήλθε.

Κανείς δεν ξέρει τι σκότωσε αυτούς τους ανθρώπους σε αυτήν την απομακρυσμένη τοποθεσία. Μέχρι στιγμής, η βασική θεωρία είναι ότι μια άγρια χαλαζόπτωση σκότωσε όλους τους ταξιδιώτες ταυτόχρονα περίπου το 800 μ.Χ., με ένα καταστροφικό γεγονός που μπορεί να εξηγήσει τα συμπιεστικά κατάγματα σε μερικά οστά. Ενώ αυτός μπορεί να είναι ο λόγος για κάποιους θανάτους, αποδείξεις σήμερα δείχνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι βρήκαν τον θάνατο σε διαφορετικές περιστάσεις στη λίμνη ανά τους αιώνες.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications, μια ομάδα υπό την Éadaoin Harney, διδακτορική φοιτήτρια εξελικτικής βιολογίας στο Χάρβαρντ, ανάλυσε DNA από 38 σκελετούς. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι πολλοί διαφορετικοί πληθυσμοί βίωσαν θανάσιμα περιστατικά στη λίμνη, στα οποία περιλαμβάνεται ένα που συνέβη στο τέλος του 19ου αιώνα.

«Ανακαλύψαμε ότι οι σκελετοί της Roopkund ανήκουν σε τρεις γενετικά διαφορετικές ομάδες που βρέθηκαν εδώ σε διαφορετκές περιστάσεις και έχουν χρονική απόσταση περίπου 1.000 χρόνια», γράφει η ομάδα της Harney στη μελέτη. «Αυτά τα ευρήματα ακυρώνουν προηγούμενους ισχυρισμούς ότι οι σκελετοί στη λίμνη Roopkund βρέθηκαν εκεί μετά από ένα, μόνο, καταστροφικό γεγονός».

Η πρώτη ομάδα νεκρών ταξιδιωτών που αναγνωρίστηκε από τους ερευνητές, και ονομάστηκαν Roopkund_A, περιλάμβανε 23 άντρες και γυναίκες με διαφορετικές νοτιοασιατικές καταγωγές. Αυτός ο πληθυσμός ήταν γνωστός ότι είχε αφανιστεί πριν από 1.200 χρόνια, αλλά η χρονολόγηση με άνθρακα έδειξε ότι οι θάνατοί τους μάλλον δεν προκλήθηκαν από μια δυνατή καταιγίδα όπως πιστευόταν παλιότερα.

Κάποιοι από την ομάδα Roopkund_A χρονολογούνται νωρίτερα, περίπου 675-769 μ.Χ., ενώ άλλοι στα 894-985 μ.Χ. Το χρονικό κενό δείχνει «ότι ακόμη κι αυτά τα άτομα μπορεί να μην πέθαναν ταυτόχρονα», λέει η ομάδα.

Ακόμη πιο εκπληκτική είναι η ανακάλυψη ενός δεύτερου πληθυσμού, του Roopkund_B, που πέθαναν μόλις πριν από μερικούς αιώνες, το 1800. Στην ομάδα υπήρχαν 14 άντρες και γυναίκες με καταγωγή από την ανατολική Μεσόγειο, που γενετικά έμοιαζαν περισσότερο με τους κατοίκους της σημερινής Κρήτης. Ο τρίτος πληθυσμός ήταν μόνο ένα άτομο, τον Roopkund_C, ένας άντρας με καταγωγή από την ανατολική Ασία, που πέθανε την ίδια εποχή με τη δεύτερη ομάδα.

«Η μελέτη εντείνει το μυστήριο της Roopkund», είπε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Niraj Rai, επικεφαλής του Εργαστηρίου Αρχαίου DNA στο Birbal Sahni Institute of Palaeosciences στην Ινδία. Ταυτόχρονα, η ομάδα μπόρεσε να αποκλείσει μερικές «εικασίες για την καταγωγή των ατόμων στη Roopkund», είπε ο Rai.

Για παράδειγμα, από τη δεκαετία του ‘50 υπάρχει μια τοπική θεωρία ότι τους σκελετούς τους άφησε εκεί κατά την υποχώρηση ο στρατός του στρατηγού Zorawar Singh Kahluria, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια απόπειρα εισβολής στο Θιβέτ, το 1841. Αυτή η εξήγηση αμφισβητείται λόγω της ανακάλυψης γυναικών στο σημείο, που ήταν απίθανο να συμμετείχαν σε στρατιωτική εκστρατεία.

Η θεωρία της καταιγίδας παραμένει ακόμα λογική εξήγηση για κάποια από τα θύματα και η ομάδα σκοπεύει να εξετάσει τα σπασμένα κρανία στην επόμενη μελέτη, είπε ο Rai.

Δεν ξέρουμε πώς αυτές οι ομάδες κατέληξαν σε ένα τέτοιο δυσπρόσιτο σημείο εξαρχής. Η λίμνη βρίσκεται στον δρόμο του Nanda Devi Raj Jat, ένα ινδουιστικό προσκύνημα, που μπορεί να γινόταν και πριν από 1.200 χρόνια. Προς το παρόν αυτή είναι η πιο λογική εξήγηση για την παρουσία τουλάχιστον κάποιων ατόμων από την ομάδα Roopkund_A, λένε οι ερευνητές.

Τα απομεινάρια των άλλων πληθυσμών είναι ακόμα πιο δύσκολο να εξηγηθούν. Η μελέτη καταλήγει ότι οι Μεσόγειοι, που δεν φαινόταν να έχουν στενούς οικογενειακούς δεσμούς μεταξύ τους, μάλλον γεννήθηκαν υπό οθωμανική κατοχή.

«Όπως φαίνεται από τη διατροφή τους δεν ζούσαν κοντά στη θάλασσα αλλά στην ενδοχώρα και είναι πιθανό να ταξίδεψαν προς τα Ιμαλάια και να πέθαναν εκεί», είπε η ομάδα. «Αν συμμετείχαν σε προσκύνημα είτε είχαν πάει στη λίμνη για άλλους λόγους, δεν το γνωρίζουμε, είναι μυστήριο».

Η λέξη «μυστήριο» φαίνεται να είναι η λέξη-κλειδί για οτιδήποτε αφορά τη λίμνη Roopkund. Ενώ το σημείο έχει γίνει σημείο ενδιαφέροντος για ερευνητές και τουρίστες –που έζησαν και αφηγήθηκαν τις ιστορίες τους– τα μυστικά όσων δεν έφυγαν ποτέ από εκεί παραμένουν άγνωστα.