Γράφει η δικηγόρος Ιωάννα Σαμαρά

Τα αδειοδοτημένα ψηλά κτίρια στο παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού συνδέονται με την αγορά διαμερισμάτων από αλλοδαπούς εκτός της ΕΕ, οι οποίοι επιθυμούν να αποκτήσουν την Ευρωπαϊκή ταυτότητα και αποτελούν μια πετυχημένη οικονομική πολιτική της κυβέρνησης λόγω της εισροής χρημάτων στο ταμείο του κράτους με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν οι δείκτες της οικονομίας, όμως ταυτόχρονα, θέτουν σε κίνδυνο την ποιότητα ζωής των Λεμεσιανών αφού οι σωρευτικές συνέπειες των ψηλών κτιρίων δεν εξετάστηκαν σε μια επιστημονική μελέτη όπως προνοούσε η Νομοθεσία.

Συγκεκριμένα, το κράτος μας παραβίασε τις πρόνοιες του κυπριακού εναρμονιστικού νόμου, το νόμο 102(I)/2005 καθώς και την ευρωπαϊκή οδηγία 2001/42/ΕΚ, διότι για τα Σχέδια Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων του Υπουργικού Συμβουλίου ΑΡ.75.172. ημερομηνίας 29.5.2013 για σκοπούς ανάκαμψης της πολεοδομικής δραστηριότητας και των επικαιροποιήσεων που ακολούθησαν και το Σχέδιο Παροχής Κινήτρων 2016-2019 για δημιουργία χώρων στάθμευσης για δημόσια χρήση, θα έπρεπε να είχε εκπονηθεί Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε σχέση με τις σωρευτικές συνέπειες των ψηλών κτιρίων στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον και ακολούθως αυτή η μελέτη να είχε αξιολογηθεί από την αρμόδια διοικητική αρχή, δηλαδή το Τμήμα Περιβάλλοντος και όλα αυτά προτού χορηγηθούν οι πολεοδομικές άδειες στο παραλιακό μέτωπο.

Και επειδή γίνεται σημαντική συζήτηση για το νομικό πλαίσιο των ψηλών κτιρίων ειδικά για το παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού, θέτω πιο κάτω τα ακόλουθα:

Η νομική βάση των ψηλών κτιρίων είναι το Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού του 2011, τα Σχέδια Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων του Υπουργικού Συμβουλίου ΑΡ.75.172 ημερομηνίας 29.5.2013 και οι επικαιροποιήσεις τους και το Σχέδιο Παροχής Κινήτρων 2016-2019 για δημιουργία χώρων στάθμευσης για δημόσια χρήση.

Σε σχέση με το Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού το οποίο δημοσιεύθηκε Απρίλιο του 2011 και εγκρίθηκε το 2013, εκπονήθηκε στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ημερομηνίας 31/5/2011 και τον Ιούλιο του 2011 εκδόθηκε γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος.

Ακολούθως, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στα Σχέδια Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων του Υπουργικού Συμβουλίου ΑΡ.75.172 ημερομηνίας 29.5.2013 για ανάκαμψη της οικονομίας και οι επικαιροποιήσεις τους. Πρόκειται για «σχέδια» για τα οποία προβλέπεται με βάση το νόμο 102(I)/2005 η εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων η οποία μέχρι σήμερα δεν έγινε.

Επίσης, τα Σχέδια Παροχής Κινήτρων 2016-2019 για δημιουργία χώρων στάθμευσης για δημόσια χρήση είναι «σχέδια» τα οποία με βάση τη νομοθεσία θα έπρεπε να υποβληθούν σε στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων η οποία μέχρι σήμερα δεν έγινε.

Πριν περίπου ένα χρόνο δόθηκε εντολή από τον αρμόδιο υπουργό να ετοιμαστεί αυτή η μελέτη, όμως τα πορίσματα της μελέτης όπως αντιλαμβάνεστε δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη στα ήδη υπό κατασκευή ψηλά κτίρια.

Γι’ αυτό ήταν τόσο σημαντικό να είχε εκπονηθεί η Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε σχέση με τα Σχέδια Παροχής Κινήτρων πριν να δίδονταν οι άδειες ώστε τα πορίσματα της μελέτης και ακολούθως της αξιολόγησης της από το Τμήμα Περιβάλλοντος, ως η αρμόδια Διοικητική αρχή, να μπορούσαν να ληφθούν υπόψη και να συμπεριληφθούν στις αποφάσεις των αρχών σε σχέση με τα ψηλά κτίρια αλλά αυτό δεν είναι πλέον εφικτό αφού οι άδειες δόθηκαν.

Η πιο πάνω παράλειψη σε συνδυασμό με την παράλειψη από το Τμήμα Οικοδομίας και Οικήσεως να προχωρήσει σε ένα ολοκληρωμένο Πολεοδομικό Σχεδιασμό για την πόλη της Λεμεσού σημαίνει ότι δεν μελετήθηκαν τα πιο κάτω ζητήματα:

- Μελέτη Κυκλοφοριακών Επιπτώσεων για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της σημαντικής αύξησης του κυκλοφοριακού φόρτου, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ηχορύπανσης και όχι μόνο μερικώς και τμηματικά όπως γίνεται μέχρι σήμερα, δηλαδή μόνο στα πλαίσια εξέτασης της κάθε αίτησης που υποβάλλεται από την κάθε κατασκευάστρια εταιρεία ξεχωριστά. Συνεπώς, δεν υπάρχει σήμερα μια ολοκληρωμένη μελέτη για όλα τα ψηλά κτίρια.

- Ειδικά σε σχέση με τις αναπτύξεις επί του παραλιακού μετώπου στη Λεμεσό, θα έπρεπε να είχε εκπονηθεί μελέτη σε σχέση με τις συνέπειες στην ποιότητα νερών και το θαλάσσιο περιβάλλον του κόλπου της Λεμεσού που μπορεί να προκύψουν από την ταυτόχρονη απόρριψη του υφάλμυρου νερού και λάσπης που προκύπτει από τις εκσκαφές για σκοπούς αποστράγγισης, πίσω στη θάλασσα, μέσω υπόγειων αγωγών, κατά την ανέγερση κατά τον ίδιο χρόνο, πολλών ψηλών κτιρίων κατά μήκος του παραλιακού μετώπου της πόλης. Σήμερα υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες από το Τμήμα Περιβάλλοντος, όμως δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη.

- Ειδικά σε σχέση με τις αναπτύξεις επί του παραλιακού μετώπου της Λεμεσού, οι οποίες βρίσκονται σε απόσταση μόλις 40-50 μέτρων από τον αιγιαλό, δε λήφθηκε υπόψη το γεγονός ότι η περιοχή χωροθέτησης των ψηλών κτιρίων ενδέχεται να επιφέρει κινδύνους στη διάβρωση της φυσικής ακτογραμμής και την υφαλμύρωση του υπόγειου υδροφορέα και άρα το ζήτημα αυτό θα έπρεπε να είχε αξιολογηθεί από επιστήμονες.

- Μελέτη σχετικά με το ζήτημα της θερμική νησίδας ότι δηλαδή τα ψηλά κτίρια σε παραλιακές περιοχές ενδέχεται να συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας της περιοχής όπου θα ανεγερθούν και της πόλης συνολικά.

- Μελέτη που να συνεκτιμά τις πιθανές θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στην αλλαγή της φυσιογνωμίας και της αισθητικής εικόνας των περιοχών σε σχέση με όλα τα υπό αδειοδότηση ψηλά κτίρια.

- Μελέτη σχετικά με το συνολικό αριθμό των ψηλών κτιρίων τα οποία μπορούν να ενταχθούν στο ήδη δομημένο αστικό περιβάλλον των 4 πόλεων της χώρας ώστε αυτά να επιφέρουν τις λιγότερο δυνητικά αρνητικές συνέπειες για τους κατοίκους των πόλεων.

- Μελέτη σχετικά με τον επηρεασμό των κοντινών κατοικιών από τη σκίαση όλων των πολυώροφων πύργων κατά τη λειτουργία τους ο οποίος θεωρείται δεδομένος. Σήμερα υπάρχουν μελέτες για κάθε επιμέρους ανάπτυξη, όχι όμως για όλες μαζί τις αναπτύξεις καθότι δεν έγινε ένα ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης της Λεμεσού. Το πιο απλό, δεν ετοιμάστηκε μία μακέτα με όλες τις υπό εξέταση αδειοδοτήσεις ψηλών κτιρίων ενταγμένες στο υφιστάμενο δομημένο περιβάλλον της πόλης ώστε να διερευνηθεί εάν ταιριάζει στη φυσιογνωμία της πόλης να κτίζονται στο παραλιακό μέτωπο ψηλά κτίρια των 40 ορόφων και εάν ναι για ποιους επιστημονικούς λόγους και αντίστοιχα εάν όχι για ποιους λόγους.

- Μελέτη ειδικά για τη Λεμεσό όπου παρατηρείται το μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά πόσο τα ψηλά κτίρια στοχεύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή την ανάπτυξη με όρους όπου λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις και στους μελλοντικούς κατοίκους της Λεμεσού, όταν από τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα προκύπτει ότι τα περισσότερα διαμερίσματα των ψηλών κτιρίων δεν θα κατοικούνται, θα παραμένουν άδεια αφού οι ξένοι αγοράζουν τα διαμερίσματα για να αποκτήσουν την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Υπάρχει το αρνητικό παράδειγμα των άδειων Πύργων στο Λονδίνο, στη Γερμανία, στη Σκοτία. Για παράδειγμα, σε 10 ή 20 χρόνια από την ανέγερση των κτιρίων όταν αυτά θα χρειάζονται ένα σημαντικό κονδύλι για τη συντήρηση τους για πιο λόγω ο Κινέζος ιδιοκτήτης του 20 ορόφου, ο οποίος αγόρασε το διαμέρισμα για να αποκτήσει το Ευρωπαϊκό διαβατήριο, να ενδιαφερθεί για τη συντήρηση του κτιρίου. Μήπως τελικά αυτά τα κτίρια από άποψη βιωσιμότητας δεν θα αντέχουν σε βάθος χρόνου αφού οι ιδιοκτήτες τους δεν θα ενδιαφέρονται για αυτά.

- Από την άλλη, εάν για παράδειγμα το ¼ των ψηλών κτιρίων θα έχει ζωή, κυρίως από τα καταστήματα, εστιατόρια, γραφεία και malls που θα βρίσκονται στους πρώτους ορόφους των κτιρίων, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη για το πώς θα αντιμετωπιστεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση και ρύπανση που θα προκληθεί από το σύνολό των ψηλών κτιρίων τα οποία τοποθετούνται στην πόλη. Σκεφτείτε την αύξηση της κυκλοφοριακής κίνησης στον παραλιακό έστω και εάν μόνο οι πρώτοι όροφοι των κτιρίων θα λειτουργούν και πόσο προβληματικοί είναι οι δρόμοι μας για να υποστηρίξουν τέτοια κτίρια.

Στον αντίλογο, ίσως ακούσετε από τους τεχνοκράτες του Τμήματος Πολεοδομίας να λένε ότι έγινε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε ανάπτυξη ξεχωριστά (ΠΜΠΕ) και άρα δεν ήταν αναγκαία η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Όμως η περιβαλλοντική μελέτη η οποία μέχρι σήμερα παρουσιάζεται στις αρμόδιες αρχές κατά το στάδιο εξέτασης αίτησης για έκδοση πολεοδομικής άδειας αφορά μόνο το συγκεκριμένο έργο και δεν αντιμετωπίζει τις σχετικές συνέπειες που θα προκύψουν στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον από το συνολικό αριθμό των ψηλών κτιρίων που θα ανεγερθούν στη Λεμεσό.

Η Λεμεσός έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί στα πλαίσια ενός πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού και μέσω μίας ολιστικής προσέγγισης της πόλης και πως η πόλη μεταλλάσσεται και όχι τμηματικά σε σχέση με την κάθε ανάπτυξη ξεχωριστά. Εάν για παράδειγμα, υπάρχουν κίνδυνοι που θα έπρεπε να μελετηθούν αναφορικά με την ποιότητα των υπόγειων υδάτων τα οποία ενδέχεται να επηρεαστούν από τις εκσκαφές των Πύργων, που φθάνουν μέχρι και 15 μέτρα κάτω από τη θάλασσα ή οι ενδεχόμενοι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι για τη θάλασσα της Λεμεσού, αυτοί δεν έπρεπε να μελετηθούν κατακερματισμένα, δηλαδή στα πλαίσια των εργασιών του κάθε Πύργου ξεχωριστά όπως γίνεται μέχρι σήμερα, αλλά θα έπρεπε να είχαν μελετηθεί σωρευτικά, για παράδειγμά σε σχέση με όλους τους Πύργους που πρόκειται να κτιστούν στο παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού ώστε να υπήρχε ολοκληρωμένη εικόνα των πιθανών κινδύνων.

Οι πιο πάνω παραλείψεις τους κράτους επέβαλλαν την αναστολή των υπό εξέταση αιτήσεων για πολεοδομική άδεια μέχρι την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης, αλλά δυστυχώς το δημοτικό συμβούλιο της πόλης ως η τελική πολεοδομική αρχή προχώρησε στην έκδοση των πολεοδομικών αδειών χωρίς να περιμένει την εκπόνηση της Στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Ένα νέο τοίχος θα αρχίσει να υψώνεται στο παραλιακό μέτωπο της πόλης από τη περιοχή του Δημόσιου Κήπου μέχρι το Crown Plazza, με τους 4 πύργους δίπλα από το δημοτικό κήπο, το One δίπλα από τους δίδυμους πύργους, τους 3 πύργους δίπλα από το Fridays και μόλις πρόσφατα με την αδειοδότηση του Aura. Αν προστεθεί στα πιο πάνω τα όσα μας είπε ο Δήμος Λεμεσού κατά τη δημόσια διαβούλευση που έγινε στις 24.7.2019 για το χώρο του πάρκιγκ του εναερίου ότι δηλαδή ο Δήμος θεωρεί επιθυμητό να γίνει εντός του δημόσιου χώρου μια μεγάλη ανάπτυξη, τότε όλοι αυτοί οι πύργοι μόνο σκεπτικισμό μπορούν να προκαλούν στους Δημότες οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται μόνο για τους δείκτες τις οικονομίας που ανεβαίνουν αλλά κυρίως για την ποιότητα ζωής που θα παρέχει η πόλη στα παιδιά τους.