Θα το διαπιστώσεις εύκολα διαβάζοντας παρακάτω τη συνέντευξη που μας παραχώρησε, σε μια περίοδο που παραδοσιακά στην Κύπρο γίνεται το Cyprus Pride (Πορεία Υπερηφάνειας). Οπότε, δεν θα μπορούσαμε να μην τη ρωτήσουμε και για αυτό -την αναγκαιότητα, δηλαδή, της πραγματοποίησης του Pride και άλλων τέτοιων δράσεων γενικότερα.

«Ακόμα και αν επιτευχθεί η πλήρης ισότητα, που από το 1970 παλεύουμε, οι πορείες Υπερηφάνειας θα είναι μια γιορτή υπενθύμισης του πριν και του μετά. Θα είναι μια μέρα χαράς για την ιστορία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, και αναγνώρισης των αγώνων τους. Κοινωνικές ομάδες που διαχρονικά καταπιέζονταν έντονα, πρέπει να γνωρίζουν την ιστορία τους, γιατί τα ανθρώπινα δικαιώματα, που θα έχουν δεδομένα, μπορούν να στερηθούν από ανθρώπους οι οποίοι είναι κατά της ελευθερίας και της ισότητας», απαντά, υπενθυμίζοντάς μας ότι κάποια πράγματα δεν ήταν, δεν είναι και ενδεχομένως να μην είναι ούτε στο μέλλον τόσο αυτονόητα.


Από τους Μιχάλη Μιχαηλίδη και Ανδρέα Κάτσιη.

Μόνικα, ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που εντοπίζεις εσύ προσωπικά ότι αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα στην Κύπρο;

Τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα είναι πολύ συχνά θύματα των συνδεδεμένων με την ετεροκανονικότητα αντιλήψεων. Η ετεροκανονικότητα είναι πεποιθήσεις και πρακτικές που επιβάλλουν την δυαδικότητα του φύλου που παρουσιάζει και ενισχύει την ετεροφυλοφιλία ως τον μοναδικό «φυσιολογικό» και αποδεκτό σεξουαλικό προσανατολισμό. Αυτό υποδηλώνει ότι το βιολογικό, κοινωνικό φύλο, και τα χαρακτηριστικά φύλου ενός ατόμου, πρέπει πάντα να είναι ευθυγραμμισμένα με την ετεροφυλοφιλία, που υπονοεί ότι αυτή μπορεί να είναι η μόνη «φυσιολογική» σεξουαλικότητα. Το γεγονός αυτό πολλές φορές οδηγεί στην εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία, αφού το άτομο βιώνει έντονα την απομάκρυνση από τα «φυσιολογικά» στερεότυπα της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, πολλά άτομα παρουσιάζουν άγνοια για τα δικαιώματά τους και αυτή είναι μια παράμετρος που μπορεί να συμβάλει στην έκθεση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε διακρίσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Γιατί μετά από τόσα χρόνια που γίνεται η πορεία υπερηφάνειας και άλλες εκδηλώσεις από την Accept, υπάρχουν ακόμα άτομα (ακόμα και ακτιβιστές σε ΛΟΑΤΚΙ θέματα) που ντρέπονται/φοβούνται να βγουν και να μιλήσουν επώνυμα για το σεξουαλικό προσανατολισμό τους;

Η Κύπρος είναι μια χώρα επηρεασμένη από διάφορους παράγοντες, μερικοί από αυτούς είναι η εκκλησιά, τα κοινωνικά στερεότυπα και η πατριαρχία της κοινωνίας, οι οποίοι οδηγούν πολύ συχνά σε εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία. Από την άλλη, άτομα της κοινότητάς μας έχουν βαθιά ριζωμένα τα στερεότυπα μιας ετεροκανονικής κοινωνίας όπου όλα αυτά συμβάλλουν στην ενίσχυση των συναισθημάτων ντροπής και φόβου ώστε να αποφεύγουν να μιλούν ανοιχτά για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου.

Το κοινωνικό-θρησκευτικό-επαγγελματικό status ενός ατόμου είναι μια παράμετρος που παίζει ρόλο στο πόσο εύκολα μπορεί να μιλήσει για τη σεξουαλικότητά του;

Ναι, τα στερεότυπα στον εργασιακό χώρο, στην κοινωνία και τα θρησκευτικά «πιστεύω» του καθενός, είναι παράμετροι που επηρεάζουν αρνητικά το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της σεξουαλικότητας ενός ατόμου. Ο φόβος στιγματισμού και περιθωριοποίησης στην κυπριακή κοινωνία δυσκολεύουν τους ΛΟΑΤΚΙ να ζουν και να είναι ο εαυτός τους.

Συχνά μιλούμε για εγκλήματα μίσους. Πώς προσδιορίζονται αυτά; Υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία για τέτοιου είδους εγκλήματα, με θύματα ΛΟΑΤΚΙ άτομα;

Τα εγκλήματα μίσους είναι αδικήματα που υποκινούνται από μίσος ή προκαταλήψεις προς συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Μπορεί να βασιστεί στο φύλο, ταυτότητα φύλου, σεξουαλικό προσανατολισμό, εθνικότητα, θρησκεία, ηλικία ή αναπηρία κάποιου ατόμου. Γνωστά και ως εγκλήματα προκατάληψης. Η Accept κατέγραψε για το 2019 και 2020 τρία περιστατικά εγκλημάτων μίσους, όπου στο σύνολο συμπεριελάμβαναν πέντε θύματα. Κανένα από αυτά δεν έχει προχωρήσει νομικά. Είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουν και άλλα περιστατικά που δεν είναι εις γνώση μας. Ο φόβος αποτρέπει τα άτομα να προβούν σε καταγγελίες για αποφυγή στιγματισμού τους .

Υπάρχει μια πεποίθηση, ακόμα και μέσα στην ίδια την κοινότητα, ότι κάποιοι βλέπουν τις ΛΑΤ γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα, ενώ τους άντρες όχι. Ποιος ευθύνεται για αυτό, που η κοινωνία πιο δύσκολα αναγνωρίζει και αποδέχεται τις ΛΑΤ γυναίκες σε αντίθεση με τους άντρες της ΛΑΟΤΚΙκοινότητας;

ΛΑΤ γυναίκες είναι οι Λεσβίες, Αμφιφυλόφιλες και Τρανς* γυναίκες της ΛΟΑΤΙ κοινότητας.
Δεν θεωρώ ότι τις αναγνωρίζει και τις αποδέχεται, απλώς τις θεωρεί αντικείμενο που χρησιμοποιείται από τον άντρα για τη δική του απόλαυση. Το να υποβιβάζεις γυναίκες με βάση τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό δεν είναι αποδοχή, παρά μια πτυχή της πατριαρχίας που θεωρεί ότι οι γυναίκες ανήκουν στους άντρες για τη δική τους ικανοποίηση. Πάλι μέσω της πατριαρχίας, οι άντρες δεν αποδέχονται και πολλές φορές αηδιάζουν με άντρες της ΛΟΑΤΙ κοινότητας, λόγω της παρέκκλισής τους από τα στερεότυπα ενός «μάτσο» άντρα.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά την εκλογή σου ως πρόεδρος της Accept, πώς αποτιμάς τη θητεία σου; Τι πετύχατε αυτό το διάστημα και τι δεν καταφέρατε ακόμα;

Αναλαμβάνοντας την προεδρία στην Accept έχουμε καταφέρει να σκιαγραφήσουμε μερικές από τις γενικότερες ανάγκες της κοινότητας. Αρχίσαμε να συζητάμε περισσότερο για τα δικαιώματα στην Υγεία και τις ανισότητες που αντιμετωπίζει η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Καταφέραμε την επανεκκίνηση της συνεργασίας μας με την Queer Cyprus Association. Ταυτόχρονα, πετύχαμε να εντοπίσουμε την δυσλειτουργία νομοθεσιών στην Κύπρο σε συνεργασία με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής των Αντιπροσώπων και να τονίζουμε τη σημαντικότητα τροποποίησής τους. Αυτό που δυστυχώς δεν καταφέραμε είναι να ευαισθητοποιήσουμε στον μέγιστο δυνατό την κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείς για την πλήρη εφαρμογή Ευρωπαϊκών οδηγιών-εισηγήσεων για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Επίσης, δεν ολοκληρώθηκε ακόμη η δημιουργία του πρώτου οικήματος-χώρου ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της οργάνωσης, το οποίο φυσικά είναι αναγκαίο για την κοινότητα αλλά και την οργάνωση.

Τι είναι ψηλά στην ατζέντα σας σε σχέση με νομικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν για τα δικαιώματα και την προστασία της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας;

Δυστυχώς, ακόμη υπάρχει πληθώρα νομικών αλλαγών που είναι αναγκαίες. Μια από αυτές είναι η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου που εδώ και 3 χρόνια περιμένουμε, μετά από πολλές υποσχέσεις της κυβέρνησης, να μπει στη Βουλή ώστε επιτέλους να υπάρχει νομοθεσία προστασίας των τρανς* ατόμων σε σχέση με τη διαμόρφωση των νομικών τους στοιχείων.

Ταυτόχρονα, πρέπει να τροποποιηθεί ο νόμος περί ρητορικής μίσους ο οποίος φάνηκε επανειλημμένα ότι είναι ελλιπής, δυσλειτουργικός και αφήνει παραθυράκια για αποφυγή νομικών κυρώσεων. Επιπρόσθετα, χρήζει άμεσης ανάγκης η τροποποίηση του νόμου για τα εγκλήματα μίσους αλλά και η δημιουργία καινούργιων νομοθεσιών για τεκνοθεσία από ΛΟΑΤΚΙ άτομα και η παροχή δικαιωμάτων δευτέρου γονέα ώστε να έχουν και οι πολύχρωμες οικογένειες ίσα δικαιώματα.

Γιατί θεωρείς ότι είναι ανεπαρκείς οι υφιστάμενες νομοθεσίες περί ρητορικής μίσους και ρατσισμού;

Η έκφραση απόψεων που στιγματίζουν και τερατοποιούν κοινωνικές ομάδες, δεν είναι ελευθερία έκφρασης αλλά ρητορική μίσους. Οι υφιστάμενες νομοθεσίες αφήνουν τα ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπινα δικαιώματα εκτεθειμένα και αντί να προστατεύουν ένα ήδη περιθωριοποιημένο σύνολο της κοινωνίας μας, μεγαλώνουν τις κοινωνικές ανισότητες. Ταυτόχρονα οι λιγοστές άλλες νομοθεσίες που έχουν συμπεριλάβει τους ορισμούς σεξουαλικός προσανατολισμός και ταυτότητα φύλου δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ ή μπορεί να συμπεριλαμβάνουν ρήτρες οι οποίες αποτελούν διακρίσεις και περιορισμούς στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων.

Μόνικα, πού μπορεί να αποταθούν οι γονείς ΛΟΑΤΚΙ ατόμων για ψυχολογική υποστήριξη και γενικότερα για καθοδήγηση;

Η Accept είναι πάντα διαθέσιμη να παρέχει πληροφορίες, τόσο για τους τρόπους στήριξης που προσφέρει η ίδια η οργάνωση, αλλά τόσο και για περαιτέρω παραπομπές σε άλλες σχετικές υπηρεσίες, μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας ή μέσω των social media της οργάνωσης.

Ποιοι είναι οι τρόποι που υπάρχουν για ενημέρωση των γονιών και των παιδιών τους, εννοώντας σεμινάρια, συναντήσεις, δράσεις κλπ.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέσα από τους οποίους μπορούν οι γονείς να βρουν στήριξη, αναλόγως του τι χρειάζονται. Υπάρχουν οι Πολύχρωμες Συναντήσεις Γονέων -αναμένουμε να επανεκκινήσουν με το πέρας της επιδημίας-, όπου οι γονείς μπορούν να συζητήσουν θέματα που τους προβληματίζουν, με ψυχολόγους/ψυχοθεραπευτές να συντονίζουν τη συζήτηση. Υπάρχουν επίσης τα Ψυχοκοινωνικά εργαστήρια, τα οποία στοχεύουν στην ανάπτυξη κοινωνικών και ψυχικών δεξιοτήτων, για την διαχείριση κοινών δυσκολιών και προβληματισμών που αντιμετωπίζουν οι γονείς αλλά και τα ΛΟΑΤKΙ άτομα. Τέλος, υπάρχουν οι διάφορες θεματικές μας εκδηλώσεις μέσα από τις οποίες προσφέρεται ενημέρωση για σχετικά θέματα, αλλά και διασκέδαση και δικτύωση με σκοπό την αλληλοστήριξη μεταξύ της ΛΟΑΤKΙ κοινότητας και του περιβάλλοντός τους.

Πώς φαντάζεσαι την Κύπρο σε ορίζοντα δέκα χρόνων από σήμερα, σε σχέση με τα ΛΟΑΤΚΙ θέματα;

Είμαι αισιόδοξη ότι σε δέκα χρόνια θα έχουν αλλάξει πολλά. Ελπίζω ότι η νεολαία θα είναι πλήρως ενημερωμένη, ευαισθητοποιημένη και δεκτική όσον αφορά τα ΛΟΑΤΙ θέματα. Αναμένω ότι οι ανερχόμενοι πολιτικοί ηγέτες της Κύπρου θα έχουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές σε σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα για την προστασία και τη θέσπιση των ΛΟΑΤΚΙ ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ελπίζω πως η Ευρώπη θα είναι καταλυτικός παράγοντας για τις στρατηγικές αυτές. Τέλος, ευελπιστώ ότι μέσω της παιδείας, θα καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση και η κριτική σκέψη ώστε η ισότητα και η διαφορετικότητα να ενσωματωθεί και να δημιουργήσει μια πλουραλιστική κοινωνία αποδοχής και αλληλοσεβασμού.

Και πώς ήταν που δεν είχε pride φέτος; Πρώτη φορά μετά το 2104 δεν πραγματοποιείται η πορεία υπερηφάνειας; Πώς η οργάνωση αναπληρώνει το χαμένο έδαφος;

Θα ομολογήσω ότι είναι περίεργο συναίσθημα που φέτος δεν θα διεξαχθεί το Pride και η Πορεία Υπερηφάνειας. Ανέκαθεν ήταν μια μέρα για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα να νιώσουν το αίσθημα της κοινότητας. Είναι μια μέρα που πολλές φορές είναι και η μοναδική, όπου ΛΟΑΤΚΙ άτομα μπορούν να είναι ελεύθερα ο εαυτός τους. Ο φόβος πολλές φορές φεύγει και κυριαρχεί η αποδοχή, η ασφάλεια, η αγάπη και η περηφάνια. Παρόλα αυτά, δεν μας πτοεί η ακύρωση του Pride. Η υγεία όλων μας προέχει. Έτσι και αλλιώς, η Accept δεν είναι μόνο το Pride, αλλά αυτό γίνεται ως η κορύφωση όλων μας των δράσεων. Με τις καταστάσεις που ζούμε εμφανίστηκαν καινούργιοι τρόποι για την επίτευξη των στόχων μας και καινούριες ευκαιρίες για την ενδυνάμωση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και την ευαισθητοποίηση της κυπριακής κοινωνίας. Διαδικτυακές εκδηλώσεις, τόσο ενημερωτικές όσο και ψυχαγωγικές, έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας.

Πότε δεν θα υπάρχει ανάγκη για πορείες;

Ακόμα και αν επιτευχθεί η πλήρης ισότητα, που από το 1970 παλεύουμε, οι πορείες Υπερηφάνειας θα είναι μια γιορτή υπενθύμισης του πριν και του μετά. Θα είναι μια μέρα χαράς για την ιστορία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, και αναγνώρισης των αγώνων τους. Κοινωνικές ομάδες που διαχρονικά καταπιέζονταν έντονα, πρέπει να γνωρίζουν την ιστορία τους, γιατί τα ανθρώπινα δικαιώματα, που θα έχουν δεδομένα, μπορούν να στερηθούν από ανθρώπους οι οποίοι είναι κατά της ελευθερίας και της ισότητας.

ACCEPT ΛΟΑΤΙ Κύπρου

Καμπάνια ευαισθητοποίησης με τη στήριξη του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου