Επικοινωνήσαμε με τις δύο «αυθεντικές» Λεμεσιανές που η καθ’ όλα νόμιμη εικαστική παρέμβασή τους στον Μόλο της Λεμεσού έγινε αφορμή να «κανιβαλιστούν» πρόσωπα και καταστάσεις και να εκφραστούν απεχθή ρατσιστικά σχόλια εις βάρος συγκεκριμένων πληθυσμιακών ή κοινωνικών ομάδων.

Το άπλωμα ρούχων στον Μόλο, με τα δεκάδες σχόλια που ακολούθησαν, έγινε το πρόσωπο μιας ολόκληρης κοινωνίας, που θέλει να δηλώνει ανεκτική, αλλά στην πραγματικότητα κρύβει έναν βαθιά εδραιωμένο ρατσισμό και μια ζωώδη ανάγκη να θέτει διαρκώς στο στόχαστρο οτιδήποτε διαφορετικό. Είναι θλιβερό όλο αυτό; Είναι. Θα έπρεπε να μας προβληματίσει; Θα έπρεπε και, μάλιστα, άμεσα.

Η Διαμάντω και η Δανάη μάς είπαν, μεταξύ άλλων, πως δεν περίμεναν όλο αυτό που έγινε, αλλά στην τελική δεν τους κάνει και τόση εντύπωση. Ένιωσαν την ανάγκη να τοποθετηθούν δημόσια, για να υπερασπιστούν εαυτούς, αλλά και όλους τους «γύφτους, άστεγους, μετανάστες», με τους οποίους αρκετοί έσπευσαν με πρωτόγνωρη σπουδή να τις ταυτίσουν.

Εν τέλει, όταν το ρατσιστικό μένος ξεθύμανε, αφού προφανώς δεν είχε λόγο ύπαρξης, η οργή έλαβε τη μορφή κριτικής προς την καλλιτεχνική δράση, η οποία, βέβαια, χαρακτηρίστηκε (εκ νέου) με όρους ρατσιστικούς, όπως για παράδειγμα «γυφτιό». Η Διαμάντω και η Δανάη μάς λένε ότι δεν πτοούνται, αλλά απαντούν σε αυτούς που κρίνουν και βρίζουν την τέχνη τους (και την τέχνη γενικότερα) με τα εξής όμορφα λόγια: «Εγώ έχω μόνο να σου πω να το σκεφτείς τούτο ξανά / Την επόμενη φορά που εννά νιώσεις τη θηλειά / Τζιαι να θυμάσαι ούλλα καλά / Η ζωή πολλά εν θέλει / Λίην αγάπη τζιαι λίην τέχνη».

Ποιες είναι η Δανάη και η Διαμάντω που άπλωναν ρούχα στον Μόλο;

Η Διαμάντω Χατζηζαχαρία είναι μια νεαρή χορογράφος από τη Λεμεσό. Η Δανάη Λαού είναι animator, επίσης, από τη Λεμεσό.

Πέρασε ποτέ από το μυαλό σας ότι η κατά τα άλλα νόμιμη πράξη σας θα λάμβανε τέτοιες διαστάσεις;

Ουδέποτε. Ήταν αναπάντεχο και άκρως αλλοπρόσαλλο.

Πώς νιώσατε για όλο αυτό;

Στην αρχή το βρήκαμε ξεκαρδιστικό, γιατί ήμασταν οι μόνες που γνωρίζαμε τι πραγματικά συνέβαινε. Φυσικά, όσο περνούσαν οι μέρες και παρακολουθούσαμε αυτό που εξελισσόταν μπροστά στα μάτια μας, νιώσαμε την ανάγκη να επέμβουμε, βάζοντας ένα τέλος σε όλο αυτό το παραλήρημα.

Η εικαστική παρέμβαση έγινε, όπως αναφέρατε, για σκοπούς πρόβας στο πλαίσιο του φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στη Λεμεσό. Μιλήστε μας λίγο για τον θεσμό αυτό.

Η Νέα Κίνηση είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία των επαγγελματιών χορευτών και χορογράφων της Κύπρου. Το Καλοκαιρινό Φεστιβάλ Χορού διοργανώνεται από τη Νέα Κίνηση με τη στήριξη του Δήμου Λεμεσού και διεξάγεται κάθε χρόνο (φέτος 22-29/8) σε δημόσιους χώρους στο κέντρο της Λεμεσού. Το φεστιβάλ στοχεύει να φέρει την τέχνη κοντά στον κόσμο, προτείνοντας έργα σε τοποθεσίες και συνθήκες που ευνοούν τη διαδραστικότητα και την επαφή του κοινού με τη δημιουργική διαδικασία. O κόσμος έχει την ευκαιρία να περπατήσει, να έρθει σε επαφή με τους καλλιτέχνες με ιδιαίτερους και μοναδικούς τρόπους, αλλά και να ζήσει την πόλη μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Το φεστιβάλ χρηματοδοτείται από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας.

Τι να περιμένει να δει κάποιος που θα έρθει στο φεστιβάλ;

Στο φεστιβάλ λαμβάνουν μέρος Κύπριοι καλλιτέχνες, οι οποίοι δημιουργούν έργα για συγκεκριμένες τοποθεσίες της πόλης. Είναι ένας πρωτοποριακός θεσμός που προωθεί τη δημιουργικότητα και την καινοτομία, αφού αφαιρεί την τέχνη του χορού από τη σκηνή του θεάτρου, τοποθετώντας την στις πιο απροσδόκητες τοποθεσίες. Οι χορογραφίες είναι τις περισσότερες φορές διαδραστικές και ωθούν το κοινό να συμμετάσχει, έτσι ώστε να βιώσει κάτι διαφορετικό και για πολλούς καινούργιο.

Στο σχετικό ποστ της Δανάης θίγεται, μεταξύ άλλων, η ανάγκη κάποιων συνανθρώπων μας για διαδικτυακό (και όχι μόνο) «κανιβαλισμό», χωρίς περαιτέρω διερεύνηση. Πώς το βλέπετε εσείς; Είναι ένα φαινόμενο που θα έπρεπε να μας προβληματίσει ως κοινωνία;

Είναι ένα φαινόμενο που πρέπει οπωσδήποτε να μας προβληματίσει. Ιδιαίτερα τη νέα γενιά που μεγαλώνει σε έναν τόπο που κρύβει τόσο μίσος προς τον συνάνθρωπο, μόνο και μόνο επειδή τυγχάνει διαφορετικής καταγωγής. Οι άνθρωποι που δημοσίευσαν ρατσιστικά σχόλια, είναι φανερό ότι αδυνατούν να αντιληφθούν τη δεινή θέση των συνανθρώπων μας, οι οποίοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να γίνουν μετανάστες. Είναι πραγματικά θλιβερό να βλέπουμε την παντελή απουσία αλληλεγγύης, αλλά και το τόσο μίσος, απευθυνόμενο σε ανθρώπους που η τύχη δεν τους ευνόησε. Θλιβερό και απαράδεκτο. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως οι γονείς και οι παππούδες μας υπήρξαν πρόσφυγες και μετανάστες.

Είναι πράγματι όλα τα πιο πάνω ο λόγος (ή οι λόγοι) που δεν προοδεύουμε πολιτισμικά ως χώρα;

Σίγουρα για την ανάπτυξη ενός τόπου, τον σημαντικότερο ίσως ρόλο διαδραματίζει η παιδεία. Εγώ (Διαμάντω) μεγάλωσα σε ένα σχολείο, στο οποίο η πλειονότητα ήταν ξένα παιδιά από χώρες της Μέσης Ανατολής, της πρώην Σοβιετικής Ένωσης κ.λπ. Ουδέποτε, όμως, υπήρξαν ρατσιστικά επεισόδια ή διακρίσεις εις βάρος αυτών των παιδιών. Γι’ αυτό άλλωστε για πολλά χρόνια δεν γνωρίζαμε τι εστί ρατσισμός και ξενοφοβία.

Δεχθήκατε, παρ’ όλα αυτά, κριτική για τον τρόπο που επιλέξατε να απαντήσετε στους επικριτές σας, υπό την έννοια ότι χρησιμοποιήσατε «απρεπές» λεξιλόγιο που δεν αρμόζει στην καλλιτεχνική σας ιδιότητα. Τι απαντάτε σ’ αυτό;

(Δανάη) Όσον αφορά στην κριτική, αυτή ήταν αναμενόμενη. Δεν θεωρώ, παρ’ όλα αυτά, ότι μίλησα με απρέπεια ή ότι είπα κάτι που δεν αρμόζει στο επάγγελμά μου. Αντίθετα, ό,τι έγραψα το έγραψα ως απάντηση προς μια ξεκάθαρα ρατσιστική συμπεριφορά. Αν κάποιοι προσεβλήθησαν, αυτό συνέβη πιθανότατα, επειδή ταυτίζονται με τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποίησα. Δεν ξέρω τι θεωρείται πιο απρεπές στην Κύπρο εν έτει 2020. Να αρπάζεις την παραμικρή ευκαιρία, για να εκφράσεις μίσος προς ανθρώπους, έθνη, θρησκείες, όποιες κι αν είναι αυτές, ή να μιλάς ειλικρινά και να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα αυτών που αδικούνται;

Αφού έγινε γνωστό το background της φωτογραφίας, κάποιοι από αυτούς που έκαναν ρατσιστικά σχόλια (μη έχοντας τι άλλο να κάνουν πλέον) έσπευσαν να κρίνουν την ίδια την καλλιτεχνική δράση. Ακόμη και την αισθητική σας. Θα θέλαμε ένα σχόλιο πάνω σε αυτό.

Ναι, δεχθήκαμε όντως πάρα πολλές προσωπικές επιθέσεις από ανθρώπους που έσπευσαν να κρίνουν την τέχνη μας, χαρακτηρίζοντάς την -στην καλύτερη των περιπτώσεων- ως «γυφτιό». Οι εν λόγω συμπεριφορές, βέβαια, δεν είναι πρωτόγνωρες για τα δεδομένα της Κύπρου, αντιθέτως, είναι και αναμενόμενες. Άλλωστε, οι άνθρωποι που αδυνατούν να κατανοήσουν και να δεχτούν οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους, αισθάνονται απειλή και βγαίνουν αμέσως στην επίθεση. Είναι μια συμπεριφορά που συναντάται παντού, απλώς στην Κύπρο τυγχάνει να υπάρχει πιο έντονα και ειδικά στον χώρο της τέχνης.

Ως «δυο αυθεντικότατες Λεμεσιανές», μεγαλωμένες σ’ αυτόν τον τόπο, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως είμαστε αρκετά συνηθισμένες στο να δεχόμαστε μειωτικά σχόλια όσον αφορά στη δουλειά μας. Εντούτοις, ως επαγγελματίες πλέον, γνωρίζουμε πότε να δίνουμε βαρύτητα σε τέτοιου είδους σχόλια και πότε όχι.

Ως χορογράφος (Διαμάντω), γνωρίζω ότι πάντα στο κοινό θα υπάρχουν άνθρωποι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους που ο καθένας θα εκλάβει το έργο αλλιώς. Άλλωστε, αυτή είναι και η μαγεία της τέχνης στην τελική… Γι’ αυτό, θεωρώ πολύ σημαντικό να παραμένω ανοιχτή, αφουγκραζόμενη όλες τις απόψεις. Φυσικά, άτομα που δεν έχουν έρθει σε επαφή με την τέχνη μας, που δεν γνωρίζουν καν το συγκεκριμένο έργο και περί τίνος πρόκειται, αδυνατώ να καταλάβω πώς μπορούν να εκφέρουν άποψη. Συνεπώς, το θεωρώ μάταιο να λάβω υπ’ όψιν οποιαδήποτε κριτική ή γνώμη, εφόσον δεν υπάρχει υλικό να τη δικαιολογήσει.

Θέλετε να στείλετε ένα μήνυμα σε όλους τους «-ιστές» που σας έπιασαν στο στόμα τους;

Να μην ξεχνάνε να κοιτάνε μέσα τους και να φροντίζουν την ψυχή και τα μυαλά τους. Όσο για αυτούς που βρίζουν την τέχνη μας και την τέχνη γενικώς, έχουμε κάτι πιο σύνθετο:

Θυμάσαι τζείντες μέρες που ο κόσμος εν ασήκωτος;

Τζιαι θέλεις μια διέξοδο ν’ αντέξεις τον κατήφορο;

Γυρέφκεις τες πογιές σου, τα όργανα, τες μουσικές σου

Τους χορούς σου που γουστάρεις τζιαι τους στίχους που ραππάρεις

Θωρείς με τζιαι χλευάζεις με που είμαι καλλιτέχνης

Τζιαι ούλλο περιπαίζεις τι θκιάολο εν η τέχνη

Εγώ έχω μόνο να σου πω να το σκεφτείς τούτο ξανά

Την επόμενη φορά που εννά νιώσεις τη θηλειά

Τζιαι να θυμάσαι ούλλα καλά

Η ζωή πολλά εν θέλει

Λίην αγάπη τζιαι λίην τέχνη

Τζιαι εννα γίνει όπως το μέλι.