Κεντρική φωτογραφία από το αρχείο της CITY

Τα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αναβίωσαν και φέτος στην επαρχία Πάφου. Από την παραμονή των Χριστουγέννων κάθε νοικοκυρά στην κυπριακή ύπαιθρο και στην επαρχία Πάφου, που διατηρεί την παράδοση, ζυμώνει κουλούρια, και χριστόψωμα για τη γέννηση του Χριστού. Οι νοικοκυρές θυμούνται, όπως ανέφεραν στο ΚΥΠΕ, τα παιδιά που πάνε από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα.

Στην Πάφο και σε άλλες περιοχές της Κύπρου κατά τη μέρα των Χριστουγέννων, ανέφερε στο ΚΥΠΕ η Χλόη Κασιουλή, σφάζεται προς τιμήν του Χριστού χοίρος, ειδικά θρεμμένος κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Επίσης δεν λείπει η παρασκευή λουκάνικων αλλά και της βασιλόπιτας που φτιάχνεται στη μνήμη του Αγίου Βασιλείου. Κάθε οικογένεια, είπε, ζυμώνει τη βασιλόπιτα, μέσα στην οποία τοποθετείται ένα νόμισμα για τον τυχερό της χρονιάς.


Το ράντισμα που διώχνει τους Καλικάντζαρους

Η κ. Κασιουλή είπε ακόμη πως κατά την παραμονή των Φώτων, τελείται στην εκκλησία η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού, δηλαδή ο αγιασμός των νερών. Μετά το τέλος της λειτουργίας του Μεγάλου Αγιασμού οι ιερείς επισκέπτονται τα σπίτια και καλαντίζουν, ραντίζουν με αγιασμένο νερό όλα τα δωμάτια του σπιτιού και τους ενοίκους, ενώ ταυτόχρονα ψάλλουν το εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε.

Το ράντισμα αυτό, όπως ανέφερε, πιστεύεται ότι έχει τη δύναμη να διώξει τους Καλικάντζαρους, δηλαδή τα δαιμόνια που πιστεύεται ότι συχνάζουν καθόλα τα δωδεκάμερα και ενοχλούν τους ανθρώπους

Τις μνήμες της έστρεψε πίσω η Άννα Τσέλεπου στα παιδικά της χρόνια με τα παραδοσιακά εδέσματα της Πάφου τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, σημειώνοντας πως η Πάφος κρατά «με νύχια και με δόντια» την παράδοση μέχρι σήμερα.

Σε δηλώσεις της στο ΚΥΠΕ η κ. Τσέλεπου αναφέρθηκε στα χειροποίητα λουκάνικα που αποτελεί το απόλυτο χριστουγεννιάτικο έδεσμα της Πάφου και γενικότερα του νησιού μας, αλλά και στο χοιρινό κρέας ψιλοκομμένο μέσα σε «στερκό» κρασί το γνωστό «μαύρο» από παφίτικους αμπελώνες μαζί με τες «μυρωθκιές» του για τουλάχιστον τέσσερις μέρες.


Οι απαραίτητες μυρωδιές

Όπως εξήγησε, όταν λέμε μυρωδιές, εννοούμε, εκτός όλων των γνωστών, κανέλα, μαύρο πιπέρι, γαρύφαλλα, αρτισιά, απαραιτήτως επιβάλλεται κόλιανδρος «κουπανισμένος» και ο μαύρος σχίνος. Μετά οι νοικοκυρές συνέχιζαν με το πέρασμα στα «αντερούθκια», έντερα του χοίρου που καθαρίστηκαν σχολαστικά και παρέμειναν στο ξύδι.

Ακολουθούσε το πλύσιμο, ενώ αφού τελείωνε το γέμισμα των εντέρων με το κομματιασμένο κρέας και με κρασί η διαδικασία συνεχίζονταν με άπλωμα στον ήλιο για στέγνωμα .

Θυμάται που οι νοικοκυρές κυνηγούσαν όλες τις μεριές της αυλής όπου βρίσκεται ο ήλιος την ημέρα για τουλάχιστον πέντε έξι μέρες.

Το δε εντυπωσιακό, όπως αφηγείται ήταν το φύλαγμα τους σε «φίζες» που γέμιζαν με «μίλλαν του χοίρου» και μπορούσε να διατηρηθεί για μήνες ολόκληρους λόγω έλλειψης ψυγείου.


«Το Χριστόψωμο αναδεικνύει τη "μαστοριά" των γυναικών του τόπου μας»

Η κ. Τσέλεπου αναφέρθηκε και στην παραμονή των Χριστουγέννων όπου οι νοικοκυρές στην Κύπρο ζυμώνουν το γνωστό Χριστόψωμο για το τραπέζι. Πρόκειται, είπε, για ένα ιδιαίτερα στολισμένο ψωμί που αναδεικνύει τη «μαστοριά» των γυναικών του τόπου μας.

Το φυλαγμένο καλά προζύμι θα δώσει στο ζύμωμα την τέχνη του φουσκώματος όπως καλά διδάχθηκαν οι μανάδες μας από τις δικές τους μανάδες, συμπλήρωσε.

Πρόσθεσε πως οι παραστάσεις που στην κυριολεξία «κεντούν» πάνω στο ζυμωμένο ψωμί είναι μοναδικές.

Καθοριστικό παράγοντα στην επιτυχία των παραδοσιακών κατασκευών, ανέφερε, είναι τα προϊόντα της περιοχής.

Το σταφύλι είναι το κυρίαρχο αποτύπωμα. Απαραίτητος ο σταυρός στην μέση και το καρύδι στο κέντρο να αποτυπώνει την νοσταλγία για καλή σοδειά στην νέα χρονιά.

Τα «πλουμίσματα» ακόμη, όπως είπε, στα ψωμιά δίνουν την εορταστική διάθεση στα ζυμώματα αυτές τις μοναδικές μέρες του χρόνου. Το σπίτι γεμάτο μυρωδιές και αρώματα. Από εκείνα που αποτυπώνονται στην μνήμη μας και μας συντροφεύουν μια ζωή, κατέληξε η Άννα Τσέλεπου.


Πηγή: ΚΥΠΕ