Ο φωτογράφος A. Stoecker, μέσω μιας ανάρτησης του BirdLife Cyprus, μάς υπενθύμισε πόσο όμορφη αλλά και πόσο σημαντική είναι η ευρύτερη περιοχή Ακρωτηρίου, στη Λεμεσό.

Ας δούμε λοιπόν 15 από τους λόγους για τους οποίους το Ακρωτήρι Λεμεσού και το εκεί Σύστημα Υγροτόπων είναι σημαντικό, όπως αυτοί καταγράφονται από το Ίδρυμα Terra Cypria.

Η Αλυκή Ακρωτηρίου έχει κλειστή εποχική μορφή, αποτελεί τη μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Κύπρου και είναι μια από της μεγαλύτερες και σημαντικότερες του τύπου της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η περιοχή αναγνωρίζεται ως ιδανικός προορισμός για πτηνοπαρατήρηση και μελέτη της φυσικής ιστορίας της Κύπρου. Έχει εξαιρετική οικολογική αξία ενώ υποστηρίζει μεγάλο αριθμό σπάνιων, ευπρόσβλητων ή κινδυνευόντων ειδών ή υποειδών φυτών ή ζώων.

Φιλοξενεί μεγάλο αριθμό αποδημητικών πουλιών διεθνούς σημασίας, προσφέροντάς τους ενδιαίτημα ανάπαυσης, αναπαραγωγής και τροφοληψίας.

Είναι σημαντικός μεταναστευτικός σταθμός, και ο σημαντικότερος μεταναστευτικός διάδρομος για τα αρπακτικά πουλιά στην Κύπρο. Έχουν καταγραφεί πέραν των 300 ειδών πτηνών, από τα οποία περισσότερα από 90 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τη Διατήρηση των Άγριων Πτηνών. Αυτό αποτελεί τον μεγαλύτερο αριθμό προστατευόμενων ειδών που έχουν καταγραφεί σε μία περιοχή στην Κύπρο.

Τουλάχιστον 9 είδη αυστηρώς προστατευόμενων πτηνών αναπαράγονται στην περιοχή.

Φιλοξενεί τους μεγαλύτερους αριθμούς πουλιών στην Κύπρο και πολύ μεγάλους αριθμούς διαχειμαζόντων υδρόβιων πτηνών.

Φιλοξενεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό υποσύνολο του πληθυσμού φλαμίνγκο (Phoenicopterus ruber) της ανατολικής Μεσογείου (κατά μέσο όρο 6000 άτομα το έτος, που αντιστοιχεί στο 2% του πληθυσμού της Ανατολικής Μεσογείου/Νότιας Ασίας).

Ακόμα μία ιδιαιτερότητα της Αλυκής Ακρωτηρίου, είναι ότι συχνά φιλοξενεί ένα σπάνιο μαύρο φλαμίγκο (μελανιστική μορφή).

Είναι επίσης μία από τις σημαντικότερες περιοχές για την χλωρίδα της Κύπρου. Πέραν των 800 ομάδων φυτών έχουν καταγραφεί στη περιοχή, 32 από τα οποία περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου και 13 είναι σπάνια ή/και ενδημικά.

Το Σύστημα των υγροτόπων Ακρωτηρίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα, δημιουργήθηκε πριν από 2000 χρόνια περίπου. Το Ακρωτήρι μέχρι τότε, ήταν ένα μικρό νησί νότια της Κύπρου και ο ποταμός Κούρρης έφτανε στη θάλασσα μέσω δύο κλάδων. Ο ένας κατέληγε στη σημερινή περίπου θέση των εκβολών του ποταμού, δυτικά της Αλυκής, ενώ ο δεύτερος διοχέτευε τα νερά του ποταμού, στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται η Αλυκή. Τα φερτά υλικά που μετέφερε ο ποταμός στην παραλία και που προήλθαν από τη διάβρωση της ενδοχώρας δημιούργησαν λωρίδα άμμου που ένωσε τελικά το νησί του Ακρωτηρίου με την ενδοχώρα.

Η ευρύτερη περιοχή του Ακρωτηρίου, όπως μαρτυρείται σε κατάλοιπα της Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής και Πρωτοβυζαντινής περιόδου, ήταν σημαντική και παρέμεινε σημαντική κατά τη Φραγκοκρατία και Βενετοκρατία. Η Αλυκή, -που τότε ήταν πλωτή λιμνοθάλασσα- ήταν πηγή πλούτου τόσο για το αλάτι της όσο και ως ιχθυότοπος.

Επίσης, στην ευρύτερη περιοχή συλλαμβάνονταν κυνηγετικά γεράκια, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι Φράγκοι βασιλείς και ευγενείς για τα κυνήγια τους. Αργότερα, οι Βενετοί από τον ίδιο χώρο προμήθευαν με κυνηγετικά γεράκια τον Οθωμανό σουλτάνο και τους Οθωμανούς διοικητές της γειτονικής Καραμανίας.

Επιπρόσθετα, η χερσόνησος του Ακρωτηρίου κρίθηκε από τους Βενετούς αξιωματούχους της Κύπρου ως περιοχή στρατιωτικής σημασίας, γι’ αυτό και εκπονήθηκαν μελέτες, για να οικοδομηθεί εκεί ένα φρούριο. Κατά την ίδια χρονική περίοδο ήταν χώρος για ελλιμενισμό πλοίων αλλά και διεξαγωγής εμπορίου.

Το Σύμπλεγμα Υγροτόπων Ακρωτηρίου μπορεί να διαχωριστεί σε 3 κύρια υδάτινα σώματα που επικοινωνούν υδρολογικά μεταξύ τους. Το έλος Ζακακίου, που βρίσκεται ανατολικά της Αλυκής, είναι βάλτος γλυκού νερού, που τροφοδοτείται από τα όμβρια ύδατα της δυτικής Λεμεσού, μέσω αγωγών. Το έλος Φασουρίου (ή Λιβάδι Φασουρίου όπως είναι ευρύτερα γνωστό), βρίσκεται βορειοδυτικά της Αλυκής. Το Λιβάδι Φασουρίου τροφοδοτείται από κατακρημνίσματα, από σχετικά μικρή γεωργική λεκάνη απορροής και πιστεύεται ότι επικοινωνεί υδρολογικά με τον υδροφορέα Ακρωτηρίου, όπου λαμβάνει νερό σε περιόδους όπου η στάθμη του είναι υψηλή. Όταν το Λιβάδι Φασουρίου είναι πλήρως κατακλυσμένο από νερό, ποσότητα νερού υπερχειλίζει προς την Αλυκή. Μετά την εγκατάσταση και ανάπτυξη του συστήματος κεραιών Pluto τροποποιήθηκε, αλλά διατηρήθηκε η ροή προς την Αλυκή. Ο κύριος υδάτινος όγκος της Αλυκής Ακρωτηρίου, τροφοδοτείται κυρίως από τα κατακρημνίσματα, που αποστραγγίζουν την περιοχή του έλους Ζακακίου, από τα όμβρια ύδατα της κοινότητας Ακρωτηρίου, από το Λιβάδι Φασουρίου και τον ευκαλυπτώνα βόρεια της Αλυκής. Το χειμώνα σε κάποιες περιπτώσεις, η Αλυκή δέχεται νερό από την θάλασσα, κατά τη διάρκεια καταιγίδων.

Το Σύστημα Υγροτόπων Ακρωτηρίου, βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων των Κυρίαρχων Βρετανικών Βάσεων (ΚΒΒ) και ως εκ’ τούτου, το ευρωπαϊκό κεκτημένο δεν εφαρμόζεται εκεί. Όσον αφορά θέματα περιβάλλοντος, η περιοχή προστατεύεται από τις νομοθεσίες των ΚΒΒ που είναι αντίστοιχες των Κυπριακών και Ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών νομοθεσιών.