O Πιετ Μοντριάν ήταν Ολλανδός ζωγράφος (1872-1944), ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μοντέρνας τέχνης και συνιδρυτής του κινήματος του νεοπλαστικισμού μαζί με τον Theo van Doesburg. Θεωρείται από τους πλέον επιδραστικούς ζωγράφους του 20ού αιώνα.

Ένας από τους πιο γνωστούς -και σημαντικούς- πίνακές του είναι αυτός που φέρει τον τίτλο «New York City 1», καθώς μαρτυρεί -μεταξύ άλλων- τον τρόπο με τον οποίο ο Μοντριάν δούλευε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Ωστόσο, μια ιστορικός τέχνης, η Σουζάνε Μάγερ-Μπούσερ, διαπίστωσε πρόσφατα ότι ο εν λόγω πίνακας είναι κρεμασμένος ανάποδα εδώ και 77 χρόνια – ουσιαστικά από την πρώτη στιγμή που εκτέθηκε. Η ίδια προειδοποίησε ωστόσο, ότι το έργο θα μπορούσε να διαλυθεί, εάν τοποθετηθεί σωστά τώρα.

Ο πίνακας του 1941, ένα περίπλοκο πλέγμα από κόκκινες, κίτρινες, μαύρες και μπλε ταινίες, εκτέθηκε για πρώτη φορά το 1945, στο MoMA, στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, από το 1980 βρίσκεται στη συλλογή τέχνης του γερμανικού ομοσπονδιακού κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, στο Ντίσελντορφ.

Με τον τρόπο που κρέμεται ο πίνακας όλα αυτά τα χρόνια, οι γραμμές πυκνώνουν στο κάτω μέρος. Ωστόσο, όταν η Σουζάνε Μάγερ-Μπούσερ –η έφορος της συλλογής του γερμανικού κρατιδίου– άρχισε να κάνει έρευνα ενόψει μιας νέας έκθεσης για τον Ολλανδό καλλιτέχνη, διαπίστωσε ότι ο πίνακας θα έπρεπε να είναι τοποθετημένος ανάποδα.

«Η πύκνωση του πλέγματος θα έπρεπε να είναι στην κορυφή, όπως ένας σκοτεινός ουρανός. Μόλις το επεσήμανα στους άλλους εφόρους, συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν πολύ προφανές. Είμαι 100% σίγουρη πως ο πίνακας είναι ανάποδα», δήλωσε.

Οι ενδείξεις είναι πολλές. Μία ελαιογραφία με παρόμοιο όνομα -«New York City»- και το ίδιο μέγεθος, που εκτίθεται στο κέντρο Ζορζ Πομπιντού στο Παρίσι, έχει τις πυκνές γραμμές στην κορυφή.

Επιπλέον, μια φωτογραφία από το στούντιο του Μοντριάν, που τραβήχτηκε λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη και δημοσιεύθηκε στο αμερικανικό περιοδικό «Town and Country» τον Ιούνιο του 1944, επίσης δείχνει τον πίνακα, που ήταν πάνω σε καβαλέτο, ανάποδα.

«Ήταν ένα λάθος που έγινε όταν κάποιος έβγαλε τον πίνακα από το κουτί του στο MoMA; Ήταν κάποιος απρόσεκτος κατά τη μεταφορά του έργου; Είναι αδύνατον να το ξέρουμε», σημείωσε η Μάγερ-Μπούσερ.

Μέρος του προβλήματος είναι ότι -αντίθετα με τα περισσότερα από τα πρώτα έργα του Μοντριάν- ο πίνακας αυτός δεν φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη, ίσως γιατί δεν τον θεωρούσε ολοκληρωμένο.

Παρά τα στοιχεία που δείχνουν πως ο πίνακας κρέμεται ανάποδα εδώ και 75 χρόνια, ο κόσμος θα συνεχίσει να τον βλέπει έτσι, στη νέα έκθεση για τον Μοντριάν που ανοίγει τις πύλες της σήμερα, Σάββατο, στο Ντίσελντορφ.

«Οι ταινίες είναι ήδη εξαιρετικά χαλαρές και κρέμονται από μια κλωστή», εξήγησε η Μέγερ-Μπούσερ. «Εάν το γυρίζατε ανάποδα τώρα, η βαρύτητα θα το τραβούσε προς την άλλη κατεύθυνση. Και πλέον είναι κομμάτι της ιστορίας του έργου», συμπλήρωσε.

Με πληροφορίες από Guardian/Lifo