Μέσα σε μια σχολική αίθουσα η κυρία μάς διάβαζε με στόμφο την «Ελένη» του Σεφέρη που τελείωνε κάπως έτσι – σε αυτό το σημείο ο στόμφος ήταν μεγαλύτερος:

Δακρυσμένο πουλί,

στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη

που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα,

άραξα μοναχός μ' αυτό το παραμύθι,

αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι,

αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι δε θα ξαναπιάσουν

τον παλιό δόλο των θεών·

αν είναι αλήθεια

πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,

ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη

ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος, που ωστόσο

είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια,

δεν το 'χει μες στην μοίρα του ν' ακούσει

μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε

πως τόσος πόνος τόση ζωή

πήγαν στην άβυσσο

για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.


Τι θέλει να πει ο ποιητής; Ο ποιητής, κυρία, θέλει να πει ότι από τότε που υπάρχουν άνθρωποι κάνουν πολέμους μεταξύ τους. Και ότι αυτή η φρικτή ιστορία θα επαναληφθεί και στο μέλλον. Και οι ποταμοί θα ξεχειλίσουν κουφάρια και λάσπη το αίμα γιατί οι άνθρωποι θα ξαναπιάσουν τον παλιό δόλο των θεών. Σχεδόν νομοτελειακά θα πεθαίνουν άνθρωποι και κάποιοι άλλοι θα μένουν πίσω για να τους θρηνούν. Θα πεθαίνουν άνθρωποι, κυρία, γιατί κάποιοι άλλοι τους έσυραν σε ένα πεδίο και τους στέρησαν βίαια και βάρβαρα το δικαίωμα να συνυπάρχουν ειρηνικά. Και στο τέλος, κυρία, θα τους πουν πως «πολεμούσαν δέκα χρόνια στην ‘Τροία’ για ένα πουκάμισο αδειανό, για ένα είδωλο, για έναν ίσκιο, γιατί η ‘Ελένη’ ήταν εκεί στις όχθες του ‘Νείλου’, στα χείλια της ερήμου, και έπλενε τα ασπρόρουχά της». Η μοίρα του πολέμου, κυρία. Η κοινή μοίρα όλων μας.


Και τώρα, κυρία, βλέπουμε έναν άλλο πόλεμο να εξελίσσεται μπροστά μας. Και τσακωνόμαστε μεταξύ μας αν φταίει η Ρωσία, η Ουκρανία, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ. Τσακώθηκα και εγώ, κυρία, προχτές, δεν άκουσα ποτέ τη συμβουλή σου να παραμένω ουδέτερη και να χαμηλώνω τους τόνους. Αλλά τώρα δεν θα ψάξω αίτια και αφορμές του πολέμου. «Παίζονται πολλά (συμφέροντα)». Τώρα θα σταθώ σε αυτήν την εικόνα που τράβηξε ο φωτογράφος του Associated Press, Evgeniy Maloletka. Ένας Ουκρανός πατέρας, γράφει η λεζάντα, θρηνεί αγκαλιάζοντας το νεκρό κεφάλι του νεκρού παιδιού του που είναι σκεπασμένο με ένα ματωμένο σεντόνι. Πώς να το χωρέσει ο ανθρώπινος νους, κυρία; Πώς να συγκρατήσεις τα δάκρυα; Πώς να διαχειριστείς αυτόν τον ανελέητο κόμπο στο στομάχι; Πώς να το δεχτείς;