«Τα φίδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τροφικής αλυσίδας. Ο αδικαιολόγητος φόβος, η προκατάληψη και η έλλειψη ενημέρωσης οδηγεί πολλές φορές σε άδικο θάνατο με κόστος για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον γενικότερα. Τα φίδια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο περιβάλλον αφού η βασική τροφή τους αποτελείται από τρωκτικά. Μείωση των πληθυσμών τους αποτελεί πλήγμα και μείωση των φυσικών εχθρών των τρωκτικών, οδηγώντας τον άνθρωπο σε χρήση δηλητηρίων και άλλων επιζήμιων μεθόδων καταπολέμησης που στοιχίζουν τόσο στον ίδιο όσο και στο περιβάλλον.

Όλα τα φίδια προστατεύονται τόσο από Ευρωπαϊκές οδηγίες ή Συμβάσεις όσο και από την Εθνική νομοθεσία Ν.153/2003 για την προστασία της φύσης και της άγριας ζωής», αναφέρεται στην ανάρτηση του Τμήματος Δασών.

Η (πολύ παρεξηγημένη) φίνα

Στις φωτογραφίες του Γιώργου Α. Κωνσταντίνου, εικονίζεται μία φίνα (macrovipera lebetina), ένα από τα ίσως πιο «παρεξηγημένα» ζώα στην Κύπρο, αφού το δάγκωμά τους είναι δηλητηριώδες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετός κόσμος να θανατώνει τις φίνες μόνο και μόνο επειδή βρέθηκαν στο διάβα τους, λόγω του φόβου, της άγνοιας ή της παραπληροφόρησης. Με αφορμή την ανάρτηση του Τμήματος Δασών, αναδημοσιεύουμε μερικές σημαντικές πληροφορίες για τη φίνα, από μια παλαιότερη κουβέντα που είχαμε με τον Λειτουργό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Χάρη Νικολάου.

-Ποτέ δεν υπήρχε περιστατικό που να δαγκώθηκε κάποιος από φίνα, χωρίς προηγουμένως να την έχει πατήσει, να την έχει πιάσει κατά λάθος ή να την έχει ενοχλήσει. Στην απομακρυσμένη περίπτωση που θα μας δαγκώσει, προσπαθούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι και ζητάμε από κάποιον να μας μεταφέρει άμεσα στο νοσοκομείο. Προσπαθούμε να είμαστε ήρεμοι και να μην κάνουμε πολλές κινήσεις, εξ ου και καλό είναι να οδηγήσει κάποιος άλλος.

-Τις νυφίτσες που θα φάει κατά τη διάρκεια της ζωής της μια φίνα κανένα άλλο τρωκτικοκτόνο δεν μπορεί να τις σκοτώσει. Μπορεί να ζήσει μέχρι και 40 χρόνια, και συνεπώς να φάει χιλιάδες τρωκτικά. Οπότε, εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε ότι η φίνα ελέγχει τους πληθυσμούς των τρωκτικών και άρα αποτελεί σημαντικό μέρος της τροφικής αλυσίδας.

-Η φίνα είναι κυρίως νυχτόβιο φίδι και αποφεύγει τις ψηλές θερμοκρασίες, αλλά στην προσπάθειά της να βρει τροφή ή να ζευγαρώσει, μπορεί να τη δούμε να κυκλοφορεί καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας.

-Το ζευγάρωμα γίνεται μεταξύ των μηνών Απριλίου και Ιουνίου. Το αρσενικό φίδι, που έχει δύο πέη, κρατά «δεσμευμένο» το θηλυκό για 12 ώρες (τόσο διαρκεί το ζευγάρωμα). Καθ’ όλη τη διάρκεια του ζευγαρώματος, όπου είναι ενωμένες μόνο οι ουρές τους, τα φίδια είναι ήρεμα. Στις περιπτώσεις που βλέπουμε δύο φίδια να είναι τυλιγμένα το ένα πάνω στον άλλο, δεν πρόκειται για ζευγάρωμα αλλά για μάχη επικράτησης μεταξύ δύο αρσενικών, εκ των οποίων μόνο το ένα θα ζευγαρώσει στη συγκεκριμένη περιοχή.

-Η φίνα συναντάται περισσότερο σε ξηρές, άγονες εκτάσεις, εκεί όπου υπάρχει παρουσία νερού. Λόγω του ότι είναι αργοκίνητο φίδι, για να βρει τροφή πρέπει να στήσει ενέδρα. Και συνήθως αυτό γίνεται κοντά σε νερό. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να στέκεται μέχρι και για 2-3 μέρες ακίνητη, στο ίδιο σημείο, περιμένοντας να έρθει κάτι για να του επιτεθεί (πουλιά, τρωκτικά κλπ).

-Σε σχέση με το ερώτημα κατά πόσο μπορεί να τις συναντήσουμε και στις πόλεις, τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των τρωκτικών είναι μια συνθήκη που ελκύει τις φίνες. Όπως επίσης και οι περιοχές με ψηλά χόρτα και σκουπίδια, στα οποία κρύβονται τα τρωκτικά. Ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντική η καθαριότητα!

-Αν βρούμε φίδι στο σπίτι μας ή στην αυλή μας, αν δεν είναι φίνα δεν κάνουμε απολύτως τίποτα. Θα το αφήσουμε και θα φύγει από μόνο του. Η φίνα, λόγω του ότι είναι λίγο πιο αργοκίνητη, είναι πιο δύσκολο να φύγει. Με το που θα αντιληφθεί την παρουσία μας, που για την ίδια είναι καμπανάκι για απειλή, αμέσως θα μαζευτεί και θα πάρει θέση άμυνας. Και ειδικά αν έχουμε κατοικίδια, εκεί θα φοβηθεί ακόμα περισσότερο. Το πιο πιθανό είναι πως θα βρει ένα σημείο για να κρυφτεί. Και όσο την ενοχλούμε, περισσότερο θα κρύβεται. Ο καλύτερος κανόνας είναι να την αφήσουμε να φύγει από μόνη της. Εναλλακτικά, μπορούμε να βρούμε κάποιον που γνωρίζει καλά το «αντικείμενο» για να την μετακινήσει.

-Η φίνα συναντάται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού στην Ευρώπη (ούτε στην Ελλάδα). Επίσης, συναντάται σε κάποιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου όπως η Συρία, ο Λίβανος και η Τουρκία.

-Το μέγεθός της συνήθως κυμαίνεται από ένα μέτρο μέχρι 1.20 ή 1.30, ενώ η βιβλιογραφία αναφέρει ότι μπορεί να φτάσει μέχρι και τα δύο μέτρα, με βάρος μέχρι και 5 κιλά.