Κεντρική φωτογραφία από Facebook / Weizmann Institute of Science

Ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν τα πρώτα «συνθετικά έμβρυα» στον κόσμο με μια πρωτοποριακή μέθοδο που παρέκαμψε την ανάγκη για σπέρμα, ωάρια και γονιμοποίηση.

Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου «Weizmann» στο Ισραήλ ανακάλυψαν ότι τα βλαστοκύτταρα από ποντίκια μπορούσαν να «αυτοσυναρμολογηθούν» σε δομές που μοιάζουν με πρώιμο έμβρυο που διαθέτει εντερικό σωλήνα, τις απαρχές ενός εγκεφάλου και μια καρδιά που χτυπά.

Γνωστές ως «συνθετικά έμβρυα», επειδή δημιουργούνται χωρίς γονιμοποιημένα ωάρια, οι ζωντανές δομές αναμένεται, βραχυπρόθεσμα, να βοηθήσουν στη βαθύτερη κατανόηση του πώς σχηματίζονται τα όργανα και οι ιστοί κατά την ανάπτυξη των φυσικών εμβρύων.

Οι ερευνητές εκτιμούν επίσης ότι το εν λόγω επίτευγμα θα μπορούσε επίσης να μειώσει τα πειράματα σε ζώα και τελικά να ανοίξει το δρόμο σε νέες πηγές κυττάρων και ιστών για μεταμοσχεύσεις σε ανθρώπους. Για παράδειγμα, τα κύτταρα του δέρματος από έναν ασθενή με λευχαιμία, θα μπορούσαν ενδεχομένως να μετατραπούν σε βλαστοκύτταρα μυελού των οστών για τη θεραπεία της πάθησής του.

«Αποδεικνύουμε ότι τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα δημιουργούν ολόκληρα συνθετικά έμβρυα», δήλωσε ο καθηγητής Τζέικομπ Χάνα, επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο Cell. «Είμαστε πραγματικά ενθουσιασμένοι με αυτήν τη δουλειά», πρόσθεσε ο ίδιος.

Πέρυσι, η ίδια επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας μηχανικής μήτρας που επέτρεπε σε φυσικά έμβρυα ποντικών να αναπτυχθούν. Στην πρόσφατη μελέτη, η ίδια συσκευή χρησιμοποιήθηκε για την ανατροφή των βλαστοκυττάρων ποντικιού για περισσότερο από μια εβδομάδα. Συγκεκριμένα, τα έμβρυα ποντικών που μεγάλωσαν στην τεχνητή μήτρα, σταμάτησαν να αναπτύσσονται μετά από οκτώ ημέρες, περίπου το ένα τρίτο της εγκυμοσύνης ενός ποντικιού.

Αν και τα περισσότερα από τα βλαστοκύτταρα απέτυχαν να σχηματίσουν δομές που μοιάζουν με έμβρυο, περίπου στο 0,5% αναπτύχθηκαν ιστοί και όργανα.

Σε σύγκριση με φυσικά έμβρυα ποντικού, τα «συνθετικά έμβρυα» ήταν κατά 95% τα ίδια όσον αφορά την εσωτερική τους δομή και τα γενετικά προφίλ των κυττάρων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα όργανα που σχηματίστηκαν ήταν λειτουργικά.

Ο καθηγητής Τζέικομπ Χάνα πρόσθεσε ωστόσο, πως τα συνθετικά έμβρυα δεν είναι «πραγματικά» έμβρυα και δεν είχαν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ζωντανά ζώα όταν μεταμοσχευθήκαν σε μήτρες θηλυκών ποντικών.

Η έρευνα, όπως και άλλες πρόσφατες μελέτες, θέτει στον ορίζοντα τη δυνατότητα ενός πλήρους ανθρώπινου συνθετικού εμβρύου, είπαν αρκετοί ερευνητές, καθιστώντας απαραίτητο να συνεχιστεί μια κοινωνική συζήτηση σχετικά με τον τρόπο χειρισμού αυτού του ευαίσθητου ζητήματος.

«Ο στόχος μας δεν είναι να δημιουργήσουμε εγκυμοσύνη έξω από τη μήτρα, είτε πρόκειται για ποντίκια είτε για οποιοδήποτε είδος», πρόσθεσε ο Χάνα. «Αντιμετωπίζουμε πραγματικά δυσκολίες στην κατασκευή οργάνων – και για να κάνουμε τα βλαστοκύτταρα να γίνουν όργανα, πρέπει να μάθουμε πώς το έμβρυο μπορεί να το κάνει αυτό. Ξεκινήσαμε από αυτό γιατί η μήτρα είναι ένα μαύρο κουτί – δεν είναι κάτι διαφανές».

Καθώς τα μοντέλα πλησιάζουν περισσότερο σε ομοιότητα με το πραγματικό, ανοίγουν ταυτόχρονα σημαντικά ηθικά ζητήματα. Το ερώτημα που εγείρεται είναι: Μέχρι ποιο σημείο τα συνθετικά έμβρυα μοιάζουν τόσο με τα πραγματικά, ώστε να υπόκεινται σε προστασίες παρόμοιες με αυτές που εφαρμόζονται στα πραγματικά έμβρυα;

«Αυτό είναι ένα σημαντικό ορόσημο στην κατανόησή μας για το πώς αναπαράγονται τα έμβρυα», είπε σε ένα μέιλ ο Αλφόνσο Μαρτίνες Άριας, αναπτυξιακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο «Pompeu Fabra» στη Βαρκελώνη, ο οποίος δεν συμμετέχει στην έρευνα. Ο ίδιος ονόμασε το πείραμα «αλλαγή παιχνιδιού».