Η θάλασσα, ειδικότερα στις νησιωτικές χώρες, βρίσκεται στο επίκεντρο της ζωής των ανθρώπων και πρωταγωνιστεί σε δραστηριότητες ψυχαγωγικές, εμπορικές, οικονομικές. Στον έρωτα και την αγάπη, στον πόνο και στη δυστυχία. Δίνει ψωμί σε πολλές οικογένειες, αποτελεί πόλο έλξης παραθεριστών και μέσω αυτής, διοχετεύονται διάφορα αγαθά ανά το παγκόσμιο.

Επίσης, η θάλασσα, είναι πηγή έμπνευσης στην καλλιτεχνική δημιουργία και αποτελεί την κύρια πηγή έμπνευσης μεταξύ άλλων για λογοτέχνες, συνθέτες, ερμηνευτές. Τώρα, στο μέσο του καλοκαιριού, η θάλασσα αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο στις ζωές των καθημερινών ανθρώπων και με αυτή την ευκαιρία το ΚΥΠΕ σταχυολόγησε στίχους γνωστών δημιουργών που μιλούν για την «αιώνια αγαπημένη», τη θάλασσα.

Ο ποιητής, Νίκος Καββαδίας, όντας ναυτικός στο επάγγελμα, ύμνησε τη θάλασσα όσο κανένας άλλος. Ωστόσο, αρκετοί Έλληνες και Κύπριοι ομότεχνοί του περιγράφουν στα ποιήματά τους τη θάλασσα, σε όλες τις εκφάνσεις και αποχρώσεις της. Άλλωστε, η θάλασσα, συνδυάζεται με τον έρωτα, άλλοτε με τον θυμό κι άλλοτε με τον πόλεμο.

Νίκος Καββαδίας, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Κώστας Καρυωτάκης, Νίκος Εγγονόπουλος, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Κώστας Μόντης, Ντίνος Χριστανόπουλος, Νίκη Κατσιαούνη,είναι μόνο μερικοί από εκείνους που ανήγαγαν τη θάλασσα ως τον κύριο πρωταγωνιστή στα ποιήματά τους.

Πολλά από τα ποιήματα αυτά μελοποιήθηκαν από κορυφαίους μουσικοσυνθέτες από τον ευρύτερο ελληνικό χώρο, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζηδάκης, ο Θάνος Μικρούτισκος, ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης. Με τον τρόπο αυτό η ποίηση «μεταφέρεται» σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πότε είναι για χαρά, πότε για λύπη, πότε για παρηγοριά...


Νίκος Καββαδίας

Σχεδόν ερωτική και καρμική μπορεί να χαρακτηριστεί η σχέση που ανέπτυξε ο Νίκος Καββαδίας με τη θάλασσα ο οποίος στο ποιήμά του «Mal du depart», που έγινε γνωστό ευρύτερα ως «Ιδανικός και ανάξιος εραστής» γράφει: «Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές, χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων… Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ σε κάποια θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες, θα 'χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες».

Στο «Σταυρό του Νότου» ο Νικος Καββαδίας προσεγγίζει τη θάλασσα με διαφορετικό τρόπο γράφοντας συγκεκριμένα: «Έβραζε τὸ κύμα του Γαρμπή, είμαστε σκυφτοὶ κι οι δυό στὸ χάρτη γύρισες καὶ μοῦ ῾πες πὼς τὸ Μάρτη σ᾿ άλλους παραλλήλους θά ῾χεις μπεί», ενώ στο ποιήμά του «Θεσσαλονίκη» αναφέρει «Ήτανε κείνη τὴ νυχτιὰ ποὺ φύσαγε ὁ Βαρδάρης, τὸ κύμα ἡ πλώρη ἐκέρδιζεν ὀργιὰ μὲ τὴν οργιά, σε εστείλε πρώτος τα νερά να πας για να γραδάρεις, μα εσύ θυμάσαι τη Σμαρὼ και την Καλαμαριά...».

Τέλος στο ποίημα «Fata Morgana», το οποίο μεταφράστηκε από την αγγλική ο ποιητής της θάλασσας γράφει «Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό στάλα τη στάλα συναγμένο απ’ το κορμί σου σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό, που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν.


Οδυσσέας Ελύτης

O Οδυσσέας Ελύτης στον κύκλο των ποιημάτων του «Μικρές Κυκλάδες» και συγκεκριμένα στο ποίημα του «Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα» κάνει ευρεία χρήση της λέξης, θάλασσα, δίνοντας στο ποίημα του ερωτική χροιά.

Συγκεκριμένα γράφει : «Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα βαθύ γαρούφαλο ακρωτήρι, το χέρι σου έφευγε με το νερό, να στρώσει νυφικό το πέλαγο. Άγγελοι μ' έντεκα σπαθιά πλέανε πλάι στ' όνομά σου σκίζοντας τ' ανθισμένα κύματα, στους κόρφους σου έκρυβες μια χάρη που ήταν το ίδιο το φεγγάρι».

Επίσης, σε ένα άλλο του ποίημα με τίτλο: «Ἡλικία τῆς γλαυκῆς θύμησης» αναφέρεται «σε ελαιῶνες κι ἀμπέλια μακριὰ ὡς τὴ θάλασσα».


Γιώργος Σεφέρης

Ο επίσης βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας, Γιώργος Σεφέρης, διερωτάται «πώς έγινε έτσι η θάλασσα; Άργησα χρόνια στα βουνά· με τύφλωσαν οι πυγολαμπίδες, τώρα σε τούτο τ’ ακρογιάλι περιμέν ν’ αράξει ένας άνθρωπος ένα υπόλειμμα, μια σχεδία».

Διερωτάται, επίσης, κατά πόσον «μπορεί να κακοφορμίσει η θάλασσα» ενώ αναφέρει, ότι «ένα δελφίνι την έσκισε μια φορά κι ακόμη μια φορά η άκρη του φτερού ενός γλάρου. Κι όμως ήταν γλυκό το κύμα, όπου έπεφτα παιδί και κολυμπούσα κι ακόμη σαν ήμουν παλικάρι καθώς έψαχνα σχήματα στα βότσαλα...»


Ντίνος Χριστιανόπουλος

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ξεκάθαρα αναφέρεται στη θάλασσα με έντονους τους παραλληλισμούς της με τον έρωτα και στο σύγγραμά του «Θάλασσα» την χαρακτηρίζει «σαν τον έρωτα: μπαίνεις και δεν ξέρεις αν θα βγεις, πόσοι δεν έφαγαν τα νιάτα τους –μοιραίες βουτιές, θανατερές καταδύσεις, γράμπες, πηγάδια, βράχια αθέατα, ρουφήχτρες, καρχαρίες, μέδουσες».


Κώστας Βάρναλης

Η αναφορά στην ποίηση και θάλασσα δεν θα ήταν πλήρης χωρίς υπόμνηση στον Κώστα Βάρναλη, που γράφει στο ποίημα του «Να σ’ αγναντεύω...»: «Έτσι να στέκω, θάλασσα, παντοτινέ έρωτά μου, με μάτια να σε χαίρομαι θολά και να ’ναι τα μελλούμενα στην άπλα σου μπροστά μου, πίσω κι αλάργα βάσανα πολλά».


Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Ο Κύπριος λογοτέχνης, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, στο ποίημα του «Το δίκαιον της θαλάσσης γράφει : «Ένα ψάρι με σημαία κολυμπούσε στ’ ανοικτά έχοντας και στην παρέα τα βαθιά μεσάνυχτα. Η σημαία ήταν γαλάζια με ολόλευκους αφρούς που ξεδίπλωναν ατλάζια και τρελούς αγάπανθους».


Κώστας Μόντης

Ο Κώστας Μόντης, αναφέρεται στην τουρκική εισβολή του 1974 στο ποίημα του «Της εισβολής» και γράφει ότι «είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνιας, είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνιας.


Αλεξάνδρα Γαλανού

Η θάλασσα παρούσα και στην ποίηση της Αλεξάνδρας Γαλανού, που γράφει στο ποίημα της «Μια Κυριακή που δεν ήταν γιορτή»,

Ήταν μια Κυριακή βροχής/που βούιζε από θυμό/ η θάλασσα/την ώρα που τα κύματα/ ξέβραζαν μνήμες φυγής,/ αρπαγής, βίαιου χωρισμού.


Νίκη Κατσιαούνη

Για την αγάπη της, την Αμμόχωστο, στο ομώνυμο ποιήμα της η Νίκη Κατσιαούνη γράφει «θαλασσινός ο κόρφος σου κι ανθοί στις αμασχάλες κι ολόδροση πώς μύριζες στις πρώτες τις ψιχάλες πόλη που παίζαμε παιδιά μες την πλατιά ποδιά σου με ψάρια και λεμονανθούς χαμήλωσ’ τη ματιά σου. Τις θύρες σου να κλείσεις θες και να μας περιμένεις και μυρωδιές και ομορφιές τον ξένο να μη ραίνεις σφάλιξε κλείσε δίπλωσε παράπονο στα χείλη, χώσου στην άμμο Αμμόχωστος σαν σπάνιο κοχύλι... σφάλιξε κλείσε δίπλωσε παράπονο στα χείλη χώσου στην άμμο Αμμόχωστος σαν σπάνιο κοχύλι».


Παραδοσιακό

Τέλος, ο Μάνος Χατζηδάκις έντυσε μουσικά ένα παραδοσιακό ποίημα, τραγούδι που συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ, σταθμό για την ελληνική δισκογραφία, «Ο Μεγάλος ερωτικός».

Το παραδοσιακό ποίημα μεταξύ άλλων αναφέρει «Της θάλασσας τα κύματα τρέχω και δεν τρομάζω, κι όταν σε συλλογίζομαι, τρέμω κι αναστενάζω...».

Πηγή: ΚΥΠΕ/ΑΑΓ/ΓΒΑ