Η βόρεια φαλακρή ίβιδα είχε εξαφανιστεί στην κεντρική Ευρώπη πριν από 300 χρόνια και τώρα, έχει επιστρέψει, με τους επιστήμονες να διδάσκουν στα πουλιά πώς να πετούν και να μεταναστεύουν.

Τα πουλιά, που κάποτε βρίσκονταν σε τρεις ηπείρους, ήταν τόσο σεβαστά στον αρχαίο κόσμο που έχουν το δικό τους ιερογλυφικό, μια απεικόνιση του διακριτικού τους περιγράμματος που αντιπροσωπεύει τη λέξη akh, που σημαίνει «πνεύμα».

Ωστόσο, μέχρι τη δεκαετία του 1990, το άλλοτε ακμάζον είδος απειλούνταν με εξαφάνιση και ήταν ένα από τα πιο σπάνια πουλιά στον κόσμο, με τον παγκόσμιο πληθυσμό του στη φύση να μειώνεται σε μόλις 59 ζευγάρια –όλα στο Μαρόκο- λόγω κυνηγιού, απώλειας οικοτόπων και χρήσης φυτοφαρμάκων.

Οι επίμονες προσπάθειες που έγιναν στο Μαρόκο για να διατηρηθεί η ίβιδα, πέτυχαν την αύξηση του πληθυσμού σε περισσότερα από 500, με αποτέλεσμα στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της IUCN (Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης), να αλλάξει η κατάστασή του από κρίσιμα απειλούμενο σε απειλούμενο το 2018.

Και τώρα οι ίβιδες μεταναστεύουν ξανά στην Ευρώπη για πρώτη φορά από το 1600. Συνήθως, κατοικούν σε βράχους αλλά και μέσα σε κάστρα και ερείπια σε αστικές περιοχές. Τρέφονται σε μεγάλο βαθμό από έντομα, σκουλήκια και προνύμφες.

Το Μαρόκο φιλοξενεί τον μεγαλύτερο εναπομείναντα άγριο πληθυσμό της βόρειας φαλακρής ίβιδας. Η δημιουργία του εθνικού πάρκου Souss-Massa στη δυτική ακτή του Μαρόκου το 1991 βοήθησε στην προστασία του είδους. Το 1994 δημιουργήθηκε ένα ερευνητικό πρόγραμμα για την παρακολούθηση των απειλούμενων ειδών. Σύμφωνα με την IUCN, ο μαροκινός πληθυσμός, ο οποίος δεν μεταναστεύει εποχιακά, είναι πλέον σταθερός.

Πού εντοπιζόταν η βόρεια φαλαρή ίβιδα

Ο πληθυσμός της βόρειας φαλακρής ίβιδας στη Μέση Ανατολή, εντοπίστηκε στην Τουρκία και τη Συρία και ήταν γνωστός για την τεράστια μεταναστευτική διαδρομή του: μια «Οδύσσεια» χιλιάδων μιλίων από και προς την Αιθιοπία, που πετούσε μέσω της Ερυθραίας, του Σουδάν, της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανίας. Όμως οι πληθυσμοί μειώθηκαν δραματικά τον 20ό αιώνα και θεωρήθηκε ότι είχε εξαφανιστεί σε περιφερειακό επίπεδο όταν κανένα πουλί δεν επέστρεψε στη Συρία το 2015.

Ιστορικά, η βόρεια φαλαρή ίβιδα εμφανιζόταν επίσης, σε μέρη της νότιας Ευρώπης μέχρι τον 16ο αιώνα. Δραστηριότητες για την επανέμφανιση του είδους στην ήπειρο, βρίσκονται σε εξέλιξη, συμπεριλαμβανομένου ενός προγράμματος στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, το οποίο ξεκίνησε το 2004. Άνθρωποι φρόντισαν νεοσσούς που γεννήθηκαν σε αιχμαλωσία, προτού απελευθερωθούν σταδιακά στη φύση.

Μια άλλη μοναδική προσπάθεια δημιουργίας μεταναστευτικού πληθυσμού στην Αυστρία και τη Γερμανία βρίσκεται σε εξέλιξη, με επικεφαλής τον Αυστριακό βιολόγο Johannes Fritz. Το 2003, ο Fritz, μαζί με την ομάδα διατήρησης και έρευνας Waldrapteam, άρχισαν να απελευθερώνουν εκ νέου αιχμάλωτα πτηνά στη φύση, αλλά αφού είχαν μεγαλώσει σε ζωολογικούς κήπους, δεν ήξεραν πώς να μεταναστεύσουν. Εμπνευσμένος από την ταινία του 1996 «Fly Away Home», στην οποία ένας έφηβος οδηγεί ένα κοπάδι μεταναστευτικών χήνων σε ένα ανεμόπτερο, ο Fritz επινόησε την ιδέα να διδάξει ο ίδιος το μονοπάτι της μετανάστευσης οδηγώντας το κοπάδι με ένα υπερελαφρύ αεροσκάφος, που πετούσε από τη Γερμανία στην Ιταλία.

Από τότε, φέρεται να έχουν πραγματοποιηθεί 17 μεταναστευτικά ταξίδια, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο κάθε έτους, και τώρα υπάρχει πληθυσμός περίπου 270 πτηνών. Το 2023, άλλαξαν τη μεταναστευτική οδό για να καταλήξουν στην Ισπανία και όχι στην Ιταλία λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων.

Σήμερα, τα περισσότερα από τα ευρωπαϊκά πουλιά δεν χρειάζονται πλέον ανθρώπινη καθοδήγηση αλλά η βόρεια φαλακρή ίβιδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει διάφορες απειλές. Τρέφεται σε μεγάλο βαθμό με έντομα και η χρήση φυτοφαρμάκων επηρεάζει την τροφή του. Η λαθροθηρία σκότωσε το 17% του είδους που μετανάστευσε στην Ευρώπη το 2023 και η κλιματική αλλαγή επηρεάζει επίσης τα πτηνά, αυξάνοντας τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν.

Με πληροφορίες από το CNN, Lifo