«Οι άνθρωποι των σπηλαίων του Ακάμα»

Αυτός ήταν ο τίτλος ενός ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στο «Περιοδικό» στις 15 Απριλίου του 1989. Μέσα από την ιστορία που γράφτηκε, αναδεικνυόταν η σκληρή καθημερινότητα που επέλεξαν ο Χριστόδουλος Αχιλλέα, η σύζυγός του, Ελένη, και τα αδέλφια Γιώργος και Χαμπού Λαζάρου. Μακριά από τη βαβούρα της πόλης, αλλά ανάμεσα στο όμορφο άγριο δάσος του Ακάμα, στην περιοχή της Λαόνας.

Όταν ανακαλύψαμε τις σελίδες αυτές, ξεφυλλίζοντας το παλιό περιοδικό, άθελά μας κάναμε τη σύνδεση με την ιστορία που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα, με την οικογένεια των παλαιοχριστιανών που ζούσαν σε σπίτι φτιαγμένο από άχυρο και λάσπη.

Ωστόσο, οι «άνθρωποι των σπηλαίων» που περιγράφονται στο ρεπορτάζ της Έλενας Σταύρου, δεν έχουν καμία σχέση με τους παλαιοχριστιανούς στην Ελλάδα, αφού δεν διέμεναν σε σπηλιές του Ακάμα εξαιτίας των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων, αλλά κυρίως για να μπορούν να ασκούν καλύτερα το επάγγελμά τους. Συγκεκριμένα, όντας βοσκοί και κτηνοτρόφοι, μπορούσαν με αυτόν τον τρόπο να βρίσκονται κοντά στα ζώα τους για να τα επιβλέπουν και να επιλαμβάνονται των απροόπτων. Στο ρεπορτάζ σημειώνεται ότι οι άνθρωποι αυτοί -που σημειωτέον διατηρούσαν σπίτια και στο χωριό τους- ζούσαν είτε σε σπήλαια είτε σε «στιάθκια» (πετρόκτιστα σπίτια που κυρίως κτίζονται για περιπτώσεις άμεσης ανάγκης, όπως προφύλαξη των ανθρώπων από τη βροχή και τον ήλιο).

Ο γέρο Δήμος Ππαλάς, παλιός βοσκός που γνώριζε τα κατατόπια και που μίλησε με τη δημοσιογράφο, σημείωσε χαρακτηριστικά: «Δεν είναι απόδειξη πρωτογονισμού ή αθλιότητας η παραμονή τους μέσα στα σπήλαια και τα στιάθκια. Περισσότερο σχετίζεται με την πρακτικότητα και την άμεση εξυπηρέτηση στο επάγγελμά τους. (…) Βασικά είναι λύση ανάγκης».

Στο ρεπορτάζ μίλησε ο Χριστόδουλος Αχιλλέα -68 ετών τότε- που μαζί με τη σύζυγό του διέμεναν σ’ ένα «στιάι» στην περιοχή «Τζιέλλες», σ’ ένα ύψωμα που δεσπόζει του κάμπου του Ακάμα. To κτίσμα αυτό το κληρονόμησε, όπως εξηγεί ο ίδιος, από τον Τουρκοκύπριο φίλο του Τζιουμαλή, ο οποίος μετά την Εισβολή εγκατέλειψε την περιοχή και άφησε το σπιτάκι στον Χριστόδουλο.

Παραδοσιακή μορφή της Κύπρου και ένας άνθρωπος που αγαπούσε και πονούσε το επάγγελμά του, όπως και τον τόπο του – σε μια εποχή, που είχε (μάλλον) αρχίσει να αναπτύσσεται τουριστικά η περιοχή. Ξεκίνησε, όπως λέει, με δύο αίγιες και έφτασε να έχει ένα κοπάδι από 200 ζώα, αίγες και πρόβατα.

«Όλος αυτός ο κάμπος που βλέπετε μπροστά σας, είναι δικός μας. Είμαι ένας πλούσιος, απένταρος. Πριν από μερικά χρόνια κάποιοι μου πρόσφεραν 90 χιλιάδες λίρες για να πουλήσω ένα παραθαλάσσιο κομμάτι μου. Αρνήθηκα», λέει, εξηγώντας περαιτέρω ότι στο σπίτι τους στην Ίνια ζούσαν με όλες τις τότε σύγχρονες ανέσεις: «Στο σπίτι μας στην Ίνια έχουμε και την τηλεόρασή μας και το ψυγείο μας. Βέβαια εδώ στα “στιάθκια” δεν έχουμε τις ανέσεις μας. Διότι δεν υπάρχει το ηλεκτρικό ρεύμα. Κάπως τα μέσα που χρησιμοποιούμε είναι πρωτόγονα. Δεν είμαστε όμως, της εποχής των σπηλαίων, έστω κι αν μερικοί του επαγγέλματός μας κάποιες νύκτες όταν χρειάζεται να ξεγεννήσουν τα ζώα τους ή για άλλους λόγους μένουν σε σπηλιές».

Ο γέρο-Αχιλλέα είχε αποκτήσει με τη γυναίκα του εννέα παιδιά. Η κα Ελένη, που στο ρεπορτάζ περιγράφεται ως γυναίκα δυναμική και με ζωηράδα, ήταν τότε 55 ετών. Τα λόγια της αφήνουν στον αναγνώστη, την αίσθηση πως γνωρίζει ότι επέλεξε συνειδητά μια δύσκολη ζωή.

«Δεν είμαστε άνθρωποι των σπηλαίων με την έννοια ότι είμαστε απολίτιστοι. (…) Η αλήθεια είναι ότι στερούμαστε των ευκολιών που έχουν άλλοι συνάνθρωποί μας. Αν όμως εγκαταλείψουμε όλα τα παραδοσιακά μας επαγγέλματα, τι θα απογίνουμε; (…) Μπορούσαμε να εγκαταλείψουμε την Ίνια και το δάσος. Όμως δεν το πράξαμε. Έχουμε κι εμείς τη φιλοσοφία της προσφοράς προς το κοινωνικό σύνολο».

Το ρεπορτάζ, 35 χρόνια πριν, κλείνει με μια ακόμη απρόσμενη συνάντηση. Τα αδέλφια Χαμπού και Γιώργος Λαζάρου -που επίσης επέλεξαν να ζήσουν στην περιοχή- ζητούσαν να μεταφερθεί στον κόσμο πως δεν ζούσαν όπως οι πρωτόγονοι άνθρωποι. «Να γράψετε πως, μείναμε εδώ, όχι για να μας κολλήσουν τη ρετσινιά ότι είμαστε πρωτόγονοι, αλλά για να διατηρήσουμε κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα…».

Διαβάστε ολόκληρο το ρεπορτάζ: