Από τους πολλούς νέους, οι οποίοι έχουν απευθυνθεί στην Κάθι Ενγκ στην προσπάθεια της θεραπείας τους από καρκίνο, το άτομο που ξεχώρισε περισσότερο, κατά τη γιατρό, ήταν μια νεαρή γυναίκα με ασθένεια 65χρονης.

Η 16χρονη είχε πετάξει από την Κίνα στο Τέξας για να λάβει θεραπεία για έναν καρκίνο του γαστρεντερικού που εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Οι γονείς της είχαν πουλήσει το σπίτι τους για να χρηματοδοτήσουν τη θεραπεία της, αλλά ήταν ήδη πολύ αργά. «Η ασθένεια είχε προχωρήσει τόσο πολύ, δεν μπορούσα να κάνω πολλά», λέει η Ενγκ τώρα ογκολόγος στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt στο Νάσβιλ του Τενεσί. Η Ενγκ ειδικεύεται σε καρκίνους ενηλίκων. Και παρόλο που η έφηβη, που είδε πριν από περίπου μια δεκαετία, ήταν ο νεότερος ασθενής της, δεν ήταν η μόνη που φαινόταν πολύ νέα και υγιής για το είδος του καρκίνου που είχε.

Χιλιάδες μίλια μακριά, στο Μουμπάι της Ινδίας, ο χειρουργός Τζορτζ Μπαρέτο είχε παρατηρήσει το ίδιο πράγμα. Οι παρατηρήσεις έγιναν γρήγορα προσωπικές, λέει. Φίλοι και μέλη της οικογένειας ανέπτυξαν, επίσης, απίθανες μορφές καρκίνου. «Και μετά έκανα ένα λάθος που δεν πρέπει ποτέ να κάνουν οι άνθρωποι», λέει ο Μπαρέτο, τώρα στο Πανεπιστήμιο Flinders στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας. «Τους υποσχέθηκα ότι θα βρω τι συμβαίνει».

Χρειάστηκαν χρόνια για να εκπληρώσει την υπόσχεση, καθώς ογκολόγοι όπως αυτός και η Ενγκ συγκέντρωσαν μεγάλο όγκο δεδομένων. Τα στατιστικά στοιχεία από όλο τον κόσμο είναι πλέον ξεκάθαρα: τα ποσοστά περισσότερων από δώδεκα καρκίνων αυξάνονται μεταξύ των ενηλίκων κάτω των 50 ετών. Αυτή η αύξηση διαφέρει από χώρα σε χώρα και από καρκίνο σε καρκίνο, αλλά μοντέλα που βασίζονται σε παγκόσμια δεδομένα προβλέπουν ότι ο αριθμός των περιπτώσεων καρκίνων πρώιμης έναρξης θα αυξηθούν κατά περίπου 30% μεταξύ 2019 και 2030. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καρκίνος του παχέος εντέρου - ο οποίος προσβάλλει συνήθως άνδρες στα μέσα της δεκαετίας των 60 ετών και άνω - έχει γίνει η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες κάτω των 50. Στις νεαρές γυναίκες, έχει γίνει η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο.

Καθώς αυξάνονται οι εκκλήσεις για καλύτερο έλεγχο, ευαισθητοποίηση και θεραπείες, οι ερευνητές προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί τα ποσοστά αυξάνονται. Οι πιο πιθανοί παράγοντες που «συνεισφέρουν», όπως τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας και ο πρώιμος έλεγχος καρκίνου, δεν αποτελούν σαφείς ενδείξεις για την αύξηση. Μερικοί αναζητούν απαντήσεις στο μικροβίωμα του εντέρου ή στο γονιδίωμα των ίδιων των όγκων. Αλλά πολλοί πιστεύουν ότι οι απαντήσεις εξακολουθούν να είναι θαμμένες σε μελέτες που έχουν παρακολουθήσει τη ζωή και την υγεία των παιδιών που γεννήθηκαν πριν από μισό αιώνα.

Σε αύξηση ο καρκίνος

Σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, οι θάνατοι λόγω καρκίνου μειώνονται χάρη στον αυξημένο προσυμπτωματικό έλεγχο, τα μειωμένα ποσοστά καπνίσματος και τις νέες θεραπευτικές επιλογές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο, ο καρκίνος είναι σε άνοδο. Οι καρκίνοι πρώιμης έναρξης - που συχνά ορίζονται ως εκείνοι που εμφανίζονται σε ενήλικες κάτω των 50 ετών - εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο ένα κλάσμα του συνόλου των περιπτώσεων, αλλά το ποσοστό επίπτωσης αυξάνεται. Αυτή η αύξηση, σε συνδυασμό με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, σημαίνει ότι ο αριθμός των θανάτων από πρώιμους καρκίνους έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 28% μεταξύ 1990 και 2019 παγκοσμίως. Τα μοντέλα υποδηλώνουν επίσης ότι η θνησιμότητα θα μπορούσε να ανέβει.

Συχνά, αυτοί οι πρώιμοι καρκίνοι επηρεάζουν το πεπτικό σύστημα, με μερικές από τις πιο απότομες αυξήσεις στα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου, του παγκρέατος και του στομάχου. Παγκοσμίως, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους και τείνει να τραβάει τη μεγαλύτερη προσοχή. Αλλά άλλοι - συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του μαστού και του προστάτη - είναι επίσης σε άνοδο. Στις ΗΠΑ όπου τα δεδομένα για τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου είναι ιδιαίτερα αυστηρά, ο καρκίνος της μήτρας αυξάνεται κατά 2% κάθε χρόνο από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 στους ενήλικες κάτω των 50 ετών. Ο πρώιμος καρκίνος του μαστού αυξήθηκε κατά 3,8% ετησίως μεταξύ 2016 και 2019.

Το ποσοστό καρκίνου μεταξύ των νεαρών ενηλίκων στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί ταχύτερα στις γυναίκες παρά στους άνδρες και στους Ισπανόφωνους πιο γρήγορα από ό,τι στους μη Ισπανόφωνους λευκούς. Τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου στους νέους αυξάνονται ταχύτερα στους Ινδιάνους της Αμερικής και στους ιθαγενείς της Αλάσκας από ό,τι στους λευκούς. Και οι μαύροι με καρκίνο του παχέος εντέρου πρώιμης έναρξης είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν σε μικρότερη ηλικία και σε πιο προχωρημένο στάδιο από τους λευκούς. Καθοριστικοί παράγοντες είναι μεταξύ άλλων η πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα, παράγοντες τρόπου ζωής και ο συστημικός ρατσισμός.

Η στροφή του καρκίνου σε νεότερα δημογραφικά στοιχεία έχει οδηγήσει σε ανάγκη για προγενέστερο προσυμπτωματικό έλεγχο. Το 2018, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία προέτρεψε τους ανθρώπους να υποβληθούν σε έλεγχο για καρκίνο του παχέος εντέρου ξεκινώντας από την ηλικία των 45 ετών, αντί της προηγούμενης σύστασης των 50 ετών. Στην Αλάσκα, οι ηγέτες στον τομέα της υγείας που εξυπηρετούν τους ιθαγενείς της Αλάσκας συνιστούν ακόμη νωρίτερο προσυμπτωματικό έλεγχο - στην ηλικία των 40 ετών - από το 2013. Αλλά τα εμπόδια στον προσυμπτωματικό έλεγχο είναι υψηλά. Πολλές κοινότητες είναι απρόσιτες οδικώς και μερικοί άνθρωποι πρέπει να ναυλώσουν αεροπλάνο για να φτάσουν σε μια εγκατάσταση στην οποία μπορούν να κάνουν κολονοσκόπηση.

Αυτές οι προσπάθειες απέδωσαν σε κάποιο βαθμό: τα ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου στην κοινότητα έχουν υπερδιπλασιαστεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες και τώρα υπερβαίνουν εκείνα των κατοίκων της πολιτείας που δεν είναι ιθαγενείς της Αλάσκας. Αν και τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου μειώνονται σε άτομα άνω των 50 ετών τα ποσοστά στους νεότερους ντόπιους της Αλάσκας αυξάνονται κατά 5,2% κάθε χρόνο.

Γενετικές ενδείξεις

Η εξέχουσα θέση των καρκίνων του γαστρεντερικού και η σύμπτωση με τις διατροφικές αλλαγές σε πολλές χώρες υποδηλώνουν τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας και τις δίαιτες πλούσιες σε επεξεργασμένα τρόφιμα ως πιθανούς ενόχους που συμβάλλουν στην αύξηση των περιπτώσεων. Όμως, οι στατιστικές αναλύσεις δείχνουν ότι αυτοί οι παράγοντες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν την πλήρη εικόνα, λέει ο Daniel Huang, ηπατολόγος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. «Πολλοί έχουν υποθέσει ότι πράγματα όπως η παχυσαρκία και η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να εξηγήσουν ορισμένα από τα ευρήματά μας», λέει. «Αλλά φαίνεται ότι χρειάζεστε μια βαθύτερη κατάδυση στα δεδομένα».

Εξέχοντες χρηματοδότες της έρευνας για τον καρκίνο, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ και του Cancer Research UK, έχουν υποστηρίξει προγράμματα για την εύρεση άλλων συντελεστών στον πρώιμο καρκίνο. Μια προσέγγιση ήταν να αναζητηθούν γενετικές ενδείξεις σε όγκους πρώιμης έναρξης που θα μπορούσαν να τους ξεχωρίσουν από τους όγκους σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Ο παθολόγος Shuji Ogino στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης και οι συνεργάτες του βρήκαν ορισμένα πιθανά χαρακτηριστικά επιθετικών όγκων σε πρώιμους καρκίνους. Για παράδειγμα, οι επιθετικοί όγκοι είναι μερικές φορές ιδιαίτερα ικανοί στην καταστολή των ανοσολογικών αποκρίσεων του οργανισμού στον καρκίνο και η ομάδα του Ogino έχει βρει σημάδια σιωπηρής ανοσολογικής απόκρισης σε ορισμένους όγκους πρώιμης έναρξης.

Κοιτάζοντας στο παρελθόν

Αλλά η αύξηση του μεγέθους των μελετών θα μπορούσε να βοηθήσει. Η Ενγκ αναπτύσσει ένα έργο για να εξετάσει πιθανές συσχετίσεις μεταξύ της σύνθεσης του μικροβιώματος και της εμφάνισης καρκίνου σε νεαρή ηλικία και σχεδιάζει να συνδυάσει τα δεδομένα της με αυτά από συνεργάτες στην Αφρική, την Ευρώπη και τη Νότια Αμερική. Επειδή ο αριθμός των περιπτώσεων καρκίνου πρώιμης έναρξης εξακολουθεί να είναι σχετικά μικρός σε οποιοδήποτε κέντρο, αυτού του είδους ο διεθνής συντονισμός είναι σημαντικός για να δώσει στις στατιστικές αναλύσεις μεγαλύτερη δύναμη, λέει η Kimmie Ng, ιδρυτική διευθύντρια του Young-Onset Colectal Cancer Center στο Dana- Farber Cancer Institute στη Βοστώνη.

Μια άλλη προσέγγιση είναι ο έλεγχος των διαφορών μεταξύ των χωρών. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη και είναι παρόμοια οικονομικά. Όμως ο πρώιμος καρκίνος του παχέος εντέρου αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό στη Νότια Κορέα από ό,τι στην Ιαπωνία, λέει ο Tomotaka Ugai, επιδημιολόγος καρκίνου στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Ο Ugai και οι συνεργάτες του ελπίζουν να προσδιορίσουν γιατί.

Όμως τα δεδομένα είναι σπάνια σε ορισμένες χώρες. Στη Νότια Αφρική, τα δεδομένα για τον καρκίνο συλλέγονται μόνο από το 16% του πληθυσμού που έχει ιατρική ασφάλιση, λέει ο Boitumelo Ramasodi, περιφερειακός διευθυντής για τη Νότια Αφρική στην Global Colon Cancer Association, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό στην Ουάσιγκτον. Τελικά, οι ερευνητές θα πρέπει επίσης να κοιτάξουν πίσω στον χρόνο για ενδείξεις για να κατανοήσουν την αύξηση των καρκίνων πρώιμης έναρξης, λέει η επιδημιολόγος Barbara Cohn στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας στο Όκλαντ της Καλιφόρνια.

Στα χρόνια από τότε που η Ενγκ παρατήρησε για πρώτη φορά πόσο μικροί ήταν οι ασθενείς της, ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει. Ορισμένες ομάδες υπεράσπισης έχουν αρχίσει να στοχεύουν με τις καμπάνιες τους σε νεότερο κοινό. Τα άτομα με πρώιμους καρκίνους είναι πιο ενημερωμένα τώρα και αναζητούν δεύτερες γνώμες όταν οι γιατροί απορρίπτουν τα συμπτώματά τους, λέει η Ενγκ.

Όμως ο Μπαρέτο δεν έχει ακόμη όλες τις απαντήσεις που υποσχέθηκε. Θέλει να μελετήσει την επίδραση του προγεννητικού στρες, όπως η έκθεση στο αλκοόλ και ο καπνός του τσιγάρου ή ο υποσιτισμός, στον κίνδυνο πρώιμου καρκίνου. Έχει έρθει σε επαφή με επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, αλλά κανένα έργο βιοτραπεζικής δεν περιέχει τα δεδομένα και τα δείγματα που απαιτούνται.

Εάν όλα τα δεδομένα που χρειάζονται ο ίδιος και άλλοι δεν είναι διαθέσιμα τώρα, είναι κατανοητό, λέει. «Δεν το είχαμε φανταστεί. Αλλά σε 20 χρόνια αν δεν έχουμε βάσεις δεδομένων για να το καταγράψουμε αυτό, έχουμε αποτύχει. Είναι αμέλεια».

ΠΗΓΗ: LIFO