Πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να συναντήσουμε τους μακρινούς προγόνους μας που έζησαν δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς; Αν και αυτό δεν μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες κατάφεραν ό,τι πιο κοντινό σε αυτό γίνεται: έδωσαν μορφή σε μια γυναίκα Νεάντερνταλ που έζησε πριν από 75.000 χρόνια!

Οι ερευνητές είχαν στη διάθεσή τους μόνο τα θρυμματισμένα υπολείμματα ενός κρανίου, τα οστά του οποίου όμως όταν εντοπίστηκαν ήταν τόσο μαλακά που έμοιαζαν σαν «μουλιασμένο μπισκότο», όπως λένε.

Έτσι, έπρεπε πρώτα να τα ενισχύσουν, για να μπορέσουν στη συνέχεια να τα επανασυναρμολογήσουν. Μετά από αυτό, έμπειροι καλλιτέχνες της παλαιοντολογίας, κατάφεραν να δημιουργήσουν το τρισδιάστατο μοντέλο της γυναίκας αυτής.

Η διαδικασία και η τελική αναπαράσταση καταγράφεται σε ένα νέο ντοκιμαντέρ των BBC Studios για το Netflix με τίτλο «Secrets of the Neanderthals» (Τα μυστικά των Νεάντερταλ) το οποίο μας παρουσιάζει όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τα πανάρχαια ξαδέλφια μας που εξαφανίστηκαν ως είδος πριν από περίπου 40.000 χρόνια.

Το κρανίο στο οποίο βασίστηκε το μοντέλο βρέθηκε στο σπήλαιο Σανιντάρ στο ιρακινό Κουρδιστάν. Εκεί είχαν ανακαλυφθεί τα λείψανα τουλάχιστον 10 ανδρών, γυναικών και παιδιών Νεάντερνταλ ήδη από τη δεκαετία του 1950.

Το 2015 όμως μια βρετανική ομάδα βρέθηκε ξανά στην περιοχή και εκεί ανακάλυψαν έναν νέο σκελετό, το οποίο ονόμασαν Shanidar Z. Ο σκελετός αποτελούνταν από ένα μεγάλο μέρος του άνω σώματος, συμπεριλαμβανομένης της σπονδυλικής στήλης, των ώμων, των χεριών και των χεριών. Εντοπίστηκε και ένα μεγάλο μέρος του κρανίου, το οποίο όμως είχε συνθλιβεί πιθανότατα από έναν βράχο που είχε πέσει από την οροφή του σπηλαίου κάποια στιγμή στο μακρινό παρελθόν και έτσι είχε πάχος μόλις 2 εκατοστά.

«Το κρανίο ήταν τόσο επίπεδο όσο μια πίτσα», είπε ο καθηγητής Γκριμ Μπάρκερ, ο οποίος ηγείται των νέων ανασκαφών στο Σανιντάρ.

Με την άδεια του τοπικού τμήματος αρχαιοτήτων, τα θραύσματα του κρανίου μεταφέρθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσα σε κομμάτια ιζήματος για να ξεκινήσει η δύσκολη διαδικασία διαχωρισμού από το χώμα, της σταθεροποίησής τους και στη συνέχεια η συναρμολόγησή τους. Η διαδικασία αυτή κράτησε περίπου έναν χρόνο.

Την αναδημιουργία του προσώπου ανέλαβαν δύο έμπειροι Ολλανδοί καλλιτέχνες, οι Αντρί και Αλφόνς Κέννις, οι οποίοι είναι γνωστοί για την ικανότητά τους να αναπαριστούν πιστά ομοιώματα αρχαίων ανθρώπων χρησιμοποιώντας οστά και απολιθώματα. Οι παλαιοντολόγοι έστειλαν στα αδέρφια Κέννις τρισδιάστατες απεικονίσεις του κρανίου της κι αυτοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ομοίωμα για το πώς μπορεί να έμοιαζε η γυναίκα.

Ποια ήταν αυτή η άγνωστη ξαδέρφη μας;

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν την λεκάνη του σκελετού καθώς αυτό θα επιβεβαίωνε απόλυτα το φύλο του. Ωστόσο, είναι αρκετά σίγουροι ότι πρόκειται για γυναίκα, ένα συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν αξιοποιώντας μία σειρά ενδείξεων και ευρημάτων –από το ανάστημα μέχρι κάποιες πρωτεΐνες ανιχνευθείσες στο σμάλτο των δοντιών.

Όσον αφορά την ηλικία της, οι επιστήμονες καταλήγουν και πάλι μελετώντας τα δόντια της ότι ήταν πιθανότατα γύρω στα 40 όταν πέθανε. Μάλιστα οι επιστήμονες κρίνουν ότι η γυναίκα είχε φθάσει στο φυσιολογικό, βιολογικό τέλος της ζωής της.

«Όταν τα δόντια φθείρονται, το μάσημα δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο ήταν. Επομένως το άτομο δεν μπορεί να φάει με τον ίδιο τρόπο», εξήγησε η Δρ Έμμα Πομερόι, παλαιοανθρωπολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, που ανακάλυψε τον σκελετό και εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ του Netflix.

«Έχουμε κάποιες άλλες ενδείξεις κακής οδοντικής υγείας – κάποιες λοιμώξεις, κάποιες ασθένειες των ούλων επίσης. Θεωρούμε λοιπόν ότι είχε φτάσει στο φυσικό τέλος της ζωής της», συμπλήρωσε.

Με έντονες ραβδώσεις φρυδιών και χωρίς πηγούνια, τα κρανία των Νεάντερταλ φαίνονται διαφορετικά από εκείνα του δικού μας είδους, του Homo sapiens, είπε η Δρ Πόμεροϊ,. Η αναδόμηση του προσώπου της Shanidar Z υποδηλώνει ότι αυτές οι διαφορές μπορεί να μην ήταν τόσο έντονες στη ζωή.

«Υπάρχει κάποια καλλιτεχνική αδεία στην αναδημιουργία του προσώπου, αλλά στην ουσία της είναι το πραγματικό κρανίο και τα πραγματικά δεδομένα για το τι γνωρίζουμε για αυτούς τους ανθρώπους», είπε.

Οι μακρινοί μας συγγενείς

Για πάρα πολύ καιρό, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι Νεάντερνταλ ήταν βάρβαροι και «απλοϊκοί» σε σύγκριση με το είδος μας. Ωστόσο, η άποψη αυτή έχει σταδιακά αλλάξει μετά τις ανακαλύψεις στο σπήλαιο Σανιντάρ.

Το εν λόγω σπήλαιο είναι διάσημο μεταξύ άλλων καθώς εκεί εντοπίστηκε αυτό που πιθανολογούν ότι είναι μια τελετή ταφής. Τα σώματα των νεκρών, σύμφωνα με τα ευρήματα, είχαν τοποθετηθεί προσεκτικά σε ένα ρέμα δίπλα σε έναν ψηλό βράχο. Όλοι οι νεκροί είχαν τον ίδιο προσανατολισμό ως προς τον τρόπο τοποθέτησης τους.

Μάλιστα η γύρη που είχε βρεθεί σε έναν σκελετό οδήγησε μερικούς επιστήμονες στην εικασία ότι οι συγκεκριμένοι Νεάντερνταλ ίσως είχαν ενταφιαστεί μαζί με λουλούδια, κάτι που υποδηλώνει πιθανόν μια ένδειξη κάποιας πρώιμης πίστης.

Ωστόσο η βρετανική ομάδα πιστεύει ότι είναι πιο πιθανό η γύρη να ξέμεινε εκεί από μέλισσες ή από ανθισμένα κλαδιά που τοποθετήθηκαν στην κορυφή των υπό ενταφιασμό σωμάτων.

Ο καθηγητής Κρις Χαντ του Πανεπιστημίου Τζον Μουρς του Λίβερπουλ αναφέρει στο BBC: «Θα δίσταζα να χρησιμοποιήσω τη λέξη ‘ταφή’. Νομίζω ότι θα χρησιμοποιούσα τη λέξη ‘τοποθέτηση’, ώστε να ξεφύγω από τις θρησκευτικές έννοιες. Αλλά δεν υπάρχει απολύτως καμία αμφιβολία ότι (οι Νεάντερνταλ) διατηρούσαν ένα συγκεκριμένο ταφικό τελετουργικό».

ΠΗΓΗ: janus.gr