Οι υψηλές θερμοκρασίες «σαρώνουν» την Ευρώπη και έχουν σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους τα τελευταία χρόνια. Με τον υδράργυρο να ανεβαίνει και τα θύματα να αυξάνονται ερευνητές επιβεβαιώνουν αυτό που μάλλον γνωρίζουμε. Οι φτωχότεροι πληρώνουν σαφώς ακριβότερο τίμημα για την υπερβολική ζέστη.

«Είναι κοινή λογική» λέει ο Χούλιο Ντίαθ Χιμένεθ, ερευνητής καθηγητής στο ινστιτούτο υγείας Carlos III της Μαδρίτης. «Ένας καύσωνας δεν είναι το ίδιο όταν βρίσκεσαι σε ένα κοινόχρηστο δωμάτιο με άλλα τρία άτομα χωρίς κλιματισμό, όπως όταν είσαι σε μια βίλα με πρόσβαση σε πισίνα και air condition».

O Ντίαθ Χιμένεθ ανήκει σε μια ομάδα η οποία διερεύνησε πώς η υπερβολική ζέστη είχε επηρεάσει 17 περιοχές στη Μαδρίτη. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι καύσωνες είχαν αντίκτυπο στη θνησιμότητα σε τρεις μόνο περιφέρειες της ισπανικής πρωτεύουσας. Εκείνες όπου τα εισοδήματα των νοικοκυριών ήταν κάτω από το μέσο όρο.

«Συνεχίσαμε με μια ανάλυση σε ολόκληρη την Ισπανία και διαπιστώσαμε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Βασικός παράγοντας για το πόσο επηρεάζεται κάποιος από τις υψηλές θερμοκρασίας είναι το επίπεδο εισοδήματος» αναφέρει ο Ισπανός ερευνητής.

Τα άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα συχνά δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε ποιοτική στέγαση, με πολλούς να ζουν σε υπερπλήρη, ανεπαρκώς αεριζόμενα σπίτια που προσφέρουν ελάχιστη ανακούφιση από τη ζέστη. Κάποιοι δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή υγειονομική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να υποφέρουν περισσότερο από ασθένειες που θα μπορούσαν να επιδεινωθούν από την υπερβολική ζέστη. Άλλοι εργάζονται σε τομείς όπως η γεωργία και οι κατασκευές όπου εκτίθενται σε μόνιμη βάση σε υψηλές θερμοκρασίες.

Ακόμη και όταν υπάρχει διαθέσιμος κλιματισμός, τα άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα είναι λιγότερο πιθανό να έχουν την οικονομική δυνατότητα να τον χρησιμοποιήσουν επαρκώς. Η οργάνωση «Save the Children» προειδοποίησε ότι ένα στα τρία παιδιά στην Ισπανία ζούσαν σε σπίτια που δεν είχαν κλιματισμό ή δεν τον χρησιμοποιούσαν. Αυτό θα μπορούσε να έχει τεράστια αρνητική επίδραση στην ψυχική και σωματική υγεία περισσότερων από δύο εκατομμύρια παιδιών στην Ισπανία. Η σχέση μεταξύ του θερμικού στρες και της φτώχειας είναι εδώ και καιρό ένα θέμα συζήτησης. Το 2019 μια έρευνα στις ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι οι γειτονιές χαμηλού εισοδήματος έχουν κατά μέσο όρο μεγαλύτερη θερμοκρασία από τις πιο πλούσιες.

«Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από άλλα μέρη του κόσμου. Οι υψηλές θερμοκρασίες λόγω της ρύπανσης από άνθρακα σκότωσαν σχεδόν 50.000 στην Ευρώπη την περασμένη χρονιά. Πρέπει να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου καθώς αυτό είναι εξαιρετικά επείγον. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι αυτή είναι η τελευταία φορά που θα έχουμε ανθρώπους να πεθαίνουν εξαιτίας της ζέστης στις ευρωπαϊκές χώρες» τονίζει η Γιαμίνα Σαχέμπ επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης του Διακρατικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Τα τελευταία χρόνια οι καύσωνες σε όλη την ήπειρο γίνονται θερμότεροι, μεγαλύτεροι και συχνότεροι, με το 2023 να κατατάσσεται ως η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί. Οι επιστήμονες αναμένουν ότι το 2024 θα πάρει άμεσα τη θέση του.

«Η υπερθέρμανση του πλανήτη σκοτώνει ανθρώπους. Και το ερώτημα για μένα είναι πόσες ζωές θα χρειαστούν για να συνειδητοποιήσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι σύμβουλοι τους και οι ειδικοί ότι η ενεργειακή φτώχεια το καλοκαίρι είναι μείζον ζήτημα;» αναφέρει ο Σαχέμπ η οποία για χρόνια πιέζει για πολιτικές που θα αναγνωρίζουν την πρόσβαση στον κλιματισμό ως δικαίωμα. «Αν σε αντιμετωπίζουν ως καταναλωτή τότε αυτό σχετίζεται με το εισόδημά σου. Έτσι ενισχύονται οι ανισότητες» τονίζει.

Οι φτωχότερες περιοχές είναι και πιο ζεστές

Τα χαμηλότερα εισοδήματα συχνά σημαίνουν επίσης ότι οι άνθρωποι έχουν λιγότερο «έλεγχο» πάνω στις περιοχές στις οποίες ζουν. Είναι πιο πιθανό να ζουν σε γειτονιές όπου κυριαρχούν η άσφαλτος και το τσιμέντο, χωρίς δέντρα και χώρους πρασίνου. «Η έρευνα που κάναμε σε 14 μεγάλες αστικές περιοχές της Ευρώπης έδειξε ότι οι κάτοικοι με χαμηλότερο εισόδημα είχαν μεγαλύτερη δυσκολία πρόσβασης σε χώρους πρασίνου για να ανακουφιστούν από τη ζέστη της πόλης. Όσοι είχαν υψηλότερα εισοδήματα, αντίθετα, είχαν πρόσβαση άνω του μέσου όρου σε αυτούς τους χώρους» τονίζει ο Άλμπι Ντουάρτε Ρότσα, ερευνητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.

Ο Ρότσα προσθέτει ότι οι περιοχές με περισσότερο πράσινο έχουν μεγαλύτερη ζήτηση άρα και υψηλότερες τιμές. Οι φτωχότεροι μένουν στις πυκνοκατοικημένες περιοχές όπου τα κτήρια έχουν εξαφανίσει το πράσινο. Άνθρωποι που είδαν το εισόδημα τους να μειώνεται αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε περιοχές όπου δεν έχουν πρόσβαση σε κάποιο χώρο πρασίνου.

Ο Ρότσα καλεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους πολιτικούς να δουν την ανακούφιση από τις υψηλές θερμοκρασίες ως υπηρεσία που πρέπει να παρέχεται, παρόμοια με τη δημόσια συγκοινωνία ή τον καθαρισμό δρόμων, με μέτρα που κυμαίνονται από τη φύτευση δέντρων έως την εγκατάσταση πράσινων προσόψεων κτηρίων με έμφαση σε περιοχές που δεν έχουν χώρους πρασίνου.

«Θα ήταν ένα μικρό βήμα προς τη διόρθωση της επιτομής της περιβαλλοντικής αδικίας. Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί οι ομάδες ανθρώπων που είναι λιγότερο υπεύθυνες για την κλιματική αλλαγή είναι συχνά αυτές που επηρεάζονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της» αναφέρει.

Με πληροφορίες από Guardian, janus.gr