Το να μετατρέψει κανείς τα περιττώματα ζώων σε απογόνους φαντάζει αδιανόητο, μπορεί ωστόσο να γίνει πραγματικότητα εάν οι ερευνητές καταφέρουν να ολοκληρώσουν ένα νέο πρότζεκτ που στοχεύει στη διάσωση απειλούμενων ειδών από την εξαφάνιση.

Από τις λεοπαρδάλεις μέχρι τις θαλάσσιες χελώνες, τα ζώα παγκοσμίως βρίσκονται σε κίνδυνο, με ορισμένους επιστήμονες να χαρακτηρίζουν τη μαζική απώλεια άγριας ζωής τις τελευταίες δεκαετίες ως «βιολογική εξόντωση».

Τώρα, οι ερευνητές διερευνούν εάν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα περιττώματα των ζώων για τη συλλογή και αξιοποίηση της γενετικής ποικιλομορφίας τους.

Το πρότζεκτ, που έχει ονομαστεί «ζωολογικός κήπος των περιττωμάτων», βασίζεται σε μια απλή αρχή: εκτός από αχώνευτη τροφή, βακτήρια και χολή, τα κόπρανα περιέχουν επίσης κύτταρα από το ίδιο το ζώο που τα απέθεσε, τα οποία αποβάλλονται από την εσωτερική επένδυση του εντέρου.

Το σημαντικότερο είναι ότι η έρευνα έχει δείξει πως ορισμένα από αυτά τα κύτταρα παραμένουν ζωντανά, τουλάχιστον όταν τα περιττώματα είναι φρέσκα.

«Είναι σε πολύ αρχικά στάδια», δήλωσε η καθηγήτρια Σουζάνα Ουίλιαμς από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία ηγείται της ερευνητικής ομάδας. «Αλλά μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα φαίνονται πολύ θετικά», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι όχι μόνο έχουν απομονώσει ζωντανά κύτταρα από περιττώματα ποντικών, αλλά και από κοπριά ελέφαντα.

Ενίσχυση της γενετικής ποικιλομορφίας

Η ελπίδα είναι ότι αυτά τα κύτταρα μπορούν να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση της γενετικής ποικιλομορφίας των ειδών, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιβίωσής τους.

Η προσέγγιση αυτή, γνωστή ως «γενετική διάσωση», μπορεί να εφαρμοστεί με διάφορους τρόπους.

Αρχικά, το DNA από τα κύτταρα θα μπορούσε να αναλυθεί για να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τη γενετική ποικιλομορφία διαφορετικών πληθυσμών, ενισχύοντας έτσι τις προσπάθειες διατήρησης.

Εάν, όμως, τα κύτταρα μπορούν να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν, ανοίγει μια ακόμη πιο εντυπωσιακή δυνατότητα: η δημιουργία ζώων μέσω προηγμένων τεχνικών αναπαραγωγής.

Κλωνοποίηση και δημιουργία νέων οργανισμών

Μία από αυτές τις τεχνικές είναι η κλωνοποίηση, κατά την οποία ο πυρήνας ενός κυττάρου εισάγεται σε ένα ωάριο δότη, εφαρμόζεται ηλεκτρική ώθηση, και το έμβρυο εμφυτεύεται σε παρένθετη μητέρα, δημιουργώντας έναν γενετικό «δίδυμο» του αρχικού ζώου.

Ακόμη πιο συναρπαστική είναι η προοπτική της επαναπρογραμματισμένης κυτταρικής διαφοροποίησης, κατά την οποία τα κύτταρα μπορούν να μετατραπούν σε οποιοδήποτε είδος κυττάρου – συμπεριλαμβανομένων ωαρίων και σπερματοζωαρίων.

«Εάν χρησιμοποιήσουμε ωάρια και σπέρμα, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη φυσική αναπαραγωγή και τη γενετική ανασυνδυασμό που συμβαίνει κατά τη διαδικασία αυτή», δήλωσε η Δρ Άσλι Χάτσινσον, υπεύθυνη του προγράμματος Revive & Restore, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης προστασίας της φύσης με έδρα τις ΗΠΑ, που χρηματοδοτεί το έργο.

Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε γενετική ποικιλομορφία χωρίς να χρειάζεται η σύλληψη και μεταφορά ζώων από διάφορα μέρη του κόσμου, ή η συλλογή σπέρματος και ωαρίων.

Γονιδιακή επεξεργασία και αποκατάσταση εξαφανισμένων ειδών

Η τεχνική αυτή θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει στους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν μεθόδους γονιδιακής επεξεργασίας για την καλύτερη κατανόηση των γονιδίων που σχετίζονται με ασθένειες ή προσαρμογές στο περιβάλλον.

Η γονιδιακή επεξεργασία ήδη εξετάζεται από το Revive & Restore για την αναβίωση του εξαφανισμένου Ταχυδρομικού Περιστεριού, ενώ η βιοτεχνολογική εταιρεία Colossal εργάζεται για την αναβίωση του μαμούθ.

Η κρυοσυντήρηση κυττάρων σε υγρό άζωτο στους -196°C επιτρέπει τη διατήρηση του DNA επ’ αόριστον, διασφαλίζοντας ότι μπορεί να αξιοποιηθεί για εφαρμογές που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί.

Παρά τις ελπίδες που γεννά το πρόγραμμα, ορισμένοι οικολόγοι υποστηρίζουν ότι η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία.

«Ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσουμε τα είδη είναι να αποτρέψουμε την παρακμή τους προτού φτάσουν σε σημείο που τέτοιες τεχνολογίες να είναι απαραίτητες», δήλωσε ο Πολ ντε Ορνέλλας, επικεφαλής σύμβουλος άγριας ζωής στο WWF Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο Δρ Ντέιβιντ Γιαχόφσκι, ειδικός στη διατήρηση του μαυροπόδαρου κουνάβι, πρόσθεσε ότι η γενετική διάσωση από μόνη της δεν αρκεί.

«Το να παράγουμε περισσότερα ζώα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχουμε αφαιρέσει τις απειλές στο φυσικό περιβάλλον τους, ώστε να επιβιώσουν όταν απελευθερωθούν», είπε.

Ωστόσο, οι επιστήμονες της ομάδας «Poo Zoo» πιστεύουν ότι οι παραδοσιακές και σύγχρονες τεχνικές μπορούν να λειτουργήσουν παράλληλα.

«Δεν λέω ότι πρέπει να σταματήσουμε την προστασία των οικοσυστημάτων και τις προσπάθειες διατήρησης», είπε η Δρ Ριάννον Μπόλτον από τον Ζωολογικό Κήπο του Τσέστερ, που συμμετέχει στο έργο. «Απλώς πιστεύω ότι, λόγω της κρίσιμης κατάστασης, πρέπει να δοκιμάσουμε πολλαπλές προσεγγίσεις».


Με πληροφορίες του Guardian