Σε επίσημη καταγγελία μέσω ανακοίνωσης προχώρησε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στην Κύπρο, για «άτυπη επαναπροώθηση» μεταναστών που προσπαθούσαν να φτάσουν στη χώρα μας, με βάρκες από τη Συρία. Περιστατικό που έλαβε χώρα στις 14 Μαρτίου, τέσσερις ημέρες δηλαδή πριν από το πολύνεκρο ναυάγιο, που σημειώθηκε κοντά στις ακτές του Κάβο Γκρέκο.

Ένα πολύνεκρο ναυάγιο από το οποίο διασώθηκαν μόνο δύο Σύροι μετανάστες κατά τη διάρκεια της έρευνας διάσωσης που έχει στηθεί, ενώ από τη θάλασσα ανασύρθηκαν επτά σοροί, ο θάνατος των οποίων αποδόθηκε σε πνιγμό εντός ύδατος σύμφωνα με τα ευρήματα της ιατροδικαστικής υπηρεσίας. Οι έρευνες για εντοπισμό προσώπων συνεχίστηκαν και χθες, χωρίς ωστόσο να έχουν αποτέλεσμα και οι ελπίδες για ανεύρεση αγνοουμένων, όσο περνάει ο χρόνος, εξανεμίζονται.

Την ίδια ώρα, ο δημοσιογράφος του Σίγμα και παρουσιαστής της εκπομπής «24 ώρες μαζί», Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, κατέθεσε δημόσια από το κανάλι της εκπομπής στο YouTube, την προσωπική του μαρτυρία για το περιστατικό, το οποίο καταγγέλθηκε από την UNHCR. Βίντεο και εικόνες, τις οποίες παρέθεσε δείχνουν τη βιαιότητα με την οποία τα μέλη των σκαφών της Κύπρου επαναπροώθησαν τις δύο βάρκες (στις οποίες επέβαιναν μικρά παιδιά), πίσω στη Συρία. Πρακτικές που είναι αντίθετες με τη διεθνή νομική αρχή της μη-επαναπροώθησης.

Η ανακοίνωση της UNHCR στην Κύπρο

Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της η UNHCR, «το περιστατικό αφορούσε τρεις βάρκες με περίπου 80 Σύρους υπηκόους, περιλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, που είχαν αναχωρήσει από τη Συρία και έφτασαν στην Κύπρο. Αυτές οι βάρκες φέρεται να αναχαιτίστηκαν από τις κυπριακές αρχές, με αποτέλεσμα οι Σύροι υπήκοοι να επιστραφούν βίαια στη Συρία από όπου είχαν φύγει».

«Η UNHCR επιθυμεί να επαναλάβει την πάγια έκκλησή της προς τα κράτη να απέχουν από άτυπες επαναπροωθήσεις και συνοπτικές επιστροφές ατόμων χωρίς νομικές και διαδικαστικές εγγυήσεις. Τέτοια μέτρα αντίκεινται στις υποχρεώσεις των κρατών για μη επαναπροώθηση και δεν ευθυγραμμίζονται με το διεθνές δίκαιο», σημειώνει στην ανακοίνωση η Υπάτη Αρμοστεία.

Προσθέτει ότι «επιχειρήσεις επιβολής του νόμου, περιλαμβανομένων αυτών στο πλαίσιο θαλάσσιων μετακινήσεων, πρέπει να διεξάγονται με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, περιλαμβανομένου του προσφυγικού δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και δεν πρέπει να οδηγούν σε καταστάσεις που παραβιάζουν την απαγόρευση της επαναπροώθηση».

«Η διεθνής νομική αρχή της μη-επαναπροώθησης απαγορεύει σε όλα τα κράτη, ακόμα και αυτά που ενδέχεται να μην είναι συμβαλλόμενα μέρη σε σχετικές συμβάσεις, να εμπλέκονται σε οποιαδήποτε ενέργεια που ενέχει κίνδυνο να οδηγήσει στην απομάκρυνση ενός ατόμου σε χώρα/περιοχή όπου θα κινδύνευε να υποστεί δίωξη ή σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεχίζει η ανακοίνωση. Η άρνηση πρόσβασης στην επικράτεια ενός κράτους ή οποιαδήποτε άλλα μέτρα απομάκρυνσης, χωρίς να έχει προηγηθεί ατομική αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων επαναπροώθησης είναι επίσης αντίθετη με την αρχή της μη επαναπροώθησης», σημειώνει.

Αναφορικά με τους πολίτες που φεύγουν από τη Συρία, η UNHCR συνεχίζει να απευθύνει έκκληση στα κράτη όπως επιτρέπουν πρόσβαση στην επικράτειά τους, διασφαλίζουν το δικαίωμά τους να αιτηθούν άσυλο και τον σεβασμό της αρχής της μη- επαναπροώθησης ανά πάσα στιγμή. Επαναλαμβάνει επίσης την έκκλησή της προς τα κράτη να μη διενεργούν βίαιες επιστροφές Σύρων και πρώην μόνιμων κατοίκων της Συρίας, σε οποιοδήποτε μέρος της Συρίας, αναφέρει η ανακοίνωση.

«Έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές στη Συρία και πολλοί, περιλαμβανομένης της UNHCR, βλέπουν μια ευκαιρία για ανάκαμψη. Ωστόσο, η κατάσταση ασφαλείας παραμένει ρευστή και ορισμένοι Σύροι δεν αισθάνονται ασφαλείς να παραμείνουν», καταλήγει στην ανακοίνωσή της η Υπάτη Αρμοστεία.

Μαρτυρία από Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου

Το περιστατικό το οποίο καταγγέλθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία, φέρεται να επιβεβαιώνεται από την προσωπική μαρτυρία του δημοσιογράφου, Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου. Σύμφωνα με τα όσα είπε, ο ίδιος το βράδυ της 13ης Μαρτίου δέχθηκε τηλεφώνημα από Σύρο, μόνιμο κάτοικο Κύπρου, τον οποίο γνωρίζει εδώ χρόνια και ο οποίος σε κατάσταση πανικού τον πληροφόρησε πως δεν είχαν σημεία ζωής από δύο βάρκες που αναχώρησαν από την Ταρτούς της Συρίας, με 80 Αλαουίτες και χριστιανούς -κυρίως γυναικόπαιδα- που είχαν προορισμό την Κύπρο. Σε αυτές τις βάρκες επέβαιναν συγγενείς του.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες των συγγενών που βρέθηκαν στο αλιευτικό καταφύγιο στο Παραλίμνι, όταν επικοινώνησαν με την αστυνομία εισέπραξαν απαξίωση. Ο δημοσιογράφος, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, στην προσπάθειά του να βοηθήσει, επικοινώνησε με αξιωματικό υπηρεσίας στο αρχηγείο αστυνομίας, αλλά και με στέλεχος υπουργείου. Ο αξιωματικός τον διαβεβαίωσε πως δεν έχουν υπ' όψιν τους πληροφορίες για αγνοούμενες βάρκες, ενώ το στέλεχος του υπουργείο είπε πως το θέμα το χειρίζονται οι αρχές και πως δεν τιθόταν θέμα για την υγεία των ανθρώπων που βρίσκονταν στις βάρκες.

Μερικά 24ωρα αργότερα, ο Σύρος πληροφόρησε τον δημοσιογράφο πως στη μέση της διαδρομής οι βάρκες των μεταναστών έπεσαν σε δύο σκάφη της ΚΔ και δεν τους επετράπη να συνεχίσουν την πορεία τους για την Κύπρο. Στη συνέχεια, ανέβασαν σε ένα από τα μεγάλα σκάφη της ΚΔ τον κόσμο. Σύμφωνα με την καταγγελία, οι αστυνομικοί φόρεσαν χειροπέδες στους άνδρες, ενώ ένα υψηλόβαθμο στέλεχος τούς απειλούσε με υπηρεσιακό όπλο «για να μη σηκώσουν το κεφάλι τους».

Μετά από κάποιες ώρες τους κατεύθυναν προς τον Λίβανο για να τους αφήσουν εκεί, ωστόσο οι αρχές του Λιβάνου δεν τους δέχθηκαν. Στη συνέχεια τους κατεύθυναν προς τη Συρία και τους κάλεσαν να επιβιβαστούν ξανά στις βάρκες τους, ξεκαθαρίζοντάς τους ότι δεν μπορούν να πάνε προς την Κύπρο. Οι μετανάστες επέστρεψαν τελικά στη Συρία στις 15 Μαρτίου.