Οι δύο πιο ευρέως γνωστές επιστημονικές εκτιμήσεις αποδίδουν στη ρύπανση της ατμόσφαιρας περίπου 7 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Αλλά οι σχετικές δημοσιευμένες έρευνες καλύπτουν ένα ευρύ, γενικό φάσμα αιτιών για τους θανάτους αυτούς. Πιο πρόσφατες μελέτες τείνουν να αποδίδουν υψηλότερο αριθμό θανάτων στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι το πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο έγινε χειρότερο, αλλά ότι τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα υποδηλώνουν πως οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία της έκθεσης στην αέρια ρύπανση είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

Ένας από τους τομείς των επιπτώσεων αυτών, προφανώς ελάχιστα διερευνημένος μέχρι στιγμής, αφορά την ψυχική υγεία και τις γνωστικές ικανότητες. Τελευταία μελέτη από τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Πεκίνου σε συνεργασία με το Imperial College του Λονδίνου έδειξε ότι η μακροχρόνια έκθεση ακόμη και σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και άγχος, ένα εύρημα που για πρώτη φορά συνδέει ευθέως την ποιότητα του αέρα με την ψυχική υγεία.

Οι ερευνητές άντλησαν δεδομένα για 389.185 άτομα από το πρόγραμμα Biobank, μία μεγάλης κλίμακας βάση βιοϊατρικών δεδομένων του Ηνωμένου Βασιλείου προς εξυπηρέτηση ερευνητικών σκοπών που περιέχει σε βάθος γενετικές και υγειονομικές πληροφορίες από περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους. Μοντελοποιώντας τα δεδομένα και βαθμολογώντας την ατμοσφαιρική ρύπανση στις περιοχές όπου ζούσαν οι συμμετέχοντες του δείγματος, συμπεριλαμβανομένων των μικροσωματιδίων PM2,5 και PM10, του διοξειδίου και του μονοξειδίου του αζώτου, οι επιστήμονες εντόπισαν 13.131 περιπτώσεις κατάθλιψης και 15.835 άγχους σε μια περίοδο παρακολούθησης περίπου 11 ετών.

Καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση αυξανόταν, αυξάνονταν και οι περιπτώσεις κατάθλιψης και άγχους. Ωστόσο, οι καμπύλες έκθεσης-απόκρισης ήταν μη γραμμικές, με πιο απότομες αυξήσεις να παρατηρούνται σε χαμηλότερα επίπεδα ρύπανσης και τάσεις υποχώρησης σε υψηλότερα, υποδηλώνοντας ότι η μακροχρόνια έκθεση σε χαμηλά επίπεδα ρύπανσης ήταν εξίσου πιθανό να οδηγήσει σε ψυχικές διαταραχές όπως η έκθεση σε υψηλά.

Λανθασμένες κινήσεις

Μια άλλη επιστημονική μελέτη που καλύπτει ένα ανάλογο «φάσμα», αυτό του επηρεασμού των γνωστικών λειτουργιών από την ποιότητα του αέρα, και είδε επίσης πρόσφατα, το φως της δημοσιότητας σύμφωνα με τον Guardian, καταλήγει σε ακόμη ένα πιο εκπληκτικό συμπέρασμα: Οι σκακιστές τείνουν να κάνουν περισσότερα και σοβαρότερα λάθη στις παρτίδες τους όταν παίζουν σε περιοχές όπου η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υψηλή!

Οι ειδικοί χρησιμοποίησαν υπολογιστικά μοντέλα για να αναλύσουν την ποιότητα των παιχνιδιών και διαπίστωσαν ότι με μια μέτρια αύξηση των μικροσωματιδίων στον αέρα η πιθανότητα να κάνουν λάθος οι σκακιστές στις κινήσεις τους αυξάνονταν κατά 2,1 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η σοβαρότητα των σφαλμάτων τους ήταν υψηλότερη κατά 10,8%.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Management Science, μελέτησε τις επιδόσεις 121 σκακιστών σε τρία τουρνουά επτά γύρων στη Γερμανία το 2017, το 2018 και το 2019, περιλαμβάνοντας περισσότερες από 30.000 σκακιστικές κινήσεις. Οι ερευνητές συνέκριναν τις πραγματικές κινήσεις που έκαναν οι παίκτες με τις βέλτιστες κινήσεις που θα έπρεπε να κάνουν με βάση τις υποδείξεις της ισχυρής σκακιστικής μηχανής Stockfish.

Στους χώρους του τουρνουά, οι ερευνητές προσάρτησαν τρεις συνδεδεμένους στο διαδίκτυο αισθητήρες ποιότητας αέρα για να μετρήσουν το διοξείδιο του άνθρακα, τις συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων και τη θερμοκρασία. Κάθε τουρνουά διήρκησε οκτώ εβδομάδες, πράγμα που σημαίνει ότι οι παίκτες αντιμετώπισαν ποικίλες συνθήκες αέρα στο διάστημα αυτό.

«Διαπιστώσαμε ότι όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, κάνουν περισσότερα λάθη και κάνουν μεγαλύτερα λάθη», τόνισε μιλώντας στον Guardian ο Χουάν Παλάσιος, οικονομολόγος στο Εργαστήριο Βιώσιμης Αστικοποίησης του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και συν-συντάκτης της επιστημονικής εργασίας.

Οι ερευνητές εξέτασαν ιστορικά δεδομένα για να δουν αν τα ευρήματά τους επαναλαμβάνονται, χρησιμοποιώντας δεδομένα από αγώνες 20 ετών από την πρώτη κατηγορία του γερμανικού πρωταθλήματος σκακιού. Αφού συνυπολόγισαν άλλες αιτίες, όπως ο θόρυβος, οι μεταβολές της θερμοκρασίας και οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα, διαπίστωσαν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθυνόταν για την πτώση των επιδόσεων των παικτών.

«Είναι καθαρά η τυχαία έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση που καθορίζει τις επιδόσεις αυτών των ανθρώπων», δήλωσε ο ερευνητής. «Απέναντι σε συγκρίσιμους αντιπάλους στον ίδιο γύρο του τουρνουά, η έκθεση σε διαφορετικά επίπεδα ποιότητας του αέρα κάνει τη διαφορά στην ποιότητα των κινήσεων και των αποφάσεων», πρόσθεσε.

Ο Λέον Γουάτσον του ιστότοπου Chess.com δήλωσε ότι οι επαγγελματίες παίκτες παρακολουθούν ήδη την ποιότητα του αέρα ενώ παίζουν. «Η γνωστική λειτουργία είναι προφανώς απίστευτα σημαντική στο σκάκι και ήδη μερικοί από τους κορυφαίους παίκτες όπως ο Μάγκνους Κάρλσεν και ο Ανίς Γκίρι έχουν καταλάβει πόσο σημαντική είναι η ποιότητα του αέρα», δήλωσε.

Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε στους σκακιστές, οι επιστήμονες τονίζουν ότι αφορά οποιονδήποτε κάνει πνευματική εργασία σε μολυσμένες περιοχές και σαφώς ο επηρεασμός των γνωστικών λειτουργιών από την κακή ποιότητα του αέρα μπορεί να έχει οικονομικό κόστος.

Με πληροφορίες από avgi.gr/Guardian