Φωτογραφίες: Θεοδώρα Ιακώβου

Περνώντας από τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας-Λεμεσού, είναι σχεδόν αδύνατον να μην προσέξεις τα υπερμεγέθη μηχανήματα που νυχθημερόν παράγουν το τσιμέντο που «έχτισε» όλες τις κυπριακές κατασκευές και παράλληλα δεκάδες άλλες σε γειτονικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.

Πριν από μερικά χρόνια η διοίκηση της εταιρείας ακολουθούσε μια πιο εσωστρεφή πολιτική προς την κοινωνία, αλλά και για τη θέση της στην αγορά.

Η αλλαγή πολιτικής άλλαξε από το 2011, όπου και δημιουργήθηκε η καινούργια μονάδα, με τη διοίκηση της εταιρείας να αλλάζει τρόπο διαχείρισης της εικόνας της Τσιμεντοποιίας, δίνοντας προς τα έξω πληροφορίες για τις δράσεις, τις ενέργειες και το έργο της μονάδας, τόσο σε εσωτερικό (δικό της) επίπεδο όσο και σε ευρύτερο, κοινωνικό πλαίσιο.

Η εικόνα που είχαμε σχηματίσει στο μυαλό μας λίγο πριν φτάσουμε στις εγκαταστάσεις της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού, ήταν ενός χώρου με έντονες οσμές, οχληρία, σκόνη -γενικότερα, ένα αφιλόξενο περιβάλλον- όπου οι εργαζόμενοι θα ήταν βγαλμένοι από ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου της δεκαετία του 50’.

Ουδόλως! Από την είσοδό μας κιόλας στον χώρο, ήρθαμε αντιμέτωποι με μοντέρνα γραφεία, με ελάχιστους τοίχους και κλειστές πόρτες, με το γυαλί να υπάρχει ως κεντρικό στοιχείο σε όλο τον χώρο. Κάτι που, όπως μας εξήγησε λίγο αργότερα η Διευθύντρια Ανθρωπίνων Πόρων, Δέσποινα Κνέκνα, έγινε μετά από εισηγήσεις των εργαζομένων, οι οποίοι ήθελαν περισσότερη διαφάνεια, αλλά και περισσότερη οικειότητα με τους ανθρώπους που εργάζονται στα γραφεία της εταιρείας. Όπως υποστηρίζει η κυρία Κνέκνα, «σημαντική συμβολή στην εξέλιξη και την ανάπτυξη της εταιρείας, έχει η άμεση επικοινωνία με το προσωπικό, το οποίο μπορεί να εκφράσει εισηγήσεις, παράπονα και παρατηρήσεις, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από το αρμόδιο τμήμα και οι περισσότερες υλοποιούνται».

Η Τσιμεντοποιία Βασιλικού λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως, 365 ημέρες τον χρόνο, παράγοντας περίπου 5.500 τόνους τσιμέντου ημερησίως. Από τα 5 διαφορετικά είδη τσιμέντου που παράγει η μονάδα, συσκευάζεται (σε σακούλια) το τσιμέντο 32,5 και το 52,5 (το λευκό τσιμέντο), το οποίο δεν παράγεται στην Κύπρο αλλά εισάγεται. Τα υπόλοιπα είδη πωλούνται χύμα στις εταιρείες παραγωγής σκυροδέρματος.

Η Τσιμεντοποιία Βασιλικού σε αριθμούς (και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία)

* Στην Τσιμεντοποιία Βασιλικού εργάζονται σήμερα 253 άτομα.

* Στην εταιρεία εργάζονται σήμερα πέραν των 35 γυναικών, σε αντίθεση με τις μόλις 3 που εργάζονταν στο παρελθόν.

* Τουλάχιστον 5 εργαζόμενοι μετακινούνται εντός της μονάδας με ποδήλατα που τους παρέχει η εταιρεία.

* Το 2013 η εταιρεία ξεκίνησε το πρόγραμμα «Ακαδημία Ταλέντων», με στόχο να δώσει τη δυνατότητα σε άνεργους πτυχιούχους να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία και ταυτόχρονα να εμπλουτίσει το δυναμικό της.

* Εδώ και ένα χρόνο λειτουργεί θερινό σχολείο στην κοινότητα Ζυγίου, κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, για τα παιδιά των εργαζομένων αλλά και των κοινοτήτων.

* Παλαιότερα η Τσιμεντοποιία παρήγαγε και λευκό τσιμέντο, το οποίο καταργήθηκε. Πλέον το εισάγει από την Αίγυπτο.

Σημαντική Σημείωση

Πριν ξεκινήσει η ξενάγηση στους χώρους της μονάδας φρόντισαν να μας εξοπλίσουν με φωσφορίζοντα γιλέκα, κράνη, προστατευτικά γυαλιά και ειδικά προστατευτικά παπούτσια, τηρώντας όλους τους προβλεπόμενους κανόνες ασφαλείας.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η σχέση με τις κοινότητες και οι βελτιωτικές ενέργειες

Δίχως αμφιβολία, η Τσιμεντοποιία Βασιλικού αποτελεί μία βαριά βιομηχανία, με ογκώδη μηχανήματα, που επεξεργάζονται απόβλητα και άλλα διάφορα υλικά, έως ότου παραχθεί το τελικό προϊόν.

Μεταξύ άλλων, η Τσιμεντοποιία Βασιλικού παραλαμβάνει εναλλακτικά καύσιμα τα οποία με την καύση τους απελευθερώνουν θερμική ενέργεια, όπως πασσάλους της ΑΗΚ, λάστιχα αυτοκινήτων, υπολείμματα από εγκαταστάσεις ανακύκλωσης της Green Dot, ογκώδη υλικά από τα πράσινα σημεία (καναπέδες, στρώματα, γραφεία κ.α.), και διάφορα άλλα υλικά τα οποία έρχονται για καταστροφή, όπως καπνικά προϊόντα, ή προϊόντα που έχουν λήξει (εκτός τροφών).

Παράλληλα, η μονάδα δέχεται και απόβλητα που με την καύση τους δεν απελευθερώνουν θερμική ενέργεια, όπως γυαλί, διάφορες λάσπες και τέφρες, τα οποία συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία ως μέρος των πρώτων υλών.

Τα παραλαμβανόμενα απόβλητα τυγχάνουν προετοιμασίας (π.χ. τεμαχισμό), και στη συνέχεια συναποτεφρώνονται στον τσιμεντοκλίβανο με άλλα συμβατικά καύσιμα (π.χ. κάρβουνο), για έψηση (βράσιμο) των πρώτων υλών και παραγωγή κλίνκερ.

«Πλεονέκτημα της συναποτέφρωσης αποβλήτων - εναλλακτικών καυσίμων και πρώτων υλών στον τσιμεντοκλίβανο είναι η ενσωμάτωση της παραγόμενης τέφρας στο προϊόν κλίνκερ, ως μέρος της πρώτης ύλης», όπως μας τόνισε ο Διευθυντής Περιβάλλοντος και Εναλλακτικών Καυσίμων της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού, Σάββας Πέτρου.

«Η Περιβαλλοντική Πολιτική της εταιρείας είναι να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα που να εξασφαλίζουν την προστασία του Περιβάλλοντος. Εξάλλου, η νέα μονάδα που χτίστηκε και τέθηκε σε λειτουργία το 2011, υλοποιήθηκε με βάση τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές για τον συγκεκριμένο κλάδο, ώστε να διασφαλίζεται και η περιβαλλοντικά πιο φιλική λειτουργία της εγκατάστασης», προσθέτει ο κύριος Πέτρου.

Σχολιάζοντας το κομμάτι της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ανέφερε πως εκτός από τα φίλτρα που είναι εγκατεστημένα σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, συνεχώς γίνονται ενέργειες που θα συμβάλουν στην περεταίρω προστασία του Περιβάλλοντος, όπως δαπεδόστρωση χωμάτινων επιφανειών του εργοστασίου, κάτι που προφανώς θα συμβάλει στη μείωση της παραγωγής σκόνης.

Επιπρόσθετα, οι περιβαλλοντικές άδειες που κατέχει η εγκατάσταση καθορίζουν το καθεστώς παρακολούθησης, ελέγχων, και άλλων υποχρεώσεων που αφορούν τους αέριους ρύπους και στερεά και υγρά απόβλητα που τυγχάνουν παραγωγής και διαχείρισης στην εγκατάσταση.

Στο κεντρικό φουγάρο της κύριας δραστηριότητας της εγκατάστασης, που είναι η γραμμή έψησης κλίνκερ, υπάρχει εγκατεστημένος αναλυτής που παρακολουθεί και καταγράφει σε συνεχή βάση συγκεκριμένους αέριους ρύπους, ενώ δύο φορές το χρόνο εξωτερικό διαπιστευμένο εργαστήριο στον τομέα της μέτρησης αέριων ρύπων διεξάγει επιπρόσθετες μετρήσεις και έλεγχο ορθής λειτουργίας του αναλυτή. Επιπρόσθετες μετρήσεις αέριων ρύπων πραγματοποιεί και το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, το οποίο εν τέλει ανακοινώνει τα αποτελέσματα όλων των μετρήσεων.

Κατά τη διάρκεια του χρόνου, οι αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες (Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, Τμήμα Περιβάλλοντος), διεξάγουν επιθεωρήσεις ώστε να ελέγχεται η συμμόρφωση της εγκατάστασης με τους όρους των περιβαλλοντικών αδειών.

Η πυρκαγιά ελαστικών στην περιοχή και οι αντιδράσεις των γύρω κοινοτήτων

Ήταν πριν από περίπου δύο χρόνια όταν μια πυρκαγιά που ξέσπασε σε ένα σωρό με ελαστικά προκάλεσε έντονες ανησυχίες στις γύρω περιοχές σχετικά με κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τη διαχείριση παρόμοιων υλικών.

Όπως αναφέρει ο κ. Πέτρου, από τότε έως σήμερα έχουν γίνει πολλές βελτιωτικές ενέργειες για να μειωθούν τέτοιοι κίνδυνοι και να μετριαστούν οι ανησυχίες των κοινοτήτων.

Τα ελαστικά που παραλαμβάνονται, πλέον, μεταφέρονται στο λατομείο της Καλαβασού, όπου υπάρχει φύλακας επί 24ωρου βάσεως, ενώ παράλληλα υπάρχουν επαρκή συστήματα ασφαλείας και πυρόσβεσης. Στο λατομείο γίνεται και η προετοιμασία των ελαστικών πριν μεταφερθούν στη μονάδα.

Ο έλεγχος των θαλάσσιων υδάτων

Η περιβαλλοντική άδεια που κατέχει η μονάδα επιβάλλει και αντίστοιχους ελέγχους στα θαλάσσια ύδατα της περιοχής, τα οποία ελέγχονται μία με δύο φορές το χρόνο για την ποιότητά τους.

Το πρώτο και κύριο βιομηχανικό λιμάνι της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το λιμάνι της Τσιμεντοποιίας χτίστηκε εξ ’ολοκλήρου από την εταιρεία το 1984, με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών της σε εισαγωγές και εξαγωγές. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η εταιρεία αποφάσισε να χρησιμοποιεί το λιμάνι και για εξυπηρέτηση τρίτων εταιρειών με σκοπό την αύξηση των εισοδημάτων της.

Το λιμάνι του Βασιλικού υπάγεται στην Αρχή Λιμένων, υπάρχει, όμως, συμφωνία διαχείρισης από το Τσιμεντοποιείο για 50 έτη.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι να εξυπηρετούνται τα πλοία το γρηγορότερο δυνατόν. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεις την αξιοπιστία σου ως εταιρεία, μειώνεις κατά πολύ το κόστος του πελάτη, ενώ όσο πιο γρήγορα απελευθερώνεις το λιμάνι από τα πλοία, τόσο περισσότερα πλοία μπορείς να εξυπηρετείς στο τέλος του χρόνου», σημειώνει ο Θεόδωρος Φωκά, Προϊστάμενος του Τμήματος Λιμενικών Εγκαταστάσεων.

Συνήθως, τα πλοία που εισέρχονται, παραμένουν για μερικές ημέρες στο λιμάνι, με το πλήρωμα να παραμένει εντός του πλοίου. Αν παραστεί ανάγκη, ωστόσο, να βγουν και να κινηθούν εκτός, τότε οι υπεύθυνοι το λιμανιού επικοινωνούν με το Immigration για να λάβουν τις απαραίτητες άδειες για το πλήρωμα.

Το πιο μεγάλο πλοίο που δέχτηκε ποτέ το λιμάνι του Βασιλικού ήταν μήκους 190 μέτρων. Όπως τονίζει ο κος Φωκά, υπάρχουν αυστηροί κανόνες ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται. Οι κανόνες προβλέπουν πως τα πλοία πρέπει να έχουν μέγιστο μήκος 175 μέτρα και 8,5 μέτρα βύθισμα. «Στο μήκος μπορείς να κάνεις μια εξαίρεση, γιατί υπάρχει περιθώριο, στο βάθος, όμως, δεν μπορείς να ‘κλέψεις’ ούτε εκατοστό, αφού αν η στάθμη της θάλασσας είναι λίγο πιο χαμηλή, τότε το πλοίο υπάρχει κίνδυνος να κολλήσει στον βυθό».

Ο έλεγχος των πλοίων που εισέρχονται στην Κυπριακή Δημοκρατία εκτελείται κανονικά, όπως προβλέπει η νομοθεσία. Για να μπορέσει να προσεγγίσει ένα πλοίο το λιμάνι, πρέπει να παρουσιάσει μία σωρεία εγγράφων προηγουμένως τα οποία θα καταχωρηθούν στο σύστημα της Αρχής Λιμένων, όπου εκεί έχουν πρόσβαση όλες οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Αφού πάρει τις τελικές εγκρίσεις, μπορεί να εισέλθει στο λιμάνι.

Οι αιφνιδιαστικοί έλεγχοι από την Αστυνομία

Παρότι έως σήμερα δεν έχει προκύψει κάποιο περίεργο περιστατικό με κάποιο πλοίο, η Αστυνομία κάποιες φορές προβαίνει σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους στα πλοία που εισέρχονται στο λιμάνι για να ελέγξει διάφορες πληροφορίες που έχει λάβει. «Μια φορά θυμάμαι να προσεγγίζουν με ελικόπτερο ένα πλοίο πριν καν μπει στο λιμάνι και να κατεβαίνουν με σχοινιά οι αστυνομικοί στο κατάστρωμα για να κάνουν έλεγχο για ναρκωτικά. Δεν βρήκαν κάτι, αλλά το πλήρωμα τρομοκρατήθηκε από το σκηνικό», θυμάται ο κύριος Φωκά.

Η παρουσία των ψαράδων στην περιοχή

Ένα πρόβλημα που εντοπίζεται είναι οι ψαράδες και οι ψαροντουφεκάδες, οι οποίοι προσπαθούν να εισέλθουν στην περιοχή, αγνοώντας τους κανόνες ασφαλείας και τους κινδύνους που ελλοχεύει η κίνησή τους.

Μέχρι το 2001 υπήρχε ελεύθερη πρόσβαση των ψαράδων στο λιμάνι, ωστόσο μετά την τρομοκρατική επίθεση στις ΗΠΑ, οι κανόνες ασφαλείας στα λιμάνια άλλαξαν σε όλο τον κόσμο, κάτι που κάποιοι εξακολουθούν να μην το καταλαβαίνουν. «Ένα βιομηχανικό λιμάνι που κυκλοφορούν φορτηγά και άλλα βαριά μηχανήματα δεν είναι και το πιο ασφαλές μέρος για ψάρεμα. Επιπλέον, όταν επιχειρεί να μπει κάποιος μέσα στο λιμάνι χωρίς να ελεγχτεί, παραβιάζει τους κανόνες ασφαλείας και κανείς δεν γνωρίζει το τι μπορεί να προκαλέσει, γι’ αυτό λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα φύλαξης του λιμανιού, ούτως ώστε να αποτραπεί η είσοδός του στο λιμάνι», σημειώνει ο κος Φωκά.

Η αίθουσα με τις οθόνες ελέγχου

Ένας χώρος γεμάτος οθόνες, ο οποίος στην ουσία «βλέπει» κατάσαρκα τις μηχανές, με τους εργαζόμενους εκεί να είναι υπεύθυνοι για την ορθή και ομαλή λειτουργία της γραμμής παραγωγής.

Η κυρία Νατάσα Παού, είναι μηχανικός παραγωγής και ο ρόλος της είναι ο έλεγχος της λειτουργίας του εργοστασίου μέσω οθονών. «Υπάρχουν κάποιες παράμετροι που πρέπει τηρούνται για να βγει το τελικό μας προϊόν στην ποιότητα που το θέλουμε. Αυτό ελέγχουμε εμείς στο τμήμα μου. Παράλληλα, ρόλος μας είναι να φροντίζουμε να επιλύονται άμεσα τυχόν προβλήματα που μπορεί να παρουσιάσει κάποιο κομμάτι της παραγωγής».

Πρόκειται για ένα τεράστιο εργοστάσιο, συνεχίζει η κυρία Παού, και συνεχώς μπορεί να προκύψει κάτι καινούργιο. «Είμαι ήδη 5 χρόνια εδώ και ακόμη προκύπτουν θέματα που πρώτη φορά συμβαίνουν.

Σε κάθε βάρδια υπάρχουν ειδικότητες για όλα τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Παρόλα αυτά, εάν συμβεί κάτι στην απογευματινή ή τη βραδινή βάρδια και δεν μπορεί να καλυφθεί από τα άτομα που εργάζονται εκείνη την ώρα, ο Υπεύθυνος θα φροντίσει να καλέσει στη μονάδα επιπλέον άτομα.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει και επηρεάζει όλο το εργοστάσιο, είναι να σταματήσει τη λειτουργία του ο τσιμεντοκλίβανος, ή «φούρνος» όπως τον αποκαλούν.

Αν συμβεί αυτό σημαίνει πως σταματά η παραγωγή. «Υπήρξε περίπτωση που χρειάστηκε να μείνουμε έως και δύο εβδομάδες εκτός λειτουργίας. Αλλά σε τέτοιες στιγμές προτιμάς να επιδιορθώσεις το πρόβλημα όσο καλύτερα γίνεται παρά να κάνεις κάτι πρόχειρο και έπειτα από λίγο να παρουσιαστεί και πάλι το πρόβλημα. Άλλωστε, το εργοστάσιο διαθέτει αρκετό στοκ για να μη δημιουργείται ιδιαίτερο θέμα με τους πελάτες».