Γι’ αυτό και ξεκίνησε έναν αγώνα, με άγνοια ίσως κινδύνου, που πολλοί θα δίσταζαν να δώσουν, διακινδυνεύοντας στην πορεία του, τα πάντα. Ο στόχος; Η επιστροφή πολλών θρησκευτικών θησαυρών της Κύπρου πίσω στο νησί. Έτσι ξεκίνησε μια επικίνδυνη περιπέτεια που κατέληξε σε µια από τις σημαντικότερες συλλήψεις στα χρονικά της παράνομης διακίνησης έργων τέχνης στην Ευρώπη µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο και σε μια μεγάλη επιτυχία. Την επιστροφή των θησαυρών στα χέρια που ανήκουν.

Με αφορμή την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας της, «Κυνηγός εικόνων», η Τασούλα Χατζητοφή μοιράζεται με την CITY όλα τα «σημάδια» που της άφησε αυτό το κυνήγι.

Τι σας ώθησε να θέλετε να διηγηθείτε την ιστορία σας σ’ ένα πιο ευρύ κοινό;

Ο επαναπατρισμός κλεμμένων θησαυρών από την κατεχόμενη Κύπρο πίσω στη χώρα μου ήταν για μένα ένας αγώνας διεκδίκησης των ανθρωπίνων μου δικαιωμάτων, της ελευθερίας να μπορώ να πάω σπίτι μου, να προσευχηθώ στις εκκλησίες μας και στα εικονίσματα που βρίσκονταν εκεί. Αυτό που με ώθησε λοιπόν ήταν η διεκδίκηση της δικαιοσύνης, της δικής μου και της Κύπρου. Στο παρελθόν όλοι έγραφαν για μένα για το τι έκανα και πώς το έκανα. Ένιωθα όμως να με πνίγει το γεγονός πως κανένας δεν είχε κατανοήσει ακριβώς τις προθέσεις μου, γιατί τα έκανα όλα αυτά.

Γι’ αυτό αποφάσισα πως όλα αυτά έπρεπε να μπουν σε ένα βιβλίο για να καταλάβουν όλοι πως εγώ είμαι μία πρόσφυγας από την Αμμόχωστο και ότι η διεκδίκηση της κλεμμένης πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδας μου ήταν για μένα ευθύνη. Η επιστροφή αυτών των θησαυρών ουσιαστικά ταυτίζεται με τη δική μου επιθυμία να επαναπατριστώ κι εγώ στο σπίτι μου στην Αμμόχωστο. Μέσα από αυτή την δική μου ανάγκη για επιστροφή ξεκίνησε όλος αυτός ο αγώνας επαναπατρισμούς θρησκευτικών κειμηλίων που βρέθηκαν στα χέρια λαθρεμπόρων του εξωτερικού.

Το να αποτυπώσεις σε χαρτί αυτά τα βιώματα θα πρέπει συναισθηματικά, να ήταν ένα βαρύ φορτίο για εσάς.

Από την περίοδο της τουρκικής εισβολής του 1974 στην Κύπρο δεν είχα ξαναπάει στην Αμμόχωστο. Για να γραφτεί όμως το βιβλίο έπρεπε να επιστρέψω, για να βιώσω ξανά το χώρο, την τοποθεσία αλλά και να επαναφέρω μέσα μου όλα εκείνα τα συναισθήματα που βίωσα ως κοριτσάκι –τότε- 14 ετών. Ο τρόπος που έχει γραφτεί αυτό το βιβλίο με βοήθησε πάρα πολύ διότι γράφτηκε μαζί με μία υπέροχη Αμερικανίδα, την Kathy Barret την οποία γνώρισα στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας σε ένα συνέδριο για την ειρήνη και μου υποσχέθηκε ότι θα δώσει φωνή σε αυτά που θέλω να πω. Καθημερινά μιλούσαμε μέσω Skype, έπαιρνα εγώ κάποιες σημειώσεις και τις έστελνα για να τις επιμεληθεί και πάντοτε πριν από κάθε μας επικοινωνία ξεκινούσαμε με προσευχή και τελειώναμε με προσευχή. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ να βιώσω την κάθαρση μέσα μου, να δώσω χώρο στα συναισθήματά που είχα μέσα μου στη ζωή μου και να μπορέσω να πάρω αυτά τα μαθήματα και να προχωρήσω παρακάτω.

Τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνο το καλοκαίρι;
Θυμάμαι πολύ έντονα ότι ένιωθα μεγάλη μοναξιά. Ήμουν ένα παιδί 14 ετών. Ένιωθα μόνη και απροστάτευτη. Σε εκείνες τις στιγμές του πολέμου ήμουν ανασφαλής, δεν υπήρχε σωτηρία από πουθενά ούτε η Διεθνής Κοινότητα, ούτε η μητέρα Ελλάδα, ούτε η Κυβέρνηση της χώρας μου, ούτε καν οι γονείς μου. Όλο αυτό που βίωνα ήταν εντελώς αντίθετο με τον τρόπο που είχα μεγαλώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή του πολέμου, διότι έμαθα πως θα είχα δίπλα μου την Ελλάδα να με βοηθήσει. Από την άλλη δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την μυρωδιά του πολέμου, που ήταν όλα καμένα γύρω μας από τις βόμβες και το γκριζοκόκκινο χρώμα του ουρανού. Μία πολύ τρομακτική εμπειρία που δεν θα ξεχάσω ποτέ από εκείνες τις ημέρες της εισβολής ήταν η επίσκεψή μου στο ξενοδοχείο Μάρκος, όπου εκεί βρίσκονταν όλοι οι τραυματίες μεταξύ της πρώτης και δεύτερης εισβολής. Ήταν συγκλονιστικές αυτές οι στιγμές που και μέχρι σήμερα είναι πολύ δύσκολο για μένα να τα σβήσω από το μυαλό μου.

Με τον αγώνα σας για επαναπατρισμό των κειμηλίων, βάλατε τον εαυτό σας σε μεγάλο κίνδυνο. Τι σας «έσπρωξε» σε αυτήν την απόφαση;
Αυτός ο αγώνας που έκανα όλα αυτά τα χρόνια δεν είναι συναισθηματικός. Αν κάποιος πιστεύει πως όλο αυτό ήταν συναισθηματικό υποβιβάζει το έργο μου. Πρόκειται για ευθύνη και όλος αυτός ο αγώνας του επαναπατρισμού θρησκευτικών κειμηλίων της πατρίδας μου ήταν έγινε γιατί έπρεπε να απονεμηθεί δικαιοσύνη. Όταν ξεκινούσα αυτό τον αγώνα δεν είχα επίγνωση σε τι περιπέτειες θα έβαζα τον εαυτό μου. Κάθε φορά ο σκοπός αυτού του αγώνα ήταν πιο πάνω από τον εαυτό μου, πράγμα που το πιστεύω μέχρι και σήμερα. Πάνω απ’ όλα ήταν και είναι η πατρίδα μου. Όταν ο άντρας μου με ρώτησε «τι είναι πιο σημαντικό για σένα, η Κύπρος, εγώ ή τα παιδιά μας;». Του είπα: «μην ρωτάς ερωτήσεις που δεν θέλεις να ακούσεις την απάντηση». Τότε αυτός μου απάντησε: «Αφού νιώθεις έτσι, πρέπει να σταθούμε δίπλα σου». Χαίρομαι διότι κάτι το οποίο ήταν τόσο σημαντικό για μένα γινόταν σημαντικό και για τους δικούς μου ανθρώπους. Οι άνθρωποι που με αγαπούν στέκονται δίπλα μου.

Θυμάστε χαρακτηριστικά, κάποια συμβάντα κατά τη διάρκεια της περιπέτειας σας που σας τρομοκράτησαν, που σας έβαλαν ίσως σε δεύτερες σκέψεις, που σας έδωσαν ίσως ακόμη περισσότερη ώθηση;

Η πιο σοκαριστική στιγμή για μένα ήταν όταν μου είπε ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α΄ ότι: «εσένα δεν θα σε φαν οι Τούρκοι και λαθρέμποροι αλλά οι δικοί μας». Επίσης, όταν έγινε η υπόθεση του Μονάχου και οι Γερμανοί ήθελαν να τον βγάλουν τότε, αφού η σύλληψη εκείνη κατέληξε μια από τις σημαντικότερες συλλήψεις στα χρονικά της παράνομης διακίνησης έργων τέχνης παγκοσμίως, ενώ στην Κύπρο ήθελαν κάποιοι να εμφανιστούν και οι ίδιοι ως ενορχηστρωτές αυτής της υπόθεσης.

Αυτό για μένα ήταν σοκ διότι δεν ήμουν προετοιμασμένη να δεχτώ ένα τέτοιο εσωτερικό πόλεμο. Ένα άλλο συμβάν που δεν θα ξεχάσω ποτέ, είναι όταν οι Γερμανοί ζήτησαν από μένα να δώσω κατάθεση και με ρώτησαν να τους πως υπό ποια ιδιότητα έχω πάει εκεί, ως εκπρόσωπος της Κύπρου, ως Πρόξενος, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Κύπρου ή ως επιχειρηματίας; Ποιος με έστειλε. Μια φωνή μέσα μου στρίγγλιζε και φώναζε πως η ιδιότητα μου είναι αυτή της πρόσφυγα από την Αμμόχωστο. Και αυτό είπα ξεκάθαρα στην πρώτη μου κατάθεση στις γερμανικές αρχές το 1997, ότι με αυτή την ιδιότητα βρέθηκα εκεί και έκανα όλα όσα έκανα. Αυτοί έβλεπαν μόνο το νομικό πλαίσιο, διότι είχα εξουσιοδότηση από την Εκκλησία της Κύπρου, ήμουν Επίτιμη Πρόξενος της Κύπρου στην Ολλανδία και έβλεπαν αυτές μου τις ιδιότητες. Όμως εγώ τόνιζα πως κύρια ιδιότητα μου είναι αυτή του πρόσφυγα που εκδιώχθηκε με τη βία από το σπίτι του.

Ποια η «παρακαταθήκη» που αφήνει πίσω του το βιβλίο και ποιο είναι το ένα μήνυμα που θα θέλατε να μείνει στη μνήμη, κάθε αναγνώστη του.
Ο καθένας, όταν διαβάσει ένα βιβλίο, παίρνει διαφορετικά μηνύματα διότι υπάρχουν πτυχές με τις οποίες κάποιος θα ταυτιστεί και κάποιος όχι. Παρακαταθήκη αυτού του βιβλίου είναι ίσως το γεγονός πως ένας πρόσφυγας δεν θα πάψει ποτέ να επιθυμεί να επιστρέψει σπίτι του. Ο καθένας μας όσο μικρός και να πιστεύει ότι είναι, όταν έχει ένα συγκεκριμένο στόχο να πετύχει θα βρει μία διέξοδο για να τον επιτύχει. Αυτό αφήνει πιστεύω το βιβλίο. Εγώ είμαι ένα άνθρωπος ο οποίος χαμογελώ στη ζωή και μου χαμογελά πίσω. Δεν είμαι αφελής, βλέπω τις δυσκολίες, τις αναλύω αλλά παίρνω δύναμη και πάω παρακάτω, δεν το βάζω κάτω. Όταν δεν χάνεις οπτική επαφή με τον στόχο σου, θα βρεις τρόπο να φτάσεις εκεί, ό,τι και να γίνει.

Είστε επίσης ιδρύτρια του «Walk the truth». Πείτε μας λίγα λόγια για το συγκεκριμένο εγχείρημα.
Πρόκειται για μία μη κυβερνητική οργάνωση που λαμβάνει ανώνυμες καταγγελίες από όλο τον κόσμο για κλεμμένα έργα τέχνης. Η οργάνωση προσελκύει εθελοντές που ενδιαφέρονται να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την προστασία και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το «Walk of Truth» υποδέχεται τους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τους εκτοπισμένους που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους με τη βία και τους καλεί να ενταχθούν στην πλατφόρμα «Walk of Truth» για να προστατεύσουν, να αποκαταστήσουν και να επαναπατρίσουν τη δική τους πολιτιστική κληρονομιά. Με τις γνώσεις και την εμπειρία που έχουμε αποκομίσει από την υπόθεση των δικών μας κλεμμένων θησαυρών ερχόμαστε να βοηθήσουμε και να διδάξουμε πρόσφυγες και ανθρώπους από χώρες που οι δικοί τους θησαυροί βρέθηκαν στα χέρια λαθρεμπόρων ώστε να επαναπατριστούν.

Λίγα λόγια για την Τασούλα Χατζητοφή

Η Τασούλα Χατζητοφή γεννήθηκε στην Αµµόχωστο της Κύπρου. Το 1974 αναγκάστηκαν µε την οικογένειά της να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και να μεταβούν στην Ολλανδία, όπου ζει μέχρι και σήμερα μαζί με την οικογένειά της. Αναζητώντας ένα νέο µέλλον, εγκαταστάθηκε στη Χάγη και έγινε επιτυχημένη επιχειρηματίας. ∆ιετέλεσε επίτιμη πρόξενος της Κύπρου στην Ολλανδία και κατά τη θητεία της αφιέρωσε πάνω από δύο δεκαετίες στην ανάκτηση της κλεµµένης πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς της πατρίδας της, προσπάθεια που κορυφώθηκε το 1997 µε την υπόθεση του Μονάχου. Είναι η ιδρύτρια του «Walk of Truth», µιας µη κυβερνητικής οργάνωσης µε αποστολή την ενθάρρυνση των πολιτών να εμπλέκονται ενεργά στην προστασία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς και την ευαισθητοποίηση για τη σημασία της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εμπόλεμες περιοχές.

Όλα αυτά τα χρόνια η Τασούλα Χατζητοφή έχει προταθεί αλλά και αποσπάσει πολλά βραβεία και τιμητικούς τίτλους τόσο από την Κύπρο και την Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Πρόσφατα η Τασούλα Χατζητοφή προτάθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Κύπρο ως υποψήφια για το βραβείο International Women of Courage Award που διεξάγεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Την υποψηφιότητά της στήριξαν επίσης η Κυπριακή Δημοκρατία και το Βασίλειο των Κάτω Χωρών (Ολλανδία).

Μάθετε περισσότερα για το έργο της εδώ: walkoftruth.org/tasoulahadjitofi.com