Δώδεκα το μεσημέρι, φτάνω στο MU Records Studio, για να συναντήσω τους Nofreno, δηλαδή τον Δημήτρη, τον Φραγκίσκο, τον Κωνσταντίνο και τον Χαράλαμπο. Μου λένε ότι βρίσκονται στο στούντιο από το προηγούμενο βράδυ και αυτό είναι κάτι που έχουν πλέον καθιερώσει. Παρασκευή απόγευμα μαζεύονται για πρόβα και μένουν μαζί για 24 ώρες, ώστε να είναι φουλ παραγωγικοί.

Κατάλοιπο από τις μέρες του lockdown, όταν αποφάσισαν, μετά από εισήγηση του Κωνσταντίνου, του μπασίστα του συγκροτήματος, να αφήσουν τα σπίτια τους και να εγκατασταθούν, για εκείνο το διάστημα, στο στούντιο. Η δύσκολη περίοδος του εγκλεισμού αποδείχθηκε τελικά για το συγκρότημα εξαιρετικά γόνιμη, αφού μπόρεσαν να βρουν τον χρόνο που χρειάζονταν, για να ασχοληθούν απερίσπαστα με το νέο τους άλμπουμ.

Πρόσφατα, κάνοντας σκρολ στο Instagram, έπεσα σε μία ανάρτησή τους, στην οποία έγραφαν ότι τις νύχτες «μαγειρεύουν» τον δεύτερό τους δίσκο και αμέσως επικοινώνησα μαζί τους. Κάπως έτσι, ένα μεσημέρι Σαββάτου, λίγο πριν από τις δώδεκα, βρέθηκα στην ακριτική Παλλουριώτισσα έξω από μια παλιά πολυκατοικία, στον πρώτο όροφο της οποίας στεγάζεται το μικρό στούντιο, όπου γίνονται οι ηχογραφήσεις. Έφυγα τρεις ώρες (και αρκετά τσιγάρα) μετά, αν και το αρχικό πλάνο ήταν ότι η συνέντευξη θα μας έπαιρνε μία περίπου ώρα.

Τους Nofreno τούς γνώρισα όταν, σχεδόν τυχαία, βρέθηκα στο live που έκαναν, τον Φεβρουάριο του 2019, για την παρουσίαση του πρώτου τους δίσκου. Και ευτυχώς δεν ήταν μια από εκείνες τις βραδιές που συνήθως μετανιώνω που «απατώ» τον καναπέ και το βιβλίο μου. Ήχος σκληρός και στίχος ακόμη πιο σκληρός. Από αυτούς που αγγίζουν κόκκαλο. Μου εκμυστηρεύτηκαν ότι ο νέος τους δίσκος θα είναι ακόμη καλύτερος και σίγουρα αρτιότερος. Μου διάβασαν μερικούς από τους στίχους και παρότι δεν τους το είπα, ανατρίχιασα. Και αυτό δεν μου συμβαίνει συχνά.



Φωτογραφίες: Taspho

Ήταν αδιαπραγμάτευτο ότι θα γράφατε τη δική σας μουσική;

Η φάση με τη μπάντα ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2018. Εμπνευστής της ιδέας ήταν ο ντράμερ μας, ο Φραγκίσκος, ο οποίος προσέγγισε πρώτα τον Δημήτρη και μετά τον Κωνσταντίνο. Ο Χαράλαμπος ήταν η τελευταία προσθήκη στο συγκρότημα, με την οποία, όμως, το γλυκό ήρθε κι έδεσε. Εξαρχής είχαμε αποφασίσει ότι θα γράψουμε τη δική μας μουσική. Αυτό ήταν αδιαπραγμάτευτο. Ακόμη και τα covers που εντάσσουμε στο πρόγραμμά μας, τα διασκευάζουμε, προσαρμόζοντάς τα στον προσωπικό μας ήχο.

Είχατε πει ότι μπήκατε νωρίς στο στούντιο για την ηχογράφηση του πρώτου σας άλμπουμ, για να προλάβετε τις αιτήσεις για τα φεστιβάλ εκείνου του καλοκαιριού. Τελικά πώς πήγαν τα πράγματα με την προώθησή του;

Μπήκαμε στο στούντιο τέλη Νοεμβρίου και μέχρι τις 5 Ιανουαρίου ο δίσκος ήταν έτοιμος. Όταν ήρθε ο Χαράλαμπος στην μπάντα, παραμονές του 2019, ο δίσκος ήταν σχεδόν τελειωμένος. Έπειτα, στον ένα μήνα που είχαμε μέχρι την παρουσίασή του, στις 15 Φεβρουαρίου, άλλαξαν πολλά πράγματα, σε σημείο που το ηχογραφημένο άλμπουμ να διαφέρει σε αρκετά σημεία από το live. Γενικά ναι, το τρέξαμε πολύ, για να προλάβουμε τα φεστιβάλ, αλλά τελικά τα πράγματα δεν πήγαν πολύ καλά. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν λαμβάναμε καν απαντήσεις ή αν λαμβάναμε, δεν ήταν οι αναμενόμενες.


Ήταν λάθος τελικά όλη αυτή η βιασύνη;

Δεν ήταν ακριβώς λάθος. Αν δεν περνούσαμε εκείνο το στάδιο, δεν θα είχαμε καταφέρει πολλά άλλα πράγματα. Ίσως το τελικό αποτέλεσμα να μπορούσε να ήταν καλύτερο, ηχητικά τουλάχιστον, αν δεν βιαζόμασταν τόσο, αλλά, από την άλλη, ο δίσκος εκείνος, τη δεδομένη χρονική στιγμή, καθόρισε τη μελλοντική μας πορεία και το κοινό που μας ακούει. Νιώθαμε ότι έπρεπε να βγούμε, γιατί είχαμε πράγματα να δώσουμε και να πούμε. Με τον δεύτερο δίσκο, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Είναι ένας δίσκος που δουλεύεται πολύ περισσότερο καιρό και που αναμένεται να «καθαρίσει» λίγο την κατάσταση, κάνοντας το κοινό μας πιο συγκεκριμένο.

Πάντως ο πρώτος σας δίσκος, πέραν των άλλων όλων, έχει ιδιαίτερο όνομα.

Ναι, λέγεται «Δίσκος Πρώτος». Σκεφτόμασταν πόσες μπάντες ακούμε και πολλές φορές δεν ξέρουμε ποιος είναι ο πρώτος τους δίσκος. Εμείς θέλαμε να απλοποιήσουμε τα πράγματα για τους ακροατές μας.


Ο «Δίσκος Πρώτος» είναι, θα έλεγα, σκοτεινός ή τουλάχιστον έτσι τον άκουσα εγώ. Είστε απαισιόδοξοι ή απλώς ρεαλιστές;

Δεν πιστεύουμε ότι είναι απαισιόδοξος ο δίσκος, ακόμη και στις πιο σκοτεινές του στιγμές. Θεωρούμε, όμως, ότι η δημιουργικότητα αναπόφευκτα έρχεται μέσα από το σκοτάδι. Δεν γίνεται αλλιώς. Πρέπει να είσαι ανήσυχος, για να μπορέσεις να δημιουργήσεις και να εκφραστείς μέσω της τέχνης σου. Όταν είσαι χαρούμενος, συνήθως είσαι άπραγος. Τις πιο χαρούμενές σου στιγμές απλώς τις απολαμβάνεις.


Ένα από τα τραγούδια του δίσκου λέγεται «Ξένος». Πόσο εύκολο είναι να είσαι ξένος σε μια εποχή που το διαφορετικό στοχοποιείται και περιθωριοποιείται;

Όλοι είμαστε ξένοι. Στον δεύτερο δίσκο υπάρχει ένα κομμάτι που λέγεται «Είμαστε όλοι μετανάστες», εννοώντας ουσιαστικά ότι είμαστε όλοι ξένοι, διαφορετικοί. Το να νιώθεις, όμως, ξένος προς τον εαυτό σου είναι μεν προσωπικό πρόβλημα, το οποίο, όμως, προκαλείται από την κοινωνία, η οποία θέτει τη διαφορετικότητα στο στόχαστρο, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο.


Δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω αν ήταν σκόπιμη ή τυχαία η έμμεση (πλην σαφής) παραπομπή στις Τρύπες/Αγγελάκα στον πρώτο σας δίσκο.

Σε καμία μορφή τέχνης δεν υπάρχει παρθενογένεση. Ειδικά, όταν είσαι στα πρώτα σου βήματα και πας να κάνεις την πρώτη σου επαγγελματική δουλειά, είναι αναπόφευκτο να μην αποτυπωθεί σε αυτήν -ίσως πιο έντονα- όλο το μουσικό σου υπόβαθρο. Μετά ξεκινάς να είσαι λίγο πιο προσεκτικός.

Γιατί πήγατε με ελληνικό στίχο και όχι με αγγλικό; Ο αγγλικός στίχος θα μπορούσε να ήταν το εισιτήριο, για να ακουστείτε εκτός Κύπρου και Ελλάδας.

Δεν απορρίπτουμε τον αγγλικό στίχο. Θεωρούμε, όμως, ότι υπάρχει μεγάλο κενό στο κομμάτι του ελληνικού στίχου. Ο περισσότερος κόσμος σταμάτησε να γράφει στα ελληνικά, γιατί αδυνατεί να βρει τις κατάλληλες λέξεις, για να εκφράσει αυτά που θέλει. Τα πλείστα κομμάτια, στιχουργικά ομιλούντες, περιφέρονται γύρω από τα ίδια θέματα, ανακυκλώνοντας τις ίδιες λέξεις. Όλο αυτό είναι απότοκο της γενικότερης έλλειψης παιδείας.


Δηλαδή, ακόμη περισσότερο και από την καλή μουσική, αυτό που λείπει από την εποχή μας είναι ο δυνατός στίχος; Ο στίχος που εν δυνάμει μπορεί να γίνει σύνθημα;

Λείπει ο δυνατός στίχος που θα μιλήσει για την κοινωνική-πολιτική πραγματικότητα. Η μοναδική μουσική που διαχρονικά άγγιζε και συνεχίζει να αγγίζει αυτά τα θέματα είναι η hip hop. Γενικά, όμως, υπάρχουν πολλοί στίχοι-συνθήματα. Η διαφορά είναι ότι δεν μιλούν για το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.


Εσάς τι σας δίνει έμπνευση να γράφετε;

Το τι συμβαίνει γύρω μας, το πώς μεγαλώσαμε, το τι συνέβαινε γύρω μας, καθώς μεγαλώναμε, το πόσο άλλαξαν ή όχι κάποια πράγματα και το τι ελπίζουμε ότι θα γίνει στο μέλλον.


Τι ελπίζετε;

Ελπίζουμε να μπορέσουμε να κληρονομήσουμε κάτι στους επόμενους. Όσο βαρύγδουπο κι αν ακούγεται αυτό. Αν, όμως, δεν αποσκοπείς με την τέχνη σου στο να αλλάξεις κάτι, τότε καλύτερα να μην την κάνεις.

To single «Άνοιξη» από το επερχόμενο δεύτερο άλμπουμ.



Νιώθετε ότι με τη μουσική που επιλέξατε να παίζετε, επιλέξατε ταυτόχρονα και τον δύσκολο δρόμο;

Σαφώς. Πέραν του είδους που παίζουμε, το οποίο δυστυχώς τα τελευταία χρόνια νοσεί, επιλέξαμε τον δύσκολο δρόμο από τη στιγμή που αποφασίσαμε να γράψουμε τη δική μας μουσική. Και σε αυτήν τη διαδρομή, δυστυχώς, δεν αρκεί μόνο να είσαι καλός μουσικός.


Τι άλλο χρειάζεται;

Καλό marketing και χρήματα.


Πάντως, πέραν των ποικίλων δυσκολιών, νιώθω ότι κάτι άρχισε να κινείται στα μουσικά δρώμενα της Κύπρου. Πρόσφατα έγινε και το reunion των Αμνησία, το οποίο τάραξε τα λιμνάζοντα νερά.

Τo reunion των Αμνησία ήταν μια μοναδική μουσική εμπειρία και αναμφισβήτητα βοήθησε πάρα πολύ την ελληνόφωνη ροκ σκηνή της Κύπρου. Οι Αμνησία έβαλαν ουσιαστικά τον κόσμο στο mood να ακούσει πάλι τη συγκεκριμένη μουσική και αυτό έδωσε μια τεράστια ώθηση σε όλους μας. Είναι, όμως, και κάτι άλλο. Αν δεν υπήρχαν στην Κύπρο μπάντες, όπως οι Αμνησία και οι Κρόκες, και πριν από αυτές τα μεμονωμένα άτομα που έκαναν γνωστό αυτό το είδος μουσικής, εμείς τώρα ως Nοfreno, πιθανότατα, να μην είχαμε καν κοινό να μας ακούσει. Ήταν εκείνοι που έστρωσαν τον δρόμο και δίδαξαν στον κόσμο τι εστί ελληνικό ροκ.

Βρίσκεστε ήδη στο στούντιο για την ηχογράφηση του δεύτερού σας δίσκου. Πριν μιλήσουμε γι’ αυτόν, πιστεύετε ότι υπάρχει μέλλον για το CD ή είναι πλέον κάτι παρωχημένο;

Το CD είναι πλέον ένα μέσο εισφοράς στην μπάντα. Δεν είναι, δηλαδή, το μέσο που θα σε κάνει γνωστό στο ευρύ κοινό, όπως γινόταν παλαιότερα. Είναι μάλλον το μέσο, με το οποίο θα σε στηρίξουν οι φίλοι σου, η οικογένειά σου και ο κόσμος που σε ακούει. Είναι, σίγουρα, κάτι ακριβό και ίσως κάτι έξτρα, στο τέλος της ημέρας, αλλά καλύπτει έξοδα. Ειδικά όταν όλα χρηματοδοτούνται από την ίδια την μπάντα, κάποια στιγμή το ταμείο αδειάζει και χρειάζεται ανατροφοδότηση, για να μπορέσεις να κάνεις το επόμενο βήμα.

Πότε αναμένεται να κυκλοφορήσει ο δίσκος;

Ευελπιστούμε να βγει στις αρχές του 2021.


Πώς θα τον περιγράφατε ηχητικά και στιχουργικά;

Ο τίτλος του δεύτερου δίσκου θα είναι «Κάτι Σκοτεινό κι Απέραντο». Και αυτό είναι το άλμπουμ στην ουσία του: κάτι σκοτεινό κι απέραντο. Πρόκειται για διασταύρωση ελληνόφωνου στίχου με metal σύνθεση. Η διαφορά, βέβαια, με τον πρώτο δίσκο είναι ότι αυτήν τη φορά προσπαθήσαμε να είμαστε πιο ποιητικοί στον λόγο μας και να πούμε κάποια πράγματα λιγότερο ωμά. Ο περισσότερος κόσμος δεν αντέχει (ακόμη) την ωμότητα, οπότε ναι μεν αγγίζουμε θέματα σκληρά, συγκεκαλυμμένα, όμως, με έναν πιο ήπιο λόγο.

Τι στόχους έχετε;

Θέλουμε να πάρουμε τον ελληνικό στίχο εκτός Ελλάδας και Κύπρου. Πώς οι Rammstein, για παράδειγμα, γυρίζουν τον κόσμο και παίζουν γερμανικά ή οι Rotting Christ αρχαία ελληνικά (και όχι μόνο). Όπως προαναφέραμε, δεν αποκλείουμε τον ξένο στίχο, αλλά ο ελληνικός στίχος είναι η φάση μας. Μετά τον δεύτερο δίσκο, μιας και δεν έχουμε σκοπό να βιαστούμε για τον τρίτο, θέλουμε να γράψουμε ένα 45λεπτο ξενόφωνο πρόγραμμα, ώστε να ανοίξουμε μια πόρτα στο εξωτερικό. Θα μπορούσε αυτό να είναι το εισιτήριο, για να παίξουμε σε ένα φεστιβάλ, στο οποίο, όμως, θα μας δοθεί η ευκαιρία να παρουσιάσουμε και τα ελληνόφωνά μας κομμάτια. Γι’ αυτό και επενδύουμε τόσο στη μουσική, γιατί η μουσική είναι η ίδια παντού. Θέλουμε να βγούμε στο εξωτερικό με τον ελληνικό στίχο, αλλά με μια μουσική που θα αφήσει ικανοποιημένο και το ξένο κοινό. Αυτό είναι το στοίχημα που θέλουμε να κερδίσουμε. Η μουσική μας να μην έχει σύνορα.

Οι Nofreno είναι ένα heavy rock συγκρότημα από τη Λευκωσία με progressive, metal, punk και stoner επιρροές. Η μπάντα αποτελείται από τους Δημήτρη Μύλη (κιθάρα & φωνή), Κωνσταντίνο Χατζηγεωργίου (ηλεκτρικό μπάσο), Χαράλαμπο Χαραλάμπους (ηλεκτρική κιθάρα) και Φραγκίσκο Πετρίδη (ντραμς).


Αν γουστάρεις να τους ακολουθήσεις:

Web: Nofreno

Facebook: Nofreno

Instagram: Nofrenoband

ή να τους ακούσεις:

Bandcamp

Spotify