Όσοι έχουν ζήσει με σκύλο το έχουν παρατηρήσει σίγουρα. Πολλές φορές, όταν κοιμάται, το αγαπημένο τους κατοικίδιο φαίνεται σαν να «τρέχει», σαν να κυνηγά κάτι. Τα πόδια του «τινάζονται» ή κλωτσούν, ενώ μπορεί και να γαβγίσουν.

Τέτοιες συμπεριφορές είναι συχνές, λέει ο νευροεπιστήμονας Μάρκος Φρανκ, καθηγητής στο Washington StateUniversity, που μελετά τη λειτουργία του ύπνου στα ζώα. «Το έχω δει στα δικά μου σκυλιά. Τρέχουν, κλαψουρίζουν, γαβγίζουν και ξυπνούν σαν να μην ξέρουν πού βρίσκονται», συμπληρώνει.

Το τι μπορεί να ονειρεύεται ένας σκύλος είναι μια ερώτηση που εξιτάρει την ανθρώπινη περιέργεια. Σαφείς απαντήσεις δεν υπάρχουν. «Αν ένας σκύλος μπορούσε να μας δώσει αναφορά, ίσως να είχαμε τη δυνατότητα να απαντήσουμε το ερώτημα», λέει ο Φρανκ. Αλλά ήδη η επιστήμη δίνει αρκετές απαντήσεις αναφορικά με τον ύπνο τους.

Το «τίναγμα» στον ύπνο

Τα ακούσια μυικά τινάγματα είναι συχνά τόσο σε σκύλους όσο και σε ανθρώπους. Για αυτό όσοι έχουν κατοικίδιο βλέπουν τα πόδια τους ή τις πατούσες τους να τρέμουν ή να κινούνται επανειλημμένα ενώ κοιμούνται. Αυτό είναι πιο συχνό στη φάση REM του ύπνου, όπως και το τρεμόπαιγμα των ματιών. Στους ανθρώπους, ο ύπνος REM έχει συνδεθεί ιστορικά με τα ζωηρά όνειρα.

Για τους σκύλους, ο ύπνος REM αντιπροσωπεύει περίπου το 12% της συνολικής ζωής τους, σύμφωνα με μελέτη του 1977. Και από τη στιγμή που άλλες πτυχές του ύπνου αυτού του ζώου μοιάζουν πολύ με εκείνες του ανθρώπου, επιστήμονες λένε ότι αυτό θα μπορούσε να ισχύει και για τα όνειρα.

«Από τον σκύλο μέχρι τον άνθρωπο, τα περισσότερα θηλαστικά επιδεικνύουν τις ίδιες βασικές καταστάσεις ύπνου. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι οι σκύλοι έχουν εμπειρίες όπως εμείς όταν ονειρευόμαστε, αλλά είναι δύσκολο να μην φανταστούμε ότι ισχύει», δηλώνει ο Μάρκος Φρανκ.

Όταν η κίνηση κατά τη διάρκεια του ύπνου γίνεται πιο περίπλοκη, ίσως συμβαίνει κάτι άλλο πέρα από τα ακούσια μυικά τινάγματα. «Το πλήρες τρέξιμο στον ύπνο τους δεν είναι τόσο συχνό. Υπάρχει ένας μηχανισμός στον εγκέφαλο που σε παραλύει από τον λαιμό και κάτω», εξηγεί ο νευροεπιστήμονας.

Αυτή η δομή, η γέφυρα, βρίσκεται στο στέλεχος του εγκεφάλου. Μια βλάβη στη γέφυρα μπορεί να «βραχυκυκλώσει» τη δυνατότητά της να παραλύει το σώμα που κοιμάται. Επιστήμονες διαπίστωσαν το ‘70 ότι προκαλώντας αλλοιώσεις στο στέλεχος του εγκεφάλου οικόσιτων γατών αυτό έκανε τα ζώα να γίνονται πιο δραστήρια στον ύπνο τους. Οι γάτες στη μελέτη σήκωναν το κεφάλι τους, κουνούσαν τα πόδια τους και πηδούσαν.

Η βλάβη στη γέφυρα εξαιτίας νευρολογικών διαταραχών επίσης μπορεί να επηρεάσει τη δυνατότητα του εγκεφάλου να παραλύσει το σώμα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Για τους ανθρώπους, μεγάλη αύξηση του τινάγματος την ώρα του ύπνου μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι Πάρκινσον, επισημαίνει ο Φρανκ. Αν βλέπετε το ίδιο στον σκύλο σας, συμπλήρωσε, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον κτηνίατρο.

Ύπνος και μνήμη

Για τους ανθρώπους ο ύπνος REM θεωρείται ότι παίζει ρόλο στη μνήμη. Υπάρχουν κάποιες αποδείξεις ότι λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και για τα ζώα.

Σε μελέτη του 2001 οι ερευνητές παρατήρησαν τη δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων σε αρουραίους που κοιμούνταν και κατέληξαν ότι τα ζώα «ξαναζούσαν» τα γεγονότα της ημέρας. Όταν έτρεχαν σε έναν κυκλικό λαβύρινθο προτού κοιμηθούν, φαινόταν πως επαναλάμβαναν αποσπάσματα από αυτό το τρέξιμο ενώ κοιμούνταν.

Επίσης, μελέτη του 2017 έδειξε ότι ίσως οι σκύλοι χρησιμοποιούν τον ύπνο για να ενισχύσουν τις αναμνήσεις που δημιουργούνται όταν είναι ξύπνιοι.

Αρχικά, τα ζώα που μετείχαν στην έρευνα έμαθαν να υπακούν σε νέες φωνητικές εντολές. Μία εβδομάδα μετά την αρχική εκπαίδευση, τα ζώα που κοιμούνταν- και δεν έπαιζαν- μετά το μάθημα μπορούσαν να εκτελέσουν καλύτερα την εντολή. Ίσως και εκείνα να «ξαναέβλεπαν» τα γεγονότα της ημέρας.

Όταν κοιμούνται οι σκύλοι «δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι δεν ξαναζούν κάποιου είδους προηγούμενη εμπειρία», λέει ο Μαρκ Μπέκοφ, καθηγητής οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας στο University of ColoradoBoulder.

Αυτό ισχύει και για τους άγριους «συγγενείς» των σκύλων. Ο Μπέκοφ πέρασε αμέτρητες ώρες κάνοντας έρευνα που περιελάμβανε την παρακολούθηση του ύπνου λύκων και κογιότ και λέει ότι παρουσιάζουν τις ίδιες συμπεριφορές με εκείνες που παρατηρούν όσοι έχουν σκύλο, όταν το κατοικίδιό τους κοιμάται.


ΠΗΓΗ