Κεντρική Φωτογραφία: Bora Markovic

Οι παραλίες της Κύπρου κινδυνεύουν λόγω της κλιματικής αλλαγής καθώς η αυξημένη στάθμη της θάλασσας και η δράση των κυμάτων διαβρώνουν τις αμμώδεις ακτές. Αυτό υπέδειξε μια τρομερή προειδοποίηση από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου που τονίζουν ότι έως και το 72% των παραλιών του νησιού θα μπορούσε να εξαφανιστεί έως το 2100. Η Κύπρος είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, με ακτογραμμή που εκτείνεται σε 740 χιλιόμετρα.


Η έρευνά τους, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Marine Science, χρησιμοποίησε δορυφορικές εικόνες για να μετρήσει τις διαστάσεις των 241 απροστάτευτων παραλιών, ενώ δημιουργήθηκαν μοντέλα για να προβλέψουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη δράση των διαβρωτικών κυμάτων από καταιγίδες κάτω από διάφορα κλιματικά σενάρια, ώστε να προβλεφθεί ο ρυθμός υποχώρησης των παραλιών, τις επόμενες δεκαετίες. Αυτά τα δύο ζητήματα επιδεινώνονται περαιτέρω από την απώλεια ιζήματος που ρέει από τα ποτάμια προς την ακτή καθώς τα φράγματα που χτίζονται, παγιδεύουν τα ιζήματα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι διαθέσιμη λιγότερη άμμος για την κατασκευή παραλιών μετά από διαβρωτικά γεγονότα.

Η ακραία άνοδος της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2100 (έως 1,29 m πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας) σε σύγκριση με τη στάθμη βάσης το 2000, με τη μεγαλύτερη προκύπτουσα διαβρωτική δράση να εμφανίζεται στις νότιες και δυτικές ακτές. Ωστόσο, είναι οι στενές παραλίες με πλάτος μικρότερο των 50 μέτρων που είναι δυνητικά πιο ευαίσθητες στη διάβρωση, με έως και το 72% να αναμένεται να μειώσουν μόνιμα το πλάτος τους τουλάχιστον κατά το ήμισυ μέχρι το τέλος του αιώνα.


Σύμφωνα με διαφορετικά σενάρια εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή), καθώς αυξάνονται οι εκπομπές, αυξάνεται και η στάθμη της θάλασσας. Από ένα σενάριο όπου οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι στα 650 ppm (RCP4,5) και αυξάνονται στα 1.500 ppm (RCP8,5) για το χειρότερο σενάριο, οι ερευνητές βρήκαν τριπλάσια αύξηση στην ακραία άνοδο της στάθμης της θάλασσας στα 2,04 μέτρα.

Εκτός από τις επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, η σφοδρότητα και η συχνότητα των παράκτιων καταιγίδων αναμένεται να αυξηθούν. Μια μοντελοποιημένη εκδήλωση ακραίας καταιγίδας 100 ετών το 2100 αναμένεται να κατακλύσει σχεδόν τις μισές παραλίες, ειδικά στις βόρειες ακτές, και μπορεί να προκαλέσει σημαντική ζημιά στα φυσικά οικοσυστήματα και στις ανθρωπογενείς υποδομές, εάν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα ασφαλείας.


Τέτοια ακραία γεγονότα υπό συνθήκες RCP4.5 προβλέπεται να συμβαίνουν κάθε 9 έως 27 χρόνια από το 2050, αλλά υπό τις πιο σοβαρές συνθήκες RCP8.5, η συχνότητα καταιγίδων θα αυξανόταν σε κάθε 2,5 έως 13 χρόνια και πέραν του 2100 θα μπορούσε να συμβεί πολλές φορές τον χρόνο.


Το 72% των παραλιών θα μπορούσαν να υποχωρήσουν κατά το ήμισυ

Δεδομένης όλης αυτής της διαβρωτικής δράσης, η συνολική υποχώρηση των παραλιών προβλεπόταν για το 2% των παραλιών μέχρι το 2050, ενώ έως και το 16% θα υποχωρούσε κατά το ήμισυ σύμφωνα με το σενάριο RCP8.5. Αυτό αυξάνεται περαιτέρω μισό αιώνα μετά, καθώς υπό τις ίδιες συνθήκες το 30% των παραλιών προβλέπεται να υποχωρήσουν πλήρως και το 72% να υποχωρήσουν κατά το ήμισυ μέχρι το 2100. Κατά συνέπεια, 39 μέτρα ακτογραμμής θα μπορούσαν να χαθούν, ιδιαίτερα στα βόρεια και ανατολικά.


Οι ερευνητές προτείνουν ότι αυτό το σενάριο είναι προβληματικό καθώς πολλές φορές οι τουριστικές υποδομές χτίζονται κατά μήκος των ακτών και θα μπορούσαν να διαβρωθούν μόνιμα εάν δεν τεθούν σε εφαρμογή προγράμματα αναπλήρωσης παραλιών για την εισαγωγή άμμου από άλλες περιοχές. Αυτό λαμβάνεται συχνά από θαλάσσιες τοποθεσίες, επομένως η βιωσιμότητα αυτής της στρατηγικής και η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει αλλού αποτελούν βασική εκτίμηση.


Εκτός από τέτοια μέτρα, το 2008 εφαρμόστηκαν ζώνες προστασίας για να αποτραπεί η περαιτέρω κατασκευή υποδομών απευθείας κατά μήκος των ακτών, ώστε να μειωθούν οι οικονομικές συνέπειες των ζημιών ειδικά στα τουριστικά κέντρα. Οι ερευνητές προτείνουν περαιτέρω ότι μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν υπόψη σκληρά μηχανικά μέτρα, όπως θαλάσσια τοιχώματα, λιμενοβραχίονες και υπεράκτιοι κυματοθραύστες για την απόσβεση της διάβρωσης των κυμάτων καταιγίδας και την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.


Την ίδια στιγμή, δεν είναι μόνο το τίμημα για τα ανθρώπινα περιβάλλοντα που είναι μεγάλο, αλλά και η απώλεια βασικών οικοτόπων για μια πληθώρα οργανισμών της ακτής που είναι εξίσου σημαντική, όπως οι τοποθεσίες φωλεοποίησης για τα πουλιά.

Με πληροφορίες από phys.org