Καλυμμένος με τατουάζ που μοιάζουν με βούλες τζάγκουαρ, ένας ιθαγενής συνδέεται στο TikTok για πρώτη φορά σ′ ένα χωριό βαθιά στον Αμαζόνιο, το οποίο απέκτησε πρόσβαση στο ίντερνετ χάρη στη Starlink του Έλον Μασκ. Ξεσπά σε γέλια ενώ βλέπει ένα βίντεο με την ονομασία: «Αν ήμουν πλούσιος».

Ο άνδρας και άλλα μέλη της ομάδας των ιθαγενών Ματσές μόλις έκαναν ένα πελώριο άλμα στη σύγχρονη εποχή με την άφιξη του δορυφορικού διαδικτύου της Starlink.

Το χωριό τους, Νόβα Εσπεράνσα, στην κοιλάδα Γιαβαρί, με πληθυσμό περίπου 200 ατόμων, απέχει περισσότερα από 500 χιλιόμετρα ή τρεις ημέρες με κανό από την πλησιέστερη πόλη.

Αλλά τώρα, είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τον έξω κόσμο μέσω μιας τεράστιας ηλιακής κεραίας που βρίσκεται στη στέγη του μοναδικού σχολείου σε αυτήν την περιοχή της βορειοδυτικής Βραζιλίας, κοντά στα σύνορα με το Περού και την Κολομβία.

H φυλή Ματσές είναι μία από τις επτά φυλές ιθαγενών στο Γιαβαρί, το δεύτερο μεγαλύτερο καταφύγιο ιθαγενών της Βραζιλίας, που έχουν έρθει σε επαφή με ξένους.

Περίπου άλλες 19 φυλές παραμένουν εκτός δικτύου είτε επειδή παραμένουν άγνωστες ή σε εθελούσια απομόνωση σε μια περιοχή με έκταση 21 εκατομμύρια στρέμματα.

Οι Ματσές είναι μια νομαδική, πολεμική φυλή, η οποία ήρθε σε επικοινωνία με τον σύγχρονο κόσμο τη δεκαετία του 1970. Σήμερα, εξακολουθούν να κυνηγούν και να ψαρεύουν, καθώς και να φορούν στολίδια προσώπου από οστά και ελεφαντόδοντο, παρά το γεγονός ότι έχουν υιοθετήσει τη δυτική ενδυμασία. Οι μεγαλύτεροι από αυτούς έχουν τατουάζ στο πρόσωπο.

Η αλλαγή είναι σε εξέλιξη

Την ημέρα που εγκαταστάθηκε η κεραία, όσοι είχαν κινητά τηλέφωνα -κυρίως έφηβοι- συνδέθηκαν στο TikTok, στο YouTube και έστειλαν φωνητικά μηνύματα στο WhatsApp.

Μεταξύ των... προσηλυτισμένων στο ίντερνετ ήταν και ο Μπένε Μαγιουρούνα, πρόεδρος της Γενικής Οργάνωσης του Λαού Mατσές (GMO) που εδρεύει στην Aταλάια ντο Νόρτε, την πλησιέστερη πόλη.

Χάρη στο ίντερνετ, θα μπορεί πλέον να διατηρεί επαφή με τους ανθρώπους στα δεκάδες χωριά της περιοχής χωρίς να χρειάζεται να κάνει μεγάλα ταξίδια με μηχανοκίνητο σκάφος.

«Η Nόβα Εσπεράνσα είναι πολύ απομακρυσμένη, η πρόσβαση είναι δύσκολη, το ίδιο και η επικοινωνία», είπε στο AFP.

Εκπαίδευση και υγεία

Ο δήμος της Aταλάια ντο Νόρτε χρηματοδότησε την εγκατάσταση του δικτύου στη Νόβα Εσπεράνσα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στη ζωή των κατοίκων των απομακρυσμένων πληθυσμών. Από την άλλη πλευρά όμως, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους αλλαγής της παραδοσιακής τους κουλτούρας.

Το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο πληρώνει τα τέλη συνδρομής, σχεδιάζει να επεκτείνει το σύστημα σε άλλα 60 περίπου χωριά – περίπου 6.000 άτομα.

Για τον Σέζαρ Μαγιουράν, τον μοναδικό ιθαγενή σύμβουλο της Aτάλαια ντο Νόρτε, ο βασικός στόχος είναι η βελτίωση της εκπαίδευσης.

«Τώρα έχουμε όνειρα για το μέλλον: να μπορέσουμε να εκπαιδεύσουμε πολιτικούς μηχανικούς, γεωλόγους, αρχιτέκτονες, δικηγόρους, νοσηλευτές...», δήλωσε στο AFP.

Το διαδίκτυο μπορεί επίσης να βελτιώσει την ανταπόκριση σε επείγοντα περιστατικά υγείας, όπως τα συχνά δαγκώματα φιδιών.

«Μερικές φορές ο ασύρματος δεν λειτουργεί, δεν υπάρχει μπαταρία, δεν υπάρχει ηλιακός συλλέκτης... Οπότε αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός», δήλωσε ο Φάμπιο Ροντρίγκες, νοσηλευτής του δικτύου υγείας SESAI που εξυπηρετεί την κοινότητα.

Στις όχθες του ποταμού Γιαβαρί, όπου παράνομοι ψαράδες και ανθρακωρύχοι, έμποροι ναρκωτικών και πειρατές επιτίθενται τακτικά στους ντόπιους, υπάρχουν ελπίδες ότι το Starlink θα βελτιώσει επίσης την ασφάλεια, παρόλο που είναι γνωστό ότι και οι εγκληματίες χρησιμοποιούν την τεχνολογία των δορυφόρων της SpaceX.

Οι φόβοι των πρεσβυτέρων

Ορισμένοι στη Νόβα Εσπαράνσα, ιδίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, έχουν ανησυχίες. Μόλις εγκαταστάθηκε η κεραία, οι πρεσβύτεροι του χωριού συγκάλεσαν έκτακτη συνέλευση.

Αποφάσισαν ότι μετά το σκοτάδι, το διαδίκτυο θα διακόπτεται για όλους εκτός από τους δασκάλους, τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τους ηγέτες του χωριού. Το ίδιο θα ισχύει και τις ημέρες συλλογικής εργασίας, κυνηγιού, ψαρέματος ή τελετουργιών.

«Το διαδίκτυο σημαίνει ότι οι νέοι δεν θα ενδιαφέρονται για τις παραδοσιακές δραστηριότητες, δεν θα βοηθούν τις μητέρες τους», δήλωσε η Μπένε Μαγιουρούνα.

«Όταν η μητέρα κάνει μια δραστηριότητα, όπως η κηπουρική και καλεί τα παιδιά της και αυτά δεν έρχονται γιατί βλέπουν βίντεο στο κινητό τους τηλέφωνο, είναι κάτι το ανησυχητικό, έτσι δεν είναι;».

Με πληροφορίες από Huffpost μέσω AFP