Μισό αιώνα μετά, η Χιλή επιχειρεί για μία ακόμα φορά να διαλευκάνει το μυστήριο γύρω από τον θάνατο του νομπελίστα ποιητή Πάμπλο Νερούδα. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, ο αντικομφορμιστής ποιητής με το επαναστατικό πνεύμα, ο δημιουργός του «Canto General», πέθανε από καρκίνο του προστάτη και υποσιτισμό στις 23 Σεπτεμβρίου του 1973, λίγες δηλαδή ημέρες μετά το πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοσέτ. Ωστόσο, η θεωρία ότι δολοφονήθηκε λόγω της αντίθεσής του στη δικτατορία του Πινοσέτ, αφού τον δηλητηρίασαν με μια πανίσχυρη τοξική ουσία, πλανάται εδώ και χρόνια, έχοντας πολλούς υποστηρικτές.

Το Εφετείο του Σαντιάγο διέταξε χθες να ξανανοίξει ο φάκελος της υπόθεσης «προκειμένου να γίνουν σωστά οι διαδικασίες» που ζητούσαν οι ενάγοντες και οι οποίες «θα μπορούσαν να ρίξουν φως στα γεγονότα», όπως αναφέρεται στην απόφασή του. Το άνοιγμα της υπόθεσης του θανάτου του Πάμπλο Νερούδα είχαν ζητήσει οι συγγενείς του ποιητή, μεταξύ των οποίων και ένας ανιψιός του αλλά και το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου ήταν μέλος ο Νερούδα. Η απόφαση του Εφετείου ακυρώνει τη διαταγή που έδωσε η δικαστής Πάολα Πλάσα να κλείσει η έρευνα για τα αίτια θανάτου του ποιητή.

Τα μέτρα του δικαστηρίου για τη διερεύνηση του θανάτου του

Μεταξύ των νέων μέτρων που διέταξε το δικαστήριο είναι και μια «πραγματογνωμοσύνη για την επανεξέταση και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων» στα οποία κατέληξαν οι ειδικοί όταν ανέλυσαν δείγματα από τη σορό του Πάμπλο Νερούδα, μετά την εκταφή του.

Μια ομάδα ειδικών είχε αναλάβει να καταλήξει οριστικά σε ένα συμπέρασμα το 2023. Η ομάδα ανέλυσε τα αποτελέσματα που προέκυψαν μετά την εκταφή του Νερούδα, τον Απρίλιο του 2013, από την κρύπτη όπου βρίσκεται από το 1992, στην Ίσλα Νέγκρα. Τα συμπεράσματά τους υποβλήθηκαν στη δικαστή Πάολα Πλάσα. Δύο μέλη της επιτροπής, από το καναδικό πανεπιστήμιο ΜακΜάστερ, οι Χέντρικ και Ντέμπι Πουανάρ, διαβεβαίωσαν ότι δεν μπορούσαν να καταλήξουν αν ο θάνατος του Νερούδα οφειλόταν σε δηλητηρίαση ή όχι. Οι δύο ερευνητές διευκρίνισαν ότι έλαβαν DNA του Νερούδα από ένα δόντι αλλά, λόγω της αποσύνθεσης της σορού, δεν μπόρεσαν να ανασυνθέσουν παρά μόνο το ένα τρίτο του βακτηρίου της αλλαντίασης (clostridium botulinum).

Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο είπαν όμως ότι ήταν δυνατόν να γίνει η ανασύνθεση, χωρίς νέα εκταφή. «Υπάρχει αρκετό υλικό με αυτά που έχουμε στο εργαστήριο. Απλώς χρειαζόμαστε τη σύμφωνη γνώμη του δικαστηρίου», ανέφεραν. Το Εφετείο ζήτησε επίσης να γίνει «νέα ανάλυση του πιστοποιητικού θανάτου που υπέγραψε ο γιατρός Βάργκας Σαλαζάρ. Σε αυτό αναφέρεται ότι ο Νερούδα πέθανε από μετάσταση του καρκίνου του προστάτη.

Ο θάνατος του Νερούδα και η υπόθεση δολοφονίας του

Ο Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος είχε τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1971, πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, 12 ημέρες μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ και την ανατροπή του στενού του φίλου και Σοσιαλιστή προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Η υπόθεση της δολοφονίας του εμφανίστηκε το 2011, μετά τις αποκαλύψεις του Μανουέλ Αράγια, που την εποχή εκείνη ήταν νεαρό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και εργαζόταν ως βοηθός και οδηγός του συγγραφέα. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, ο Πάμπλο Νερούδα πέθανε αφού του έγινε μία ένεση, την παραμονή της ημέρας που θα αναχωρούσε για το Μεξικό. Ο ποιητής σκόπευε να αυτοεξοριστεί για να οργανώσει την αντίσταση στο καθεστώς του Πινοσέτ.

Μέχρι τότε, η επίσημη εκδοχή έλεγε ότι ο Πάμπλο Νερούδα πέθανε από καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο το 2017, διεθνείς ειδικοί απέρριψαν ομόφωνα την επίσημη εκδοχή του δικτατορικού καθεστώτος. Αλλά δεν κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ή να αποκλείσουν το ενδεχόμενο της δηλητηρίασής του σκόπιμα με κάποια τοξίνη ή βακτήριο όταν του έγινε η «ύποπτη» ένεση.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία, περίπου 3.200 άνθρωποι δολοφονήθηκαν την περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ και άλλοι 38.000 βασανίστηκαν.

Με πληροφορίες του ΑΠΕ