Από την Άντρια Γεωργίου και τον Ανδρέα Κάτσιη

Η Μαρία είναι μια «αόρατη» μητέρα. Αυτό σημαίνει ότι δεν διαθέτει καμία νομική σύνδεση με το παιδί, το οποίο απέκτησε με τη σύντροφό της. Το θλιβερό κομμάτι στη δική της ιστορία είναι ότι μετά τον χωρισμό, της απαγορεύθηκε να έχει οποιαδήποτε επαφή με το παιδί της. Ένα παιδί το οποίο μεγάλωνε για τρία σχεδόν χρόνια. Αποκόπηκε βίαια από ένα μωρό, το οποίο λάτρευε (και εξακολουθεί να λατρεύει). Το ακόμη πιο θλιβερό είναι ότι δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα για να ανατρέψει τα δεδομένα και να αλλάξει την κατάσταση. Δεν έχει δει το παιδί της εδώ και ενάμιση χρόνο. Δεν έχει κανένα δικαίωμα πάνω στην κόρη της. Επί της ουσίας στα μάτια του νόμου και των Αρχών, η Μαρία δεν υπάρχει πουθενά. Είναι ΑΟΡΑΤΗ.

Τη συναντήσαμε λίγες μέρες πριν ψηφιστεί στην Ελλάδα το ιστορικό νομοσχέδιο, βάσει του οποίου νομιμοποιούνται οι γάμοι μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου. Στις βασικές πρόνοιες του νομοσχεδίου προβλέπεται, επίσης, ότι σε περιπτώσεις τεκνοθεσίας, διασφαλίζεται η αναγνώριση και των δύο γονέων, προάγοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το συμφέρον και την προστασία των παιδιών.

«Είναι μια αχτίδα ελπίδας για άτομα σαν εμένα», μάς λέει, καθώς το συζητάμε. Η ίδια βέβαια, μοιάζει να έχει χάσει κάθε ελπίδα. Έχει ακόμα στην οθόνη του κινητού της τη φωτογραφία της μικρής – δεν ξέρει αν θα μπορέσει ποτέ να την αντικαταστήσει. Την κοιτάζει ανά τακτά διαστήματα καθώς μάς αφηγείται την ιστορία της. Μάς δείχνει βίντεο και φωτογραφίες που έβγαλαν μαζί, τις όμορφες στιγμές που πέρασαν τα τρία μόλις χρόνια που συνυπήρξαν κάτω από την ίδια στέγη, και νιώθουμε πως κάθε φορά που τα κοιτάζει, κάτι μέσα της «ραγίζει». Έναν χρόνο και κάτι μετά την πλήρη αποκοπή της από τη ζωή της κόρη της, η Μαρία προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις να ξαναβρεί τον εαυτό της, συναρμολογώντας τα κομμάτια ένα-ένα. «Μα πώς μπορείς να είσαι ολόκληρη, όταν πάντα θα λείπει η βασική αλυσίδα του κρίκου;», μάς λέει. Ξέρει πως η πρώτη της κόρη θα αποτελεί πάντα μια ανοιχτή, αιμορραγούσα πληγή.

«Με τη σύντροφό μου ήμασταν μαζί για εννιά χρόνια πριν χωρίσουμε. Εγώ ήθελα πάντα να γίνω μητέρα, η Α. όμως είχε αρχικά ενδοιασμούς. Σκεφτόταν την αντίδραση του κόσμου και ένιωθε ότι η κοινωνία δεν ήταν ακόμη έτοιμη να αποδεχτεί δύο γυναίκες με ένα παιδί. Στην πορεία τα δεδομένα άλλαξαν και κάποια στιγμή αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε τις διαδικασίες για εξωσωματική γονιμοποίηση. Αυτό έγινε το 2018 – ήμασταν τότε ήδη επτά χρόνια μαζί. Μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, την τρίτη φορά η Α. έμεινε έγκυος. Αποφασίσαμε να κυοφορήσει εκείνη ένεκα ηλικίας, καθώς η Α. είναι μεγαλύτερή μου, αλλά και επειδή οι δικοί μου γονείς διαφωνούσαν από την αρχή, σε αντίθεση με τη μητέρα της Α., η οποία ήταν δίπλα μας στην προσπάθεια που κάναμε, αλλά και στη σχέση μας».

Τη ρωτάμε για τη σχέση με τους γονείς της και μας λέει ότι δεν μπόρεσαν ποτέ να αποδεχτούν τη σεξουαλικότητά της. «Όταν έμαθαν για την εγκυμοσύνη της Α., έκαναν σχεδόν δύο χρόνια να μου μιλήσουν. Πλέον, οι σχέσεις μας είναι οι απολύτως τυπικές. Η απόφασή τους να είναι στη ζωή μου μόνο και μόνο επειδή είναι γονείς μου δεν μου είναι αρκετή. Η συγγένεια εξ αίματος δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι αρκετή. Ξέρεις, ακόμα και σήμερα που σκέφτομαι κι εγώ να γίνω μητέρα μέσω εξωσωματικής, όταν πήγα να τους το ανακοινώσω το μόνο που είχαν να μου πουν ήταν να έρθω στον σωστό δρόμο, να κάνω ένα μωρό και αυτοί θα σταθούν δίπλα μου. Όλο αυτό μεταφράζεται στο δικό τους μυαλό στο να κάνω ένα μωρό έχοντας δίπλα μου έναν άντρα! Παρότι δεν θα έπρεπε, αυτή τους η στάση με πλήγωσε για ακόμη μία φορά. Πλέον είναι ξεκάθαρο για εμένα πως το να είμαι μακριά τους μού κάνει περισσότερο καλό».

Τον Ιανουάριο του 2020 ήρθε στον κόσμο το κοριτσάκι της οικογένειας. «Εννοείται ότι ήξερα από την πρώτη στιγμή ότι νομικά δεν θα υπήρχα κάπου, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό μου ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν έτσι όπως εξελίχθηκαν στην πορεία. Στην αρχή ήταν όλα καλά, δεν είχαμε ιδιαίτερα προβλήματα. Υπήρχαν μόνο αυτά τα καθημερινά θέματα που αντιμετωπίζουν όλα τα ζευγάρια. Μάλιστα, επειδή το μωρό ήρθε μέσα στην περίοδο του κορωνοϊού και της πρώτης καραντίνας, ήμασταν και οι δύο στο σπίτι οπότε ουσιαστικά το μεγαλώναμε μαζί».

Καθώς τα συζητάμε όλα αυτά, η Μαρία μάς εξηγεί ότι τα πρώτα σοβαρά προβλήματα άρχισαν να αναδύονται δύο χρόνια μετά την έλευση του μωρού. Δεν θα υπεισέλθουμε σε περαιτέρω λεπτομέρειες καθώς αυτές είναι άσχετες με την εξέλιξη της βασικής ιστορίας. Ο οριστικός χωρισμός ήρθε κάπου στα τέλη του 2021, ωστόσο, οι δυο τους έμεναν στο ίδιο σπίτι μέχρι τον Ιούλιο του 2022 – για οικονομικούς κυρίως λόγους.

«Παρά το γεγονός ότι χωρίσαμε μού είχε υποσχεθεί ότι δεν θα μου στερούσε ποτέ το μωρό. Πράγματι στην αρχή είχαμε συναποφασίσει ένα πλάνο για να βλέπω κι εγώ τη μικρή. Στην πρώτη διανυκτέρευση του μωρού μαζί μου πήγαν όλα πολύ καλά. Ήταν όμως, η πρώτη και η τελευταία φορά που η Α. θα άφηνε το μωρό να περάσει το βράδυ μαζί μου. Από την επόμενη κιόλας ημέρα, ήρθε, πήρε το μωρό και με ενημέρωσε πως δεν θέλει να μένει μαζί μου τα βράδια. Κάπως έτσι οι διανυκτερεύσεις τελείωσαν πριν καν αρχίσουν. Αναγκάστηκα στη συνέχεια να συμβιβαστώ σε ένα πλάνο, βάσει του οποίου έβλεπα το μωρό μόνο κάποιες μέρες μέσα στη βδομάδα. Και εννοείται ότι ήταν ένα πλάνο, το οποίο καθόριζε αποκλειστικά η άλλη πλευρά χωρίς εγώ να μπορώ να έχω λόγο και άποψη. Δεν υπήρχα πουθενά οπότε, επί της ουσίας, δεν μπορούσα να διεκδικήσω και τίποτα.

Σταδιακά, οι μέρες που έβλεπα το μωρό μειώνονταν. Βίωνα έναν ψυχολογικό πόλεμο κι εγώ ήμουν εντελώς άοπλη απέναντι σε αυτόν. Μάλιστα, κάποια στιγμή η πρώην σύντροφός μου απαγόρευσε στο μωρό να με φωνάζει “μάμι” – εμένα με αποκαλούσε “μάμι” και την Α. “μαμά”. Τής επέβαλε να με φωνάζει με το όνομά μου, “Μαρία”. Και εννοείται ότι το μωρό αντιδρούσε έντονα και έκλαιγε. Με τη μικρή είχαμε ανέκαθεν μια πολύ ιδιαίτερη σχέση. Ήμασταν πάντα πολύ δεμένες.

Μετά από όλα αυτά, κάθε φορά που τη συναντούσα ένιωθα ότι θα ήταν η τελευταία φορά. Και κάθε φορά την αποχαιρετούσα λες και δεν θα την ξαναέβλεπα. Και ξέρετε, τη μοναδική φορά που δεν την αποχαιρέτησα, ήταν και η τελευταία που την είδα. Αυτό έγινε στις 28 Νοεμβρίου 2022. Το μωρό δεν με άφηνε να φύγω. Ήταν λες και το είχε προαισθανθεί. Λίγο μετά έλαβα ένα μήνυμα, στο οποίο ουσιαστικά η πρώην σύντροφός μου μού ανακοίνωσε την απόφασή της να μην ξαναδώ το μωρό. Όλα όσα περάσαμε όλα αυτά τα χρόνια κλείστηκαν σε ένα μήνυμα που μου στερούσε τη ζωή και την κόρη μου.

Στην αρχή πήγαινα έξω από το σχολείο για να τη δω. Η Α. καλούσε, όμως, την αστυνομία. Ξαφνικά, εκτός από αυτήν, είχα να αντιμετωπίσω και όλη την οικογένειά της -που για εννιά χρόνια θεωρούσα και δική μου οικογένεια. Βρέθηκαν όλοι απέναντί μου. Πήγαινα στο σπίτι της και χτυπούσα την πόρτα για να δω το μωρό και άκουγα τη μητέρα της να την παροτρύνει να καλέσει την αστυνομία. Ήταν μαρτύριο. Κάποια στιγμή αναγκάστηκα να σταματήσω.

Ακόμα και σήμερα όμως, δεν είμαι σίγουρη αν έκανα όσα μπορούσα για να της αλλάξω γνώμη. Σκεφτόμουνα, όμως, πάντα το συμφέρον του μωρού. Ήξερα ότι όλη αυτή η ένταση μεταξύ εμένα και της πρώην συντρόφου μου είχε αντίκτυπο και στη δική του ψυχολογία και σίγουρα το τελευταίο πράγμα που ήθελα ήταν αυτό.

Πλέον δεν μαθαίνω ούτε νέα της μικρής. Δεν έχω κανένα για να μάθω νέα της. Στέλνω μηνύματα στην Α., αλλά δεν μου απαντά ποτέ. Μια φορά που η αδερφή μου έτυχε να τη δει μαζί με το μωρό, η Α. δεν της επέτρεψε να τις πλησιάσει. Όλο αυτό το διάστημα έκανα διάφορα. Μίλησα με δικηγόρους, με οργανώσεις, με συνδέσμους. Από όλους έλαβα την ίδια απάντηση, πως δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Στα μάτια του νόμου είμαι αόρατη. Στο πιστοποιητικό γεννήσεως αναγράφεται μόνο η Α. ως μητέρα του παιδιού και ο πατέρας αναγράφεται ως άγνωστος – το παιδί είναι αγνώστου πατρός. Εγώ δεν είμαι τίποτα. Πόσο οξύμωρο είναι να μην είσαι τίποτα στη ζωή του δικού σου μωρού; Και ξέρετε τι φοβάμαι περισσότερο; Ότι η κόρη μου δεν θα με θυμάται. Και ότι κάποια στιγμή κι εγώ θα τη δω στον δρόμο και δεν θα την αναγνωρίσω».

Όλο αυτό το διάστημα η Μαρία πενθούσε την απώλεια του ζωντανού παιδιού της. Το βίωνε σαν έναν θάνατο, με τη διαφορά πως όταν χάσεις κάποιον από τη ζωή, έρχεται μια στιγμή που συμβιβάζεσαι με την απώλεια, με την ιδέα πως δεν μπορείς να τον ξαναδείς. Στη δική της περίπτωση πώς να συμβιβαστείς με την ιδέα ότι το παιδί σου βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από εσένα και δεν σου επιτρέπουν να το δεις, να του μιλήσεις, να το αγκαλιάσεις;

Τής πήρε δύο χρόνια για να μπορέσει να σταθεί ξανά στα πόδια της. Βρίσκεται πλέον σε μια νέα σχέση και θα ήθελε πολύ να μείνει έγκυος. Είναι ένα ακόμη βήμα προς επούλωση του τραύματος. Ενός τραύματος που θα την πονά, όμως, για πάντα.

Για τη Μαρία, λοιπόν, και για κάθε άτομο εκεί έξω, που βιώνει παρόμοιες καταστάσεις, η νομιμοποίηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών στην Ελλάδα είναι μια στιγμή ελπίδας. Μια ιστορική στιγμή μέσα στον ευρύτερο σκοταδισμό που βιώνουμε.

Η ιστορία της Μαρίας είναι ακόμη ένα παράδειγμα προς όλα αυτά που πρέπει να γίνουν και στην Κύπρο ώστε τα παιδιά των ομόφυλων ζευγαριών να είναι προστατευμένα και ασφαλή σ’ ένα περιβάλλον που θα τους επιτρέπει να μεγαλώνουν όπως πρέπει να μεγαλώνουν όλα τα παιδιά του κόσμου. Άλλωστε, όπως και να το δεις, η αγάπη είναι αγάπη και σε αυτήν δεν χωρούν όροι και αστερίσκοι (σε άρθρα και νόμους).

Στη δική της περίπτωση μπορεί, στην παρούσα φάση, να μην μπορεί να αλλάξει κάτι. Και αυτό είναι θλιβερό. Για τη Μαρία, όμως, αυτό το άρθρο, όπως μάς είπε, στο τέλος της κουβέντας μας θέλει να είναι μια εξομολόγηση προς την κόρη της, την οποία ίσως κάποτε διαβάσει και καταλάβει πως προσπάθησε να κάνει τα πάντα γι’ αυτήν.