Με αυτά τα λόγια επέλεξε να κλείσει την κουβέντα μας, η 24χρονη αρχιτέκτονας Βασιλεία Κοκότση. Προσωπικά επέλεξα να ξεκινήσω μ’ αυτές τις γραμμές, αφού θεωρώ πώς όλη η ουσία της συζήτησης που είχαμε, κρύβεται σε αυτή την παράγραφο.

Την Βασιλεία την γνωρίζω αρκετά χρόνια και αυτό που μπορώ να πω ότι θυμάμαι απ’ αυτήν, είναι η έντονη αγάπη και το δέσιμο που είχε πάντα με την κατεχόμενη γη των γονιών της, την κωμόπολη της Μόρφου.

Πρόσφατα, σε μια από εκείνες τις αδιάφορες περιηγήσεις στο timeline του Facebook, την προσοχή μου τράβηξε μια κοινοποίηση με τίτλο «A line of memory: Varosha» από την ιστοσελίδα cy-arch.com. 

Μια διπλωματική εργασία με επίκεντρο την ανοικοδόμηση και την αναγέννηση της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου.

Μια καλοδουλεμένη εισήγηση, με πλήρη ανάλυση, που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί επίσημη κρατική πρόταση για το μέλλον της Αμμοχώστου, μετά τη λύση του κυπριακού.

Πώς προέκυψε η ιδέα της συγκεκριμένης θεματικής για τη διπλωματική σου;

Η ιδέα και το έναυσμα της διπλωματικής ξεκίνησε πολύ διστακτικά στα πλαίσια της ακαδημαϊκής χρόνιάς 2015-2016 στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Είχα το ελεύθερο να διαλέξω τη θεματική που θα ακολουθούσα για έναν ολόκληρο χρόνο και έτσι αποφάσισα να διαλέξω την κλειστή περιοχή της Αμμοχώστου.

Σίγουρα η άμεση επιστροφή στο Βαρώσι δεν είναι εφικτή, καθώς σε περίπτωση λύσης θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη προεργασία σε πολλούς τομείς

Γιατί επέλεξες την Αμμόχωστο και όχι τη Λεμεσό που ζεις ή κάποια άλλη πόλη; 

Το σίγουρο είναι ότι είχα πάντα έντονη την επιθυμία να ολοκληρώσω τον κύκλο των σπουδών μου με ένα θέμα το οποίο θα παρουσίαζε έντονα τα στοιχεία της προσωπικότητας μου και θα με αντιπροσώπευε σαν άνθρωπο. Οι γονείς μου φρόντισαν να μου «φυτέψουν» βαθιά στην καρδιά μου την αγάπη για το κατεχόμενο κομμάτι του νησιού μας, καθώς και για τον τόπο που μεγάλωσαν, προσκύνησαν, έζησαν όλη την παιδική τους ηλικία, την κατεχόμενη Μόρφου.

Την κουβαλούσα από μικρή ηλικία την αγάπη αυτή και ένιωσα ότι η διπλωματική ήταν η ευκαιρία μου να ελευθερώσω όλα αυτά τα συναισθήματα και όλες αυτές τις ιδέες που μου μετάφεραν με τόση αγάπη.

 

Στιγμιότυπο από την παρουσίαση της διπλωματικής εργασίας τον Μάιο του 2016

Πίσω από τα ξενοδοχεία, αναπνέει μια πόλη με τους πορτοκαλεώνες της, τις μυρωδιές της, τα Ανθεστήρια της, τις ακακίες της, με την γιορτή του Πορτοκαλιού

Πώς οραματίστηκες την ανοικοδόμηση/αναγέννηση της Αμμοχώστου; 

Η περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου σε περίπτωση μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης, θα είναι στο προσκήνιο λόγω του ιδιαίτερου προβλήματος που θα αντιμετωπίσει.

Μιλάμε για μια πόλη «ζωντανή νεκρή» εδώ και 42 χρόνια. Σίγουρα η άμεση επιστροφή στο Βαρώσι δεν είναι εφικτή, καθώς σε περίπτωση λύσης θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη προεργασία σε πολλούς τομείς, έτσι ώστε να μπορέσει το Βαρώσι να δεχθεί πίσω τους κατοίκους του και όχι μόνο.

Αυτό λοιπόν ήταν και το όραμα μου βασισμένο πάντα σε ακαδημαϊκά πλαίσια, η αναγέννηση της πόλης και η ανοικοδόμηση της 42 χρόνια μετά. Συμπεριλαμβάνοντας πάντοτε τις μνήμες και την διάχυτη ανοργάνωτη βλάστηση που δίνει ζωή στη νεκρή περιοχή.

Αφήγηση – Στρατηγική

Λόγω ηλικίας έχεις μνήμες της Αμμοχώστου μόνο από φωτογραφίες για το πως ήταν στο παρελθόν. Πώς λειτούργησε αυτό στο δικό σου  project; 

Όντως, μνήμες από την πόλη έχω μόνο από φωτογραφίες card postal της εποχής που απεικονίζουν την χαρακτηριστική σειρά από ξενοδοχεία μπροστά στην χρυσή αμμουδιά.

Το Βαρώσι όμως ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Πίσω από τα ξενοδοχεία, αναπνέει μια πόλη με τους πορτοκαλεώνες της, τις μυρωδιές της, τα Ανθεστήρια της, τις ακακίες της, με την γιορτή του Πορτοκαλιού, με τις Δημοτικές πολυκατοικίες, με την οδό Δημοκρατίας, με την οδό Kennedy, με το παγκύπριο Γυμνάσιο, με το Γυμναστικό Σύλλογο «Ευαγόρας» (Γ.Σ.Ε), την Ανόρθωση κι αν συνεχίσω δεν θα σταματώ να λέω.

Η εικόνα του Βαρωσιού στη μνήμη μου θα παραμένει πάντα άγνωστη, αλλά και ταυτόχρονα τόσο γνωστή καθώς δεν έζησα ποτέ την καθημερινότητα της ούτε και τώρα έχω πρόσβαση σε αυτή.

Χάρη στην πολύτιμη βοήθεια πολλών Βαρωσιωτών, μεταξύ αυτών και η ομάδα «Επιστροφή, Ανοικοδόμηση και Αναβίωση της Αμμοχώστου».

Εφοδιάστηκα με πολλές από τις δικές τους μνήμες, αλλά και εικόνες του πριν και του μετά, που στο τέλος είχαν συντελέσει καταλυτικά στο τελικό αποτέλεσμα.

Μια πράσινη χειρονομία μέσω ιστορικών κτηρίων και άλλων χαρακτηριστικών διαδρομών της πόλης θα συντελέσει στην οξυγόνωση της πόλης και στοχεύει στην ειρηνική συμβίωση των κατοίκων. 

Τι θεωρείς αποτέλεσε έμπνευση σου;

Αυτή η έντονη λαχτάρα των προσφύγων για επιστροφή, σε συνδυασμό με τις βιωματικές μου εμπειρίες ως παιδί προσφύγων, ήταν η κύρια πηγή έμπνευσης, όπως επίσης κι η βαθιά επιθυμία του Βαρωσιού να ξαναζωντανέψει και να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες του, μετά από 42 χρόνια που παραμένει βουβό.





Χρονοδιάγραμμα - collage / συλλογικής και εικονικής μνήμης, πριν και μετά το 1974.

Ποια είναι η πρόταση σου για την Αμμόχωστο;

H αρχή της Διπλωματικής εργασίας ξεκινά με την εφαρμογή ενός υποθετικού μελλοντικού σεναρίου της επιστροφής της περίκλειστης πόλης και χωρίζεται σε τρεις φάσεις ενσωματώνοντας εμπορικές και κατοικήσιμες περιοχές.

Ο οδηγός πλοήγησης της Διπλωματικής, είναι η επιθυμία για δημιουργία μιας απόλυτα δημοκρατικής κοινότητας και μια δυνατή δημιουργία σχέσεων μεταξύ κατοίκων και μη.

Η αρχική πρόθεση είναι να ενδυναμωθεί και να εμπλακεί το μέλλον των πολιτών στην τρέχουσα πολιτική διαδικασία όσο το δυνατόν νωρίτερα και μέσω της συνεργασίας, να γίνει μια προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες της κλειστής περιοχής.

Οι πολίτες της περιοχής θα είναι ενεργό μέλος στις διαδικασίες αποφάσεων. Μια πράσινη χειρονομία μέσω ιστορικών κτηρίων και άλλων χαρακτηριστικών διαδρομών της πόλης θα συντελέσει στην οξυγόνωση της πόλης και στοχεύει στην ειρηνική συμβίωση των κατοίκων.  

Ανάμεσα στην πράσινη χειρονομία θα ενσωματώνονται προτεινόμενες κατοικίες και εμπορικές εγκαταστάσεις οι οποίες σε τρεις άξονες θα είναι αυτοσυντηρούμενες και κάτοικοι και επισκέπτες θα μπορούν να καλύπτουν τις ιδιωτικές και δημόσιες ανάγκες τους, σε μικρές αποστάσεις, χρησιμοποιώντας δίκυκλο ή πεζοί, δίνοντας έτσι την ευκαιρία αποφυγής χρήσης αυτοκινήτου.

 

Χρονοδιάγραμμα – collage / της πράσινης παρουσίας στην πόλη, πριν και μετά το 1974.

Επίσης, ο τρόπος αρίθμησης και εγκατάστασης του πράσινου πάρκου (πράσινη χειρονομία) κατά μήκος της πόλης θα προσφέρει εκτός από την αναζωογόνηση της πόλης και την επιλογή δημόσιας και ιδιωτικής ζωής ταυτόχρονα.

Για παράδειγμα, οι κατοικίες με τον τρόπο που θα είναι κτισμένες θα διατηρούν μια ιδιωτικότητα, ταυτόχρονα όμως οι αυλές των σπιτιών θα επικοινωνούν με την εμπειρική διαδρομή της πράσινης χειρονομίας.

Συμπληρώνοντας, η διπλωματική έχει ως βάση και αρχή, τις Δημοτικές Εργατικές Πολυκατοικίες. Η μελέτη ξεκίνησε με βασική έμπνευση αυτές και την ανάγκη και προσπάθεια για να επαναφέρω την χρήση τους στην ζωή.

Έγινε μια μεγάλη προσπάθεια εξεύρεσης πληροφοριών με σκοπό την σχεδίαση τους καθώς ήταν ο πυρήνας που θα έδινε το έναυσμα αυτής της πράσινης χειρονομίας, αλλά λόγω τεράστιας απώλειας πληροφοριών αποφάσισα να κρατήσω την μνήμη τους ζωντανή διατηρώντας την εφαρμογή του μοντέλου τους. Μικρά σπίτια, μεγάλες αυλές, επικοινωνία, αλληλεγγύη και αγάπη.

Τέλος, δεν ξέχασα ποτέ το πράσινο που 42 χρόνια ανθίζει ανοργάνωτα στην πόλη και που αποτέλεσε σημαντικό εφόδιο στην διπλωματική για το μοντέλο σχεδίασης, μιας βιώσιμης κοινωνίας, μιας ελεύθερης Αμμοχώστου.

 

Γενικός αστικός σχεδιασμός της πρόθεσης μιας πράσινης χειρονομίας, σε μορφή masterplan. (ζώνη Α, Β, Γ) scale 1:2000

 

Τι στοιχεία κράτησες από την Αμμόχωστο της ανάπτυξης πριν τον πόλεμο και τι καινούργιο προσθέτεις;  

Βασικός μου στόχος μέσω της διπλωματικής ήταν η δημιουργία ενός μοντέλου σχεδίασης ο οποίος δεν θα παραμόρφωνε σε καμία περίπτωση τον χαρακτήρα της πόλης πριν το 1974, αλλά αντιθέτως θα έθετε γερά θεμέλια σε αυτό και θα έντασσε μέσα δραστηριότητες της σημερινής κοινωνίας και των νέων αναγκών που προκύπτουν 42 χρόνια μετά.

Αυτό με οδήγησε στη δημιουργία μιας δικής μου τυπολογίας και νέων πολεοδομικών νόμων στα πλαίσια πάντα ακαδημαϊκού επιπέδου.

 

Τελικός αστικός σχεδιασμός στην ζώνη Γ. scale 1:1000

Κάποια από αυτά είναι:

o H πόλη να παρέχει ποδηλατοδρόμους κατά μήκος της περιοχής.

o Παλιά κτήρια, πάρκα, σχολεία, αγορές, πολυκαταστήματα και γενικότερα ότι ανήκει στην κατηγορία της εμπορικής και πολιτιστικής περιοχής, θα είναι προσβάσιμα από τους προτεινόμενους ποδηλατοδρόμους και θα επαναλειτουργήσουν στην αρχική τους χρήση.

o Απαγόρευση συνέχισης οικοδομικής εξέλιξης στην ακτογραμμή και διατήρηση της παραλίας όπως έχει.

o ΔΕΝ παραμορφώνεται η νοοτροπία, ο χαρακτήρας και η κίνηση της πόλης όπως ήταν πριν το 1974.

o Οτιδήποτε θεωρείται μνημείο στην πόλη ή είναι μνημειακής αξίας δεν μπορεί να δεχθεί οποιαδήποτε παρέμβαση, είτε αυτή αφορά την τροποποίηση της είτε μετακίνησης από το μνημειακό περιβάλλον που μετά από εντεταμένη μελέτη μπορεί να δεχθεί κάποιες εργασίες συντήρησης για να διατηρηθεί στο χρόνο.

o Η δεντροφύτευση πορτοκαλιών θα είναι απαραίτητη, καθώς θα είναι και η αρχή της βιωματικής πορείας της πράσινης χειρονομίας που είναι και η κύρια πρόταση.

o Τα Ανθεστήρια και η γιορτή του Πορτοκαλιού καθώς και όλες οι πολιτιστικές δραστηριότητες θα πραγματοποιούνται κατά μήκος του άξονα της πράσινης χειρονομίας, ούτως ώστε να έχει άμεση επαφή με το κόσμο και να περνά κυριολεκτικά έξω από τίς αυλές των σπιτιών.

o Χώροι οι οποίοι βρίσκονται τα τουρκικά στρατεύματα θα επαναχρησιμοποιηθούν στην παλιά τους χρήση, αν και εφόσον κριθούν κατάλληλα από την υπάρχουσα ομάδα.

 

Θα μπορούσε η διπλωματική σου να υλοποιηθεί σε κάποια φάση στο μέλλον;

Σίγουρα προσπάθησα να προτείνω ένα υλοποιήσιμο σχέδιο ανοικοδόμησης μέσω της διπλωματικής μου εργασίας. Δημιούργησα ρομαντικά και αρχιτεκτονικά εργαλεία για να συνθέσουν μια δυνατή θεωρητική και αρχιτεκτονική πρόταση η οποία στηρίζεται σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο χωρίς κάποια συγκεκριμένη μορφή σχεδίασης, έτσι ώστε να μπορεί να προταθεί σαν ένα πρότυπο μοντέλο σχεδίασης στο μέλλον.





Ολοκληρωμένος αστικός σχεδιασμός σε όλες τις ζώνες. scale 1:2500



 

Διαγραμματική αναλυτική σχεδίαση των χώρων στις προτεινόμενες κατοικίες και εμπορικούς χώρους στην ζώνη Γ scale 1:500

 

Φωτορεαλιστική απεικόνιση μιας συγκεκριμένης στιγμής της «πράσινης» χειρονομίας στην ζώνη Γ







Φωτορεαλιστική απεικόνιση μιας στιγμής της πρότασης της εμπειρικής διαδρομής μέσα από τους πορτοκαλεώνες στην ζώνη Γ

 

Φωτορεαλιστική απεικόνιση μιας στιγμής της πρότασης της εμπειρικής διαδρομής στην ζώνη Γ (δημόσια πορεία)​

 

Φωτορεαλιστική απεικόνιση μιας στιγμής της πρότασης της εμπειρικής διαδρομής στην ζώνη Γ (δημόσια πορεία σε συνδυασμό με την ιδιωτική ζωή – αυλές – εικονική μεταφορά της γιορτής του πορτοκαλιού

 

Πρώτη κυκλοφορία εφημερίδας VAROSHA MAIL μετά από 42 χρόνια – Δημιουργία (προσωπικής) εικονικής εβδομαδιαίας εφημερίδας Βαρωσιού

 

*Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από την Βασιλεία Κοκότση στη CITY, για τους σκοπούς του άρθρου και οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή άλλη χρήση τους προϋποθέτει τη συγκατάθεση της ίδιας.



**Διπλωματική Εργασία [Πανεπιστήμιο Λευκωσίας]

Επιβλέποντες: Μιχάλης Γεωργίου, Πέτρος Λαπίθης, Άννα Παπαδοπούλου, Άλκης Δίκαιος