Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος Β’, ανακοίνωνε προ ημερών την απόφασή του να μην ανανεώσει το συμβόλαιο με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, σχετικά με τη διαχείριση της οικίας του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου με σκοπό να το μετατρέψει σε βυζαντινό μουσείο, ουδείς –ούτε καν ο ίδιος- μπορούσε να προβλέψει τη μαζική αντίδραση πολιτών, οργανωμένων συνόλων και εν τέλει της πολιτείας, απέναντι σε αυτή του την απόφαση.

Από τις πρώτες κιόλας μέρες, δημοσιεύματα στον Τύπο, έφεραν το κράτος και την Εκκλησία προ των ευθυνών τους, ενώ σε σύντομο χρονικό διάστημα διάφορα οργανωμένα σύνολα, αλλά και πολίτες μεμονωμένα, πήραν θέση κρίνοντας αρνητικά την αχαρακτήριστη απόφαση του Αρχιεπισκόπου.

Μια εξ αυτών των πρωτοβουλιών και το διαδικτυακό γκρουπ «Σεβασμός στην οικία του Χατζηγεωρκάκη Κορνέσιου», το οποίο στις λίγες μέρες ζωής του κατάφερε να προσελκύσει πέραν των 3 χιλιάδων μελών, οι οποίοι αντιτίθενται στην αλλοίωση του Εθνολογικού Μουσείου Κύπρου. Διαχειριστής της διαδικτυακής ομάδας, ο αρχιτέκτονας Νίκος Μεσαρίτης.

Όπως αναφέρεται στη σελίδα:

«Η σύσταση της ομάδας κρίθηκε αναγκαία μετά από λανθασμένες συμβουλές που δόθηκαν στον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κύπρου. Με βάση αυτές τις συμβουλές, το Αρχοντικό που έχει οργανωθεί και προβάλλεται στους επισκέπτες στη βάση της ιστορικής του χρήσης, που ήταν πάντοτε κατοικία, θα καταστραφεί και θα μετατραπεί από τους συμβούλους της Αρχιεπισκοπής σε εκκλησιαστικό Μουσείο.

- Το δημόσιο και οι δωρητές έχουν δαπανήσει πολλά χρήματά και κόπο για να οργανώσουν τον χώρο με βάση την ιστορική του χρήση.

- Το Αρχοντικό και όλο το συγκρότημα είναι σπουδαίο ιστορικό παράδειγμα της μεσαιωνικής ζωής της Λευκωσίας και της Κύπρου. Επίσης, στην περίοδο της Οθωμανικής κατάκτησης ήταν κατοικία του Δραγουμάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, μιας ιστορικής προσωπικότητας της Κύπρου.

Η ομάδα δεν προσεγγίζει το θέμα με διάθεση αντιπαράθεσης, αλλά με διάθεση καταρχήν να συμβάλει στο σωστό προβληματισμό. Η αντιπαλότητα δεν είναι το πρώτο εργαλείο προστασίας του πολιτισμού μας.

Πιστεύουμε ότι εάν η Εκκλησία, είναι ο συνολικός νόμιμος ιδιοκτήτης του κατά νόμο αρχαίου μνημείου, μπορεί χωρίς έξοδα, νέες περιπέτειες αδειών να διατηρήσει το Αρχοντικό ως έχει και να το εντάξει στον σχεδιασμό της περιήγησης της περιοχής που οργανώνει, προσθέτοντας στον πλούτο και το πολιτιστικό ενδιαφέρον που θα εισπράξουν οι επισκέπτες», καταλήγει η νεοσυσταθείσα ομάδα.

Πρώτο βήμα της ομάδας είναι να ζητήσει συνάντηση με τον Υπουργό Μεταφορών και Έργων, Γιάννη Καρούσο, υπουργείο στο οποίο υπάγεται το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ενώ ήδη έχει δημιουργηθεί ψήφισμα σε παγκόσμια πλατφόρμα για συλλογή υπογραφών, με σκοπό την άρση της απόφασης.

Χθες, Δευτέρα 13 Ιανουαρίου, τοποθετήθηκε επί του θέματος και το αρμόδιο Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, στο οποίο υπάγεται το Τμήμα Αρχαιοτήτων, λέγοντας πως: «Το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, παρόλο που δεν έχει γίνει καμία επίσημη ενημέρωση, αναλαμβάνει πρωτοβουλία για το θέμα που προέκυψε με τις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, για την Οικία Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου.

Το Υπουργείο, προτίθεται να πραγματοποιήσει συνάντηση με την Αρχιεπισκοπή για συζήτηση του θέματος. Θέση του Υπουργείου είναι, η Οικία Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, να παραμείνει και να λειτουργεί ως Εθνολογικό Μουσείο συνεισφέροντας στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης για μια σημαντική περίοδο της ιστορίας της Κύπρου.

Το Εθνολογικό Μουσείο (Οικία Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου) βρίσκεται πλέον στη συνείδηση των πολιτών ως αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης ενώ η διατήρησή του είναι ζήτημα δημοσίου συμφέροντος».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Σύνδεσμος Ξεναγών, ο οποίος ήταν από τα πρώτα οργανωμένα σύνολα που τάχθηκε δημόσια ενάντια στην απόφαση του Αρχιεπισκόπου δηλώνοντας: «Λύπη για την απόφαση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου να μετατρέψει τον ναό του Αγίου Αντωνίου και τον Καθεδρικό ναό Αγίου Ιωάννη σε Μουσεία, καθώς και την μετατροπή του Εθνολογικού Μουσείου σε Βυζαντινό Μουσείο, εκφράζει σε σημερινή ανακοίνωση του ο Σύνδεσμος Ξεναγών Κύπρου.

«Πιστεύουμε πως η απόφαση αυτή ελήφθη χωρίς να ληφθούν υπόψιν ορισμένα σημαντικά κριτήρια όπως: Το Εθνολογικό Μουσείο (οικεία Χατζηγεωργάκη) είναι το μοναδικό Μουσείο σε όλη την Κύπρο, που αντανακλά τα 300 χρόνια της Οθωμανικής περιόδου στην Κύπρο, και δεν χρειάζεται να μετατραπεί σε Βυζαντινό Μουσείο τη στιγμή που υπάρχει ήδη ένα πολύ σημαντικό μουσείο σε απόσταση αναπνοής» προστίθεται.

Αναφέρεται ακόμα ότι η πρακτική της μετατροπής εκκλησιών σε Μουσεία παρατηρείται στην κατεχόμενη Κύπρο και εφαρμόζεται από το κατοχικό καθεστώς και προστίθεται ότι «πρακτική την οποία καταδικάζουμε και μας πληγώνει ιδιαίτερα, και την οποία την έχουν κατακρίνει με δηλώσεις τόσο η εκκλησία της Κύπρου όσο και οι κυβερνητικοί παράγοντες».

Ο Σύνδεσμος Ξεναγών Κύπρου καταλήγοντας καλεί τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου όπως αναθεωρήσει την απόφαση την οποία έλαβε, προς όφελος τόσο της εκκλησίας όσο και του Πολιτισμού της Κύπρου».

Την αντίθεσή της εξέφρασε σήμερα και η Διεθνής Επιτροπή Μνημείων και Χώρων Κύπρου, όχι μόνο για την οικία του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, αλλά και τις εκκλησίες Αγίου Ιωάννη και Αγίου Αντωνίου, τις οποίες επίσης ο Αρχιεπίσκοπος δήλωσε πως θα μετατρέψει σε μουσεία:

Είναι με απορία και λύπη που ακούσαμε τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο να δηλώνει την πρόθεσή του να αφαιρέσει την παραχώρηση που έκανε η Αρχιεπισκοπή την δεκαετία του 1970 προς το Τμήμα Αρχαιοτήτων, το κυπριακό δηλαδή δημόσιο, του αρχοντικού του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου γιατί σκοπεύει να δημιουργήσει στους χώρους του ένα «εκκλησιαστικό μουσείο». Σημειώνεται ότι τα δύο τρίτα περίπου του κτηρίου παραχωρήθηκαν τη δεκαετία του 1970 στην Αρχιεπισκοπή από τις τελευταίες ιδιοκτήτριες ως κληροδότημα, με τον όρο να συντηρηθεί κατάλληλα και να μετατραπεί σε εθνολογικό ή βυζαντινό μουσείο. Και επειδή έκτοτε κανένας Αρχιεπίσκοπος δεν είχε ενδιαφερθεί να τηρήσει τον όρο της διαθήκης, το Τμήμα Αρχαιοτήτων ανέλαβε κατόπιν συμφωνίας να συντηρήσει το αρχοντικό και να δημιουργήσει στους χώρους του ένα εθνολογικό μουσείο με κεντρικό σημείο αναφοράς το Δραγομάνο Χατζηγεωργάκη Κορνέσιο και την περίοδο που αυτός έζησε. Την οικία Χατζηγεωργακη Κορνεσιου επισκέπτονται πολλοί ξένοι και Κύπριοι και λόγω της διαρρύθμισης και των εκθεμάτων που αυτό περιλαμβάνει αποκτούν μια πολύ καλή και αυθεντική εικόνα της εποχής εκείνης. Καταρχήν τυχών αναδιοργάνωση του χώρου για να λειτουργήσει ως εκκλησιαστικό μνημείο θα είναι δεισλειτουργική και ασύμβατη με τους χώρους. Η όποια αλλαγή στα αντικείμενα και στη διαρρύθμιση του κτηρίου θα είναι τεχνητή, θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα του Μνημείου και θα είναι κατά παράβαση διεθνών συμβάσεων όσον αφορά την διατήρηση της αυθεντικής κατάστασης ενός Μνημείου ως ιστορικό στοιχείο «μνήμης» του. Το δημόσιο μέσω του Τμήματος Αρχαιοτήτων δαπάνησε μεγάλα ποσά για την αποκατάσταση του αρχοντικού και τη δημιουργία Εθνολογικού μουσείου και συνεχίζει να το συντηρεί με κονδύλι από τον ετήσιο προϋπολογισμό του.

Το αρχοντικό του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, που είναι κηρυγμένο σε Αρχαίο Μνημείο, αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα αστικής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα που διασώζονται στην Κύπρο και ίσως να είναι το μοναδικό στην περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο πρώτος ιδιοκτήτης του Δραγομάνος Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος ήταν μια από τις πιο σημαντικές ιστορικές μορφές της Οθωμανικής περιόδου της Κύπρου. Η ζωή και το έργο του είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το αρχοντικό, την παλιά πόλη της Λευκωσίας και την ιστορία της Κύπρου.

Συγχαίρουμε τον νέο Υπουργό Επικοινωνιών, Μεταφορών και Έργων, στον οποίο υπάγεται το Τμήμα Αρχαιοτήτων για την σωστή τοποθέτηση του να διατηρηθεί το Αρχοντικό ως έχει σήμερα, και αναμένουμε από τον ίδιο και την κυβέρνηση να αιτηθούν την ένταξη του Μνημείου αυτού στον Διεθνή κατάλογο των Μνημείων της Ουνέσκο έτσι που να προστατευθεί τόσο η υλική όσο και η άϋλη πολιτιστική κληρονομιά του.

Διερωτόμαστε επίσης ποια είναι η αναγκαιότητα για τη δημιουργία ενός «εκκλησιαστικού μουσείου» μέσα σε ένα "κονάκι" της Οθωμανικής περιόδου, ενώ δίπλα υπάρχει το σημαντικότατο Βυζαντινό Μουσείο, που στεγάζει θησαυρούς βυζαντινής και εκκλησιαστικής τέχνης. Θα ήταν πολύ καλύτερο κατά την άποψή μας εάν και εφόσον υπάρχει ανάγκη ο Αρχιεπίσκοπος να αναβαθμίσει το βυζαντινό μουσείο προβαίνοντας στον μουσειολογικό εκσυγχρονισμό του αντί να δημιουργήσει ένα άλλο που θα το ανταγωνίζεται.

Ο Αρχιεπίσκοπος επίσης γνωστοποίησε και την πρόθεσή του να μετατρέψει σε «μουσεία» και τις δύο ιστορικές εκκλησίες της περιοχής, τον Άγιο Αντώνιο και τον Άγιο Ιωάννη. Θεωρούμε ως Κυπριακό ICOMOS ότι οι άνθρωποι που εδώ και αιώνες εκκλησιάζονταν σε αυτές τις εκκλησίες δεν θα πρέπει να εκδιωχθούν και ούτε οι εκκλησίες από τη στιγμή που λειτουργούνται θα πρέπει να μετατρέπονται σε μουσεία. Με αυτό το σκεπτικό απειλείται αλλοτρίωση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς σε μια από τις πιο σημαντικές και ιστορικές ενορίες της εντός των τειχών Λευκωσίας.

Το Κυπριακό ICOMOS εκφράζει την πλήρη αντίθεσή του σε αυτό το σχέδιο και καλεί τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρο να συμβουλευτεί ειδικούς εμπειρογνώμονες και οργανώσεις ούτως ώστε το όραμα του να υλοποιηθεί με τέτοιο τρόπο που να ωφελεί και τον πολιτισμό μας γενικότερα. Η Εκκλησία μας διαχρονικά ήταν είναι και θα είναι ένας σημαντικός πυλώνας του πολιτισμού μας και οι προθέσεις του προκαθήμενου της για δημιουργία μουσείων και εκθεσιακών χώρων είναι θεμιτές εφόσον εναρμονίζονται με τις διεθνής συμβάσεις συντήρησης αποκατάστασης αλλά και επανάχρησης μνημείων και χώρων.

Σαν τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής Μνημείων και Χώρων είμαστε στην διάθεση της Εκκλησίας για παροχή όποιων συμβουλευτικών εισηγήσεων χρειάζονται μαζί με άλλους ειδικούς συνεργάτες ή όχι του Αρχιεπισκόπου.

Τέλος καλούμε το Τμήμα Αρχαιοτήτων τον Δήμο Λευκωσίας και την πολιτεία εν γενεί να μην συναινέσουν στην αλλοίωση του Αρχοντικού Χατζηγεωργάκη σε περίπτωση που αυτό αποφασισθεί από τον Αρχιεπίσκοπο. Καλούμε τους φορείς που ασχολούνται με τον πολιτισμό και την παιδεία, αλλά και όλους τους πολίτες να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους ενάντια στα σχέδια αυτά της Αρχιεπισκοπής και να συμβουλεύσουν τον Αρχιεπίσκοπο προς την σωστή κατεύθυνση.