Όλες οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν στη CITY FREE PRESS από τον κ. Αλέξη Σοφοκλέους.


Στις 12 Μαΐου 2023, 49 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και οκτώ χρόνια μετά το άδοξο κλείσιμο των Κυπριακών Αερογραμμών, μια 11μελής ομάδα, που αποτελείτο από πρώην εργαζομένους των Κυπριακών Αερογραμμών, αλλά και απλούς εθελοντές, μπήκαν στο εγκαταλελειμμένο και αφημένο στο έλεος του χρόνου αεροδρόμιο Λευκωσίας. Προηγουμένως, φρόντισαν να εξασφαλίσουν σχετική άδεια από τα Ηνωμένα Έθνη -υπό τον έλεγχο των οποίων βρίσκεται το αεροδρόμιο από το καλοκαίρι του 1974- τόσο για να μπορέσουν να εισέλθουν στον χώρο όσο και για να ανακτήσουν ιστορικά ντοκουμέντα πτήσεων που απέμειναν εκεί. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος της επίσκεψης.

«Ψυχή» τής εν λόγω πρωτοβουλίας είναι ο κ. Αλέξης Σοφοκλέους, ο οποίος εργάστηκε ως αεροσυνοδός στις Κυπριακές Αερογραμμές για 25 χρόνια, μέχρι το 2015, όταν και ο κρατικός μας αερομεταφορέας έκλεισε – μετά από 68 χρόνια ζωής. Ο κ. Σοφοκλέους μιλά για εκείνη την εποχή με πολλή νοσταλγία, αλλά και μια θλίψη για το τέλος της. Για τον ίδιο, αλλά και για όσους ανθρώπους εργάστηκαν εκεί, η ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Κύπρου, γεγονός που επιβάλλει την καταγραφή και διατήρησή της. Στόχος τους είναι η δημιουργία ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου που θα στεγάσει την ιστορία του -πάλαι ποτέ- εθνικού αερομεταφορέα του τόπου μας.

«Στις 12 Μαΐου μπήκαμε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας με στόχο να επισκεφθούμε το Κέντρο Επιχειρήσεων των Κυπριακών Αερογραμμών που στεγαζόταν εκεί. Είχαμε μαρτυρίες ότι υπήρχαν χιλιάδες έγγραφα, πεταμένα στο έδαφος από το 1974, όταν το αεροδρόμιο βομβαρδίστηκε και εγκαταλείφθηκε. Τα περισσότερα έγγραφα δεν διασώζονται, ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα, τα οποία, επειδή βρίσκονταν κάτω από κάποια άλλα, προστατεύθηκαν από τη φθορά του χρόνου και τα τρωκτικά, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση. Ορισμένα δε, έχουμε την τύχη να σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση», λέει ο κ. Σοφοκλέους, τονίζοντας ότι κατάφεραν να μαζέψουν αρκετά. Σε δεύτερο στάδιο, τα εν λόγω έγγραφα θα τύχουν αξιολόγησης και όσα έχουν ιστορική -ή άλλη- αξία θα τοποθετηθούν στον μόνιμο εκθεσιακό χώρο, η ίδρυση του οποίου είναι και ο βασικός στόχος της πρωτοβουλίας.

Μοναδικά ευρήματα

Ανάμεσα στα έγγραφα που εντοπίστηκαν, είναι και κάποια που «κουβαλούν» ένα ιδιαίτερο φορτίο, φέροντας ένα μικρό κομμάτι της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Ένα τέτοιο είναι και ο μετεωρολογικός χάρτης της 20ής Ιουλίου 1974. Όπως μάς εξηγεί ο κ. Σοφοκλέους, πρόκειται για τον χάρτη με την πρόγνωση του καιρού που εκδόθηκε από το Λονδίνο και στάλθηκε στην Κύπρο, την ημέρα της τουρκικής εισβολής. Η ώρα που αναγράφεται στον χάρτη είναι 00:00 GMT, που αντιστοιχεί στις τρεις το πρωί τοπική ώρα Κύπρου, δηλαδή δύο ώρες πριν η Τουρκία επέμβει στρατιωτικά στο νησί μας.

«Όταν ο εθελοντής τής ομάδας βρήκε τον χάρτη και είδε την αναγραφόμενη ημερομηνία, τα χέρια του έτρεμαν», λέει ο κ. Σοφοκλέους, ο οποίος έτρεξε κοντά του και γνωρίζοντας τη γλώσσα της αεροπλοΐας μπόρεσε να τον διαβάσει επί τόπου.

Εντοπίστηκε, επίσης, ένα ημερολόγιο με τις πτήσεις που προγραμμάτιζαν οι Κυπριακές Αερογραμμές για το καλοκαίρι του 1974, αλλά και το flight report ή αναφορά πτήσεως της 14ης Ιουλίου 1974, της προηγουμένης δηλαδή του πραξικοπήματος.

«Ψάξαμε πολύ για να βρούμε το flight report και της 20ής Ιουλίου, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό», μάς λέει ο κ. Σοφοκλέους, τονίζοντας, ωστόσο, ότι στόχος είναι να επιστρέψουν στο αεροδρόμιο και να ψάξουν για περισσότερα έγγραφα. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και μία χειρόγραφη σημείωση, στην οποία ένας υπάλληλος πήρε ένα στυλό και έγραψε, εν ώρα πανικού, ότι όλες οι πτήσεις αναβάλλονται λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.

Άψυχα χαρτιά που ωστόσο, «κουβαλούν» ένα κομμάτι της κυπριακής τραγωδίας. Κομμάτια ενός παζλ που συνθέτουν την ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών και κατ’ επέκταση της ίδιας της Κύπρου.

Αξίζει επίσης, να αναφερθεί ότι στον χώρο του αεροδρομίου Λευκωσίας βρίσκεται καθηλωμένο και βαριά τραυματισμένο από το «μαύρο» καλοκαίρι του 1974 ένα αεροσκάφος τύπου Trident των Κυπριακών Αερογραμμών, το μοναδικό αντικείμενο που φέρει σήμερα το λογότυπο της εταιρείας. Όπως μάς εξηγεί ο κ. Σοφοκλέους, από το εν λόγω αεροσκάφος αφαιρέθηκαν ζωτικά εξαρτήματα, τα οποία στη συνέχεια τοποθετήθηκαν στα άλλα εναπομείναντα αεροσκάφη τύπου Trident, για να μπορέσουν να εγκαταλείψουν το αεροδρόμιο μετά την εισβολή. Ένα αεροπλάνο που ουσιαστικά «θυσιάστηκε» για να «ζήσουν» τα άλλα.

Ένα «σπίτι» για τις Κυπριακές Αερογραμμές

Ο κ. Σοφοκλέους μάς εξηγεί ότι η ίδρυση ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου, ο οποίος θα στεγάζει την ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών και στον οποίο θα εκτίθενται και τα πιο πάνω ιστορικά ντοκουμέντα, αποτελεί επιθυμία όχι μόνο του ιδίου, αλλά και όλων των συναδέλφων του, οι οποίοι θέλουν να δουν την ιστορία της εταιρείας να διασώζεται και να μεταφέρεται στις υπόλοιπες γενεές.

«Δεν είναι μια ρομαντική σκέψη όλο αυτό. Καθόλου. Είναι και μια κρατική οφειλή διότι οι Κυπριακές Αερογραμμές δεν ήταν ποτέ μια ιδιωτική εταιρεία. Ήταν ο εθνικός μας αερομεταφορέας», λέει ο κ. Σοφοκλέους.

«Σε έναν τέτοιο χώρο θα εκτίθενται αντικείμενα που φέρουν το λογότυπο των Κυπριακών Αερογραμμών -είτε το καινούργιο είτε το παλαιότερο-, φωτογραφίες, ιστορικά ντοκουμέντα, κ.ά. Ίσως, βέβαια, το σημαντικότερο όλων να είναι οι μαρτυρίες των ανθρώπων των Κυπριακών Αερογραμμών, κάποιοι από τους οποίους εργάστηκαν τόσο στο αεροδρόμιο Λευκωσίας προ της εισβολής όσο και στο παλιό και νέο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Όλοι αυτοί έχουν να διηγηθούν χιλιάδες ιστορίες.

»Έχουμε, για παράδειγμα, μαρτυρίες ανθρώπων που έχασαν δικά τους πρόσωπα σε τρομοκρατικές ενέργειες. Μαρτυρίες ανθρώπων που επιβίωσαν όταν καταλήφθηκε αεροσκάφος των Κυπριακών Αερογραμμών, το 1985, από τρομοκράτες στη Βηρυτό. Έχουμε ακόμη τις μαρτυρίες ανθρώπων που έκαναν την τελευταία προσγείωση στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας την ημέρα της εισβολής», λέει ο κ. Σοφοκλέους.

Η προσπάθεια για την ίδρυση ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου ξεκίνησε από τον περασμένο Ιανουάριο όταν με πρωτοβουλία του κου Σοφοκλέους πραγματοποιήθηκε στην «Παλιά Αγορά Παλλουριώτισσας» μια έκθεση για την 68χρονη ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών, η οποία διήρκησε μια εβδομάδα, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Σε αυτήν παρουσιάστηκε πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αντικείμενα που φέρουν το λογότυπο της εταιρείας, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων. Η εν λόγω έκθεση έθεσε τις βάσεις για την ίδρυση ενός μόνιμου χώρου -εν είδει μουσείου- που θα στεγάζει την ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο κ. Σοφοκλέους, για να επιτευχθεί αυτό, είναι πρωτίστως αναγκαία η εξεύρεση χώρου και προς αυτήν την κατεύθυνση στρέφονται τώρα οι προσπάθειες.

«Η ίδρυση ενός τέτοιου μουσείου παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον όχι μόνο για τους πρώην υπαλλήλους των Κυπριακών Αερογραμμών, αλλά και ευρύτερα για την κοινωνία. Θα μπορούσε επίσης, το εν λόγω εγχείρημα να έχει και διεθνές ενδιαφέρον, προσελκύοντας κόσμο και από άλλες χώρες», αναφέρει ο κ. Σοφοκλέους, ο οποίος μάς λέει με επιφύλαξη ότι βάσει έρευνας που έκανε, δεν μπόρεσε να εντοπίσει ένα αντίστοιχο εγχείρημα σε κάποια άλλη χώρα, δηλαδή μια έκθεση αφιερωμένη στην ιστορία μιας αεροπορικής εταιρείας.