Στις 10 Μαρτίου, ανάμεσα στα δεκάδες δημοσιεύματα, κείμενα και επιστημονικά άρθρα που ξεπηδούσαν στο timeline μας, μία ανάρτηση ενός Έλληνα καθηγητή του MIT σε σχέση με τον κορωνοϊό, μεταφράστηκε και αναδημοσιεύτηκε εκατοντάδες φορές, καθώς ο ίδιος συμβούλευε το κοινό πώς να προστατευτεί από τον Covid-19.

Ο Δρ. Μανώλης Κέλλης, μεταξύ άλλων, ανέφερε πως ο ιός είναι ασυμπτωματικός και αυτό τον καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνο στη μετάδοσή του. Παρότρυνε όλους όσοι νιώθουμε κάπως άρρωστοι με συμπτώματα γρίπης να μην τρέχουμε αμέσως στα νοσοκομεία και παράλληλα να αντιμετωπίζουμε κάθε επιφάνεια λες και είναι μολυσμένη, απολυμαίνοντάς την τακτικά. Συμβουλές, δηλαδή, που λίγα 24ωρα αργότερα οι κυβερνήσεις των χωρών που πλήγηκαν από τον ιό έδιναν στους πολίτες τους, ως βασικές αρχές προστασίας.

Και παρότι η ανάρτησή του έγινε viral, με τους περισσότερους να ευχαριστούν τον Έλληνα επιστήμονα για τις πολύ εύστοχες συμβουλές του, εντούτοις υπήρχαν και ορισμένοι δύσπιστοι οι οποίοι αναρωτήθηκαν πώς ένας καθηγητής στον κλάδο του Computer Science δίνει συμβουλές για το πολύ εξιδεικευμένο αυτό πεδίο και γιατί τα Μέσα αναδημοσιεύουν την ανάρτησή του ως επιστημονικό δεδομένο.


Εμείς επικοινωνήσαμε με τον καθηγητή, θέλοντας να μάθουμε ακόμα περισσότερα σε σχέση με τον νέο κορωνοϊό, θέτοντάς του απορίες που έχουμε εκφράσει αυτές τις μέρες, τόσο εμείς όσο και αρκετός από τον κόσμο εκεί έξω.

Αρχικά και για να να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, να πούμε πως ο Δρ. Μανώλης Κέλλης είναι καθηγητής στην επιστήμη των υπολογιστών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT), με την έρευνά του να εστιάζεται στο ανθρώπινο γονιδίωμα. «Με απλά λόγια, με τη ομάδα μου εξετάζουμε πώς οι διαφορές στο DNA του κάθε ανθρώπου συνεισφέρουν στις διάφορες ασθένειες.

Το ερευνητικό κομμάτι μου αγγίζει και τον κορωνοϊό, καθώς προσπαθούμε να καταλάβουμε -συγκρίνοντας κάποια γονιδιώματα του ιού- πώς κωδικοποιούνται οι πρωτεΐνες του με βάση τα γράμματα του DNA. Μέσα σε αυτές τις πρωτεΐνες κωδικοποιούνται μηνύματα ελέγχου για το πώς θα δουλέψει αυτός ο ιός. Παράλληλα, αποτελώ μέλος της επιτροπής για τη διατριβή ενός σπουδαστή του οποίου η έρευνα αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε διάφορους ιούς, μεταξύ αυτών και τον κορωνοϊο.

Πέραν, όμως, της όποιας εξειδίκευσης, ως καθηγητής είναι δουλειά μου να μαθαίνω πράγματα, να τα κατανοώ και να τα εξηγώ με απλό τρόπο στους σπουδαστές μου και σε όποιον μου το ζητήσει. Οι συμβουλές και όλα όσα λέω βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην επιστήμη και σε όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για τον Covid-19. Ζω μέσα στον κόσμο της επιστήμης και πολλοί από τους συνεργάτες μου εμπλέκονται κατευθείαν στην έρευνα για τον ιό και την καταπολέμησή του. Άρα, λαμβάνω συνεχή ενημέρωση, από την πηγή. Εάν μου επιτρέπεται ο όρος».

Αυτές τις συμβουλές τις έγραψα για οικογενειακούς φίλους και συνεργάτες που δεν ανησυχούσαν και δεν πρόσεχαν καθόλου για τον ιό. Και για κάποιους άλλους που πανικοβλήθηκαν και λειτουργούσαν παράλογα. Οφείλουμε να έχουμε έγνοια, αλλά ούτε ο πανικός ούτε η αδιαφορία θα βοηθήσουν. Πρέπει να βρούμε τη μέση λύση και να βαδίζουμε σύμφωνα με τις οδηγίες. Στο τέλος της ημέρας, όσα είχα πει τότε, είναι τα ίδια που συμβούλεψαν λίγο αργότερα διάφορες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο.

Δεδομένης της ταχείας εξάπλωσης του ιού, τι άλλαξε από την ημέρα που κάνατε την ανάρτησή σας;

Δεν θεωρώ πως έχει αλλάξει κάτι σχετικά με τον ιό, καθώς ακολουθεί με μαθηματική ακρίβεια την καμπύλη διπλασιασμού. Αυτό το γνωρίζαμε καιρό τώρα, είναι απλά μαθηματικά. Όλες οι χώρες προχωράνε ακριβώς όπως δείχνουν οι καμπύλες. Και αυτό που λέμε ‘έξαρση’ είναι στην ουσία η αναμενόμενη μετάδοση του ιού σε κάθε πληθυσμό. Όλο αυτό γίνεται ζήτημα γιατί πολύ απλά το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να κατανοήσει τον διπλασιασμό έως ότου γίνει πολύ μεγάλος ο αριθμός των ατόμων που θα νοσήσουν. Οι καμπύλες προχωράνε με τον ίδιο ρυθμό. Απλώς, πλέον το βλέπουμε να εξελίσσεται δίπλα μας και ακούμε συνεχώς γι’ αυτό. Όσο πιο πολύ διπλασιάζεται, τόσο περισσότεροι θα νοσήσουμε.

Όσο περνά ο καιρός και ο ιός εξαπλώνεται, όλο και περισσότερος κόσμος πιστεύει σε θεωρίες συνομωσίας που θεωρούν πως πρόκειται για εργαστηριακό κατασκεύασμα με σκοπό να λυθεί το συνταξιοδοτικό. Είναι βάσιμο κάτι τέτοιο;

Δεν υπάρχει καμία βάση σε αυτές τις θεωρίες. Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήρθαν οι εξωγήινοι και έβαλαν στο νερό το μικρόβιο για να αφανίσουν την ανθρωπότητα και να πάρουν τη Γη. Για να απαντήσω όμως στην ερώτηση, η επιστήμη αυτή τη στιγμή δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει έναν ιό που θα σκοτώνει μόνο ηλικιωμένους. Ακόμα και αν υποθέσουμε πως κάπου εκεί έξω υπάρχει ένας τρελός επιστήμονας που θέλει να το κάνει, είναι τεράστιο το ρίσκο ο ιός να μεταβληθεί και να αφανίσει ολόκληρο τον πλανήτη, κάτι που κανένας φαρμακευτικός ή άλλος οργανισμός υγείας δεν θα χρηματοδοτούσε για να γίνει. Αξίζει να αναφέρουμε πως ο Covid-19 ξεκίνησε από την Κίνα, που στατιστικά διαθέτει έναν από τους νεαρότερους πληθυσμούς του κόσμου.

Παράλληλα, όσο ζεσταίνει ο καιρός τα πράγματα θα γίνονται καλύτερα καθώς οι διάφορες ιώσεις του χειμώνα θα εξαφανίζονται. Ακόμα και ο Covid-19 να παραμείνει, θα έχει μειωμένη δράση. Είναι διαφορετικό να δέχεσαι «επίθεση» από ένα μόριο και διαφορετικό από πολλά μαζί. Η καταπολέμηση είναι πιο εύκολη στην πρώτη περίπτωση, όπως και να το δεις.

Άτομα που νοσήσουν και θεραπευτούν θα επανέλθουν πλήρως ή υπάρχει πιθανότητα μόνιμης βλάβης στους πνεύμονες;

Όπως είναι ήδη γνωστό, ο Covid-19 είναι ιός που επηρεάζει τους πνεύμονες και όπως κάθε άλλη πνευμονία είναι πολύ πιθανόν να δημιουργήσει μόνιμη ζημιά στο αναπνευστικό. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε πως από τους 12 ασθενείς που ανάρρωσαν στην Κίνα, το 20-40% έχασε μεγάλο μέρος της αναπνευστικής του ικανότητας λόγω της επιθετικότητας του ιού.

Εδώ να τονίσω πως είναι πολύ σημαντικό να μην κοιτάμε μόνο τους θανάτους, αλλά και όσα αφήνει πίσω του ο Covid-19 σε όσους ασθενούν και τελικά τον ξεπερνούν. Αυτή η παράμετρος πρέπει να μας κρατά σε ακόμη μεγαλύτερη επαγρύπνηση. Όσοι υποστηρίζουν πως και να κολλήσουν θα το περάσουν ως μία απλή γρίπη έχουν λάθος. Είναι μια βαριάς μορφής πνευμονία που μπορεί να προκαλέσει μόνιμο πρόβλημα, άρα εκτός από τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες που κινδυνεύουν με θάνατο, όλοι οι υπόλοιποι έχουμε εξίσου σοβαρούς λόγους να ανησυχούμε.

Η τακτική που όπως φαίνεται ακολουθούσε μέχρι πρότινος η Αγγλία έχει λογική; Αν νοσήσουμε μία φορά αποκτούμε αντισώματα και δεν μπορούμε να νοσήσουμε ξανά;

Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακόμη. Για τη γρίπη ή για άλλες γνωστές ιώσεις ισχύει το γεγονός, αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση είναι καινούργια και αχαρτογράφητη ως προς αυτό. Είναι, όντως, αλήθεια πως το ανοσοποιητικό μας αφού καταπολεμήσει μια ασθένεια -για πρώτη φορά- χτίζει αντισώματα που το βοηθούν, όταν αυτή ξαναέρθει, να την αναγνωρίσει και να την πολεμήσει έχοντας χτίσει τα κατάλληλα όπλα. Με τον Covid-19 ακόμη δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε αυτό. Παρόλο που υπάρχει η ελπίδα πως ο ανθρώπινος οργανισμός θα αναπτύξει τα κατάλληλα αντισώματα και όταν εμφανιστεί ξανά θα έχουμε τα κατάλληλα εφόδια να τον αντιμετωπίσουμε.

Το σενάριο που φαίνεται ότι ακολουθούσε η Βρετανία -να χτίσει μια έμφυτη ανοσία στον πληθυσμό αφήνοντας τους να νοσήσουν- είναι ακραίο και επικίνδυνο. Ίσως να έχει αποτέλεσμα, αλλά το ρίσκο που εμπεριέχει είναι τεράστιο καθώς ο ιός μπορεί να διασπαρεί σε πολύ περισσότερους ανθρώπους και η αλυσίδα να μη σπάσει ή έστω θα κρατήσει για πολύ μεγαλύτερο διάστημα.

Ένα άλλο τεράστιο ζήτημα που θίγεται όλες αυτές τις ημέρες αφορά τη Θεία Κοινωνία και το κατά πόσο μπορεί να μεταδώσει ή όχι τον ιό.

Η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία είναι πάντα πολύ πιο κοντά στην επιστήμη, περισσότερο από πολλές άλλες θρησκείες στον κόσμο. Πρόσφατα, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής δήλωσε ότι η εκκλησία δεν είναι κατά της επιστήμης και ότι οι πιστοί πρέπει να ακολουθήσουν τις συμβουλές που δίνουν οι επιστήμονες. Παρόμοια τακτική ακολούθησε και το Βατικανό, ακυρώνοντας τις πασχαλινές συναθροίσεις. Είναι σημαντικό να ακούμε τους ειδικούς και να μην αφήνουμε την πίστη να μας παρασύρει σε επικίνδυνες ατραπούς. Η πίστη μας είναι το ίδιο δυνατή και από το σπίτι. Δεν χρειάζεται να μαζευόμαστε όλοι σε ένα χώρο λατρείας για να επικοινωνήσουμε με το Θεό.

Σχετικά με την Θεία Κοινωνία υπάρχει μια θεωρία που υποστηρίζει πως το αλκοόλ που περιέχει σκοτώνει τον ιό. Αυτό είναι ψευδές. Για να σκοτωθεί ο ιός, ο οποιοδήποτε ιός, χρειάζεται περίπου 70-80% οινόπνευμα, ποσοστά που δεν διαθέτει η Θεία Κοινωνία. Από την άλλη, το πανάκι με το οποίο σκουπίζουν το κουτάλι και το δισκοπότηρο δεν αποστειρώνεται. Όλα αυτά οδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα πως ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα μέσα από τη Θεία Κοινωνία και ο μοναδικός λόγος που ακόμη δεν έχει υπάρξει κάποια έκρηξη κρουσμάτων από άτομα που έχουν μεταλάβει, είναι επειδή ακόμα δεν έχουν εντοπιστεί τα κρούσματα ή δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα. Είναι σωστό, λοιπόν, Εκκλησία και κράτος να επέμβουν άμεσα και να καταργήσουν τις όποιες θρησκευτικές συναθροίσεις το επόμενο διάστημα, για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Ως Έλληνας Ορθόδοξος και πιστός Χριστιανός αλλά και ως επιστήμονας πραγματικά συμβουλεύω να εκφράζουμε αυτή την εποχή την πίστη μας με τρόπο εσωτερικό και κυρίως στο σπίτι μας.

Πώς αντιμετωπίζεται επιστημονικά ο Covid-19 αυτή τη στιγμή;

Υπάρχουν τέσσερα στάδια καταπολέμησης. Το τελευταίο και το πιο δύσκολο αφορά τις περιπτώσεις ασθενών που νοσηλεύονται ήδη και έχουν μεγάλες δυσκολίες στην αναπνοή τους. Εκεί το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να καταπολεμηθούν οι επιπτώσεις του ιού και όχι ο ίδιος ο ιός. Σε τέτοιες περιπτώσεις είτε χορηγείται οξυγόνο εξωτερικά είτε μέσω του αίματος, όταν οι πνεύμονες είναι εντελώς κατεστραμμένοι.

Το τρίτο στάδιο αφορά ασθενείς που έχουν τον ιό και ήδη αυτός έχει αρχίσει να πολλαπλασιάζεται στον οργανισμό τους. Πριν κάνει μεγάλη ζημιά στους πνεύμονες χορηγούνται στον ασθενή διάφορα φάρμακα που μπλοκάρουν τον πολλαπλασιασμό του ιού και την εξάπλωσή του. Δυστυχώς αυτά τα φάρμακα είναι πολύ ακριβά και είναι αδύνατον να χορηγηθούν σε όλους.

Το δεύτερο στάδιο είναι η ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος για να μπορεί να καταπολεμήσει από μόνο του τον ιό. Εδώ, έρχονται τα εμβόλια που ετοιμάζονται και προχωρούν σε κλινικές δοκιμές για να δοθούν στη συνέχεια στον κόσμο. Τα εμβόλια θα δημιουργήσουν μια έμφυτη ανοσία η οποία θα αντιστέκεται στον πολλαπλασιασμό του ιού σε όλο μας το σύστημα. Να διευκρινίσω πως τα εμβόλια, πριν αρχίσουν να χορηγούνται, πρέπει να περάσουν από κλινικές μελέτες, κάτι που θα πάρει χρόνο, άρα όποιος σας λέει πως σε λίγες εβδομάδες θα έχουμε εμβόλια, λέει ψέματα.

Το πρώτο στάδιο είναι αυτό που βρισκόμαστε τώρα. Η προσπάθεια, δηλαδή, να αποτρέψουμε τον ιό από το να εισβάλει στον οργανισμό μας. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό να ακολουθούμε τις οδηγίες και τους κανόνες των ειδικών και του κάθε κράτους για να προστατευτούμε με κάθε δυνατό τρόπο.

Ποιοι είναι αυτοί οι κανόνες, επιγραμματικά;

Είναι πολύ απλοί και δεν διαφέρουν από αυτά που έχετε ακούσει από πολλούς άλλους τις τελευταίες ημέρες. Απομακρυνθείτε, κλειστείτε στο σπίτι σας και μειώστε στο ελάχιστο τις επαφές σας. Τηρήστε τις συμβουλές που έχετε ακούσει από όλους και μην πηγαίνετε στις καφετέριες τώρα που είστε στο σπίτι, ούτε στα σινεμά και στα bar. Γενικά, όπου υπάρχει μαζεμένος κόσμος ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα. Προστατέψτε τον εαυτό σας και τους γύρω σας. Με τη συναναστροφή ο ιός θα μεταδοθεί πολύ πιο γρήγορα και το ποσοστό θνησιμότητας θα μεγαλώνει αφού τα νοσοκομεία δεν θα μπορούν να καλύψουν τους ασθενείς. Ενώ, όσο περισσότερες ευκαιρίες έχει ο ιός να μεταδοθεί, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες να μεταβληθεί σε κάτι άλλο, ίσως ακόμη πιο επικίνδυνο.